نمونه برداری از استخوان: روش انجام،اهداف، خطرات و نتایج آن !

نمونه برداری از مغز استخوان که به آن بیوپسی مغز استخوان نیز گفته می‌شود، یکی از انواع روش‌های آزمایشگاهی است. هدف از این روش بررسی این است که آیا مغز استخوان به درستی عمل می‌کند و سلول‌های خونی را به طور طبیعی تولید می‌کند یاخیر. در اینبخش بیشتر هدف ما از انجام بیوپسی مغز استخوان برای بررسی موارد سرطانی است. در این مقاله تمام اطلاعاتی که شما از نمونه برداری از مغز استخوان نیاز دارید را مورد بررسی قرار داده ایم. با ما همراه باشید.

نمونه برداری از مغز استخوان چیست ؟

نمونه برداری از مغز استخوان یا بیوپسی مغز استخوان، روشی برای جمع آوری و بررسی مغز استخوان است که شامل دو بخش آسپیراسیون و بیوپسی می‌شود. نمونه برداری مغز استخوان نشان میدهد که آیا مغز استخوان شما سالم است و مقادیر طبیعی سلول‌های خونی ایجاد می‌کند یا خیر! پزشکان از این روش‌ها برای تشخیص و نظارت بر بیماری‌های خون و مغز ، از جمله برخی سرطان‌ها و همچنین تب‌هایی با منشا ناشناخته استفاده می‌کنند.

از کدام استخوان‌ها نمونه برداری می‌شود؟

مغز دو نوع قرمز و زرد دارد. مغز قرمز عمدتاً در استخوان‌های صاف شما مانند مفصل ران و مهره‌ها دیده می‌شود. با افزایش سن، بیشتر مغز قرمز شما، به دلیل افزایش سلول‌های چربی، زرد می‌شود. برای نمونه‌برداری، مغز قرمز را، از پشت استخوان مفصل ران استخراج می‌کنند؛ سپس از این نمونه برای بررسی هرگونه ناهنجاری سلول‌های خونی استفاده خواهند کرد.

آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان

مغز استخوان دارای یک قسمت مایع و یک قسمت جامد است. در آسپیراسیون مغز استخوان، از قسمت مایع نمونه‌برداری می‌شود. در بیوپسی مغز استخوان، از سوزن، برای برداشتن نمونه قسمت جامد، استفاده می‌شود.
آسپیراسیون مغز استخوان را می‌توان به تنهایی انجام داد، اما معمولاً با بیوپسی مغز استخوان ترکیب می‌شود. این روش‌ها را آزمایش مغز استخوان مینامند.

آسپیراسیون مغز استخوان

آسپیراسیون مغز استخوان، در ابتدا انجام می‌شود. پزشک یا پرستار، یک برش کوچک در پوست ایجاد می‌کند؛ سپس یک سوزن توخالی از طریق استخوان، به مغز استخوان وارد می‌کند. با استفاده از سرنگ متصل به سوزن، نمونه‌ای از قسمت مایع مغز استخوان خارج می‌شود. ممکن است درد یا احساس گزگز مختصر داشته باشید. فقط چند دقیقه طول می‌کشد. گاهی چندین نمونه گرفته می‌شود.

بیوپسی مغز استخوان

در بیوپسی، از یک سوزن بزرگتر برای برداشتن نمونه‌ای از بافت جامد مغز استخوان استفاده می‌شود. سوزن بیوپسی، مخصوصاً برای جمع‌آوری هسته مغز استخوان طراحی شده است. در بیوپسی، سوزن به استخوان می‌رود و مغز قرمز شما را جمع‌آوری می‌کند؛ اما به نخاع نزدیک نمی‌شود. با ورود سوزن به استخوان ممکن است احساس درد یا ناراحتی داشته باشید. پس از انجام این عمل، پزشک شما را تحت فشار قرار داده، تا خونریزی متوقف شود و سپس برش را باندپیچی می‌کند.

چه هنگام  به نمونه برداری از مغز استخوان، نیازمند می شویم؟

نمونه برداری از مغز استخوان توسط متخصص اختلالات خونی (متخصص خون) یا سرطان (آنکولوژیست) انجام می‌شود. آزمایش مغز استخوان، در بسیاری از موارد تجویز می شود. این موارد عبارت‌اند از:

• شرایط سلول‌های خونی، که در آن نوع خاصی از سلول های خونی، بسیار کم یا بیش از حد تولید می‌شود؛ مانند لکوپنی، لکوسیتوز، ترومبوسیتوپنی، ترومبوسیتوز و پلی سیتمی.
• سرطان های خون یا مغز استخوان ، از جمله لوکمی ، لنفوم و میلوم چندگانه
• سرطان‌هایی که از ناحیه دیگری مانند پستان به مغز استخوان گسترش یافته‌اند.
• هموکروماتوز که یک اختلال ژنتیکی است که در آن، آهن در خون جمع می‌شود.
• عفونت شدید
• تب‌هایی با منشا ناشناخته
• سرطان خون حاد میلوژن
• کم خونی ، یا تعداد گلبول‌های قرمز خون پایین مانند کم خونی آپلاستیک.
• بیماری‌های مغز استخوان ، مانند میلوفیبروز یا سندرم میلودیسپلاستیک.

هدف از نمونه برداری مغز استخوان چیست؟

اگر آزمایش خون غیرطبیعی باشد، یا اطلاعات کافی در مورد مشکل را ارائه نکند، پزشک معاینه مغز استخوان، تجویز می‌کند. پزشک شما به دلایل زیر معاینه مغز استخوان را انجام می‌دهد:

• بیماری‌هایی که مربوط به مغز استخوان یا سلول‌های خونی هستند را تشخیص دهد. 
• مرحله یا پیشرفت بیماری را تعیین کنند.
• تعیین کند که آیا سطح آهن کافی است.
• نظارت بر درمان یک بیماری
• تب با منشا ناشناخته را بررسی کند.

خطرات نمونه برداری مغز استخوان

تمام اقدامات پزشکی نوعی خطر را به همراه دارد، اما عوارض نمونه برداری مغز استخوان بسیار نادر است. این عوارض شامل موارد زیر می‌باشد:

• خونریزی بیش از حد، به خصوص در افرادی که تعدادی از سلول‌های خونی (پلاکت ها) کم است.
• عفونت، به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
• درد طولانی مدت در محل معاینه مغز استخوان
• واکنش آلرژیک به بیهوشی

اگر بیماری دارید یا از دارو استفاده می‌کنید، قبل از نمونه برداری با پزشک خود صحبت کنید، به خصوص اگر خطر خونریزی را افزایش می‌دهد.

قبل از عمل

فشار خون و ضربان قلب شما بررسی می‌شود و به شما نوعی بیهوشی داده می‌شود تا خیالتان راحت باشد. معاینه مغز استخوان را می‌توان تنها با بی‌حسی موضعی انجام داد. ناحیه‌ای که سوزن‌های بیوپسی در آن وارد می‌شود با داروی ضد عفونی‌کننده مشخص و تمیز می‌شود. سپس آن ناحیه، بی‌حس می‌شود. با بی‌حسی موضعی، آسپیراسیون مغز استخوان می‌تواند باعث درد مختصر، اما تیز شود. بسیاری از افراد برای تسکین درد اضافی ترجیح می‌دهند آرامبخش هم استفاده کنند.
از شما خواسته می‌شود به شکم یا پهلو دراز بکشید و بدن شما را با پارچه می‌پوشانند؛ به طوری که فقط محل معاینه نشان داده می‌شود. سپس انجام عمل را، شروع می‌کنند.

نمونه برداری مغز استخوان چگونه انجام می شود؟

در روش بیوپسی مغز استخوان، نمونه‌ای از مغز استخوان جامد گرفته می‌شود. در این روش از یک سوزن مخصوص استفاده می‌شود. در طول نمونه‌برداری از مغز استخوان، احتمال دارد احساس درد، فشار یا کشیدن داشته باشید. با این حال، این فرآیند در عرض چند دقیقه انجام می‌شود.
 پس از نمونه‌برداری از مغز استخوان، یک باند فشار وسیع به ناحیه مورد نظر اعمال می‌شود تا خونریزی متوقف شود. اگر این عمل با بی‌حسی موضعی انجام شده باشد، ممکن است از شما خواسته شود که به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه پس از عمل به پشت دراز بکشید. پس از آن، می‌توانید زندگی عادی خود را از همان جایی که متوقف کرده‌اید ادامه دهید.

بعد از نمونه برداری از مغز استخوان چه اتفاقی می افتد؟

پس از نمونه گیری، یک باند روی محل برش قرار می‌گیرد. اگر بیهوشی موضعی داشته باشید، از شما خواسته می‌شود به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به پشت دراز بکشید و به محل بیوپسی فشار وارد کنید. مراقبت‌های بعد از نمونه بردای مغز استخوان شامل موارد زیر است:

• بانداژ را، به مدت ۲۴ ساعت خشک نگه دارید.
• از دوش گرفتن، استحمام، شنا و استفاده از وان آبگرم خودداری کنید.
• بعد از ۲۴ ساعت می‌توانید منطقه را مرطوب کنید.
•  از انجام فعالیت سنگین یا ورزش به مدت یک یا دو روز خودداری کنید.
• برنامه‌ریزی کنید کسی شما را به خانه برساند و ۲۴ ساعت کار‌هایتان را، انجام دهد.

ممکن است حدود یک هفته بعد از عمل درد جزئی داشته باشید اما بیشتر افراد این درد را نخواهند داشت. برای کمک به کنترل درد، پزشک مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استأمینوفن توصیه می‌کند.
پس از یک روز می‌توانید از بیمارستان خارج شوید. به محض احساس رضایت، به فعالیت عادی خود برگردید.

همچنین بخوانید: مراقبت بعد از نمونه‌برداری از مغز استخوان

در صورت داشتن موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید!

اگر بعد از نمونه برداری مغز استخوان شرایط زیر را داشتید با پزشک تماس بگیرید:

• خونریزی که باند را خیس می کند یا با فشار مستقیم متوقف نمی‌شود.
• تب مداوم
• درد یا ناراحتی شدید
• تورم در محل عمل
• افزایش قرمزی یا تخلیه در محل عمل

نتایج نمونه برداری از مغز به چه صورت است؟

هدف اصلی این است که بفهمیم مغز استخوان شما به درستی کار می‌کند یا خیر، و دلیل آن، مشخص شود. نمونه‌های مغز استخوان برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می‌شود. نمونه شما توسط یک آسیب‌شناس بررسی می‌شود؛ چندین آزمایش، برای کمک به تعیین علت هر گونه ناهنجاری انجام می‌دهد.
پزشک شما به طور کلی نتایج را طی چند روز به شما می‌دهد، اما ممکن است بیشتر طول بکشد. اگر در طول معاینه مغز استخوان داروی آرامبخش دریافت می‌کنید، پزشک از شما بخواهد قبل از انجام این عمل برای مدتی از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. زیرا در نتایج نمونه‌برداری تتأثیرگذار است. همچنین باید ترتیبی اتخاذ کنید که کسی بعد از آن شما را به خانه برساند.
در مورد دارو‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید به پزشک خود بگویید. برخی از دارو‌ها و مکمل‌ها خطر خونریزی پس از عمل آسپیراسیون مغز استخوان و نمونه‌برداری را افزایش دهند.