بیوپسی مغز استخوان یک آزمایش پزشکی است که در آن پزشک درخواست جمع آوری و بررسی نمونه‌ای از مغز استخوان را می‌کند. این کار برای بررسی سالم بودن بافت و طبیعی بودن تولید سلول‌های خونی انجام می‌شود. در این روش پزشک یک سوزن کوچک را در استخوان بزرگی فرو می‌کند و نمونه‌ای از مغز استخوان را داخل سوزن می‌کشد. سپس یک تکنسین آزمایشگاه نمونه را برای طیف وسیعی از بیماری‌ها، از جمله سلول‌های سرطانی تجزیه و تحلیل می‌کند. در این مقاله دلایل انجام بیوپسی مغز استخوان، مواردی که شامل آن می‌شود و همچنین خطرات آن را توضیح می‌دهیم.
در این مقاله می خوانید :
دلایل بیوپسی مغز استخوان
بیوپسی مغز استخوان می‌تواند به شناسایی علل مشکلات تولید سلول‌های خونی کمک کند. زمانی که علائم یا نشانه‌ها نشان دهنده مشکلات تولید سلول‌های خونی باشد، پزشکان بیوپسی مغز استخوان را تجویز می‌کنند. بیوپسی مغز استخوان همچنین در افراد مبتلا به سرطان‌های مرتبط با خون برای نظارت بر درمان آنها به عنوان مثال، پیشرفت شیمی درمانی استفاده می‌شود. بیوپسی مغز استخوان می‌تواند از تشخیص یا ارزیابی بسیاری از علائم و شرایط پزشکی پشتیبانی کند. برخی از این بیماری‌ها و شرایط عبارت‌اند از:
- کم خونی یا کمبود گلبول‌های قرمز
- خونریزی یا لخته شدن غیر طبیعی
- سرطان‌های مغز استخوان و خون، مانند لوسمی، لنفوم یا مولتیپل میلوما
- سرطان‌هایی که از جاهای دیگر به مغز استخوان سرایت کرده‌اند
- تب‌های غیر قابل توضیح
مغز استخوان چیست؟
مغز استخوان بافت نرمی است که در داخل اکثر استخوان‌های بزرگ قرار دارد. بسیاری از سلول‌های خونی بدن از جمله گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را تولید می‌کند. سلول‌های میلوئید و لنفوئید که دو نوع اصلی سلول‌های بنیادی در مغز استخوان هستند، سلول‌های خونی مختلف را تولید می‌کنند. سلول‌های میلوئیدی گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را ایجاد می‌کنند، سلول‌های لنفاوی نوع خاصی از گلبول‌های سفید را تولید می‌کنند که مسئول ایمنی هستند. اجزای مختلف خون را تشکیل می‌دهند و نقش حیاتی در حفظ سلامت دارند. مغز استخوان این اجزا را می سازد. گلبول‌های قرمز با حمل اکسیژن در سراسر بدن نقش مهمی ایفا می‌کنند. گلبول‌های سفید برای کمک به بدن در مبارزه با عفونت ضروری هستند. پلاکت‌ها با ایجاد لخته شدن خون به توقف خونریزی کمک می‌کنند.
قبل از نمونه برداری
بیوپسی مغز استخوان در مطب پزشک، بیمارستان یا کلینیک انجام می‌شود. فرد احتمالاً در مجموع حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در قرار ملاقات خواهد بود و خود بیوپسی حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. این نمونه برداری خطر خونریزی را به همراه دارد. پزشک متخصص در مورد داروها یا درمان‌های گیاهی که فرد مصرف می‌کند و می‌تواند این خطر را افزایش دهد، از جمله مسکن‌های رایج درد مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن سؤال می‌کند. داروهای ضد انعقاد یا رقیق کننده‌های خون نیز منجر به خونریزی بیش از حد می‌شوند. آلرژی نیز یکی از نگرانی‌های مهم هنگام انجام بیوپسی است. پزشک در مورد هرگونه حساسیتی که فرد دارد، به خصوص به داروهای بیهوشی و لاتکس سؤال می‌کند. همچنین پزشک در طول عمل از یک بی حس کننده برای بی حس کردن درد استفاده می‌کند.
انواع بیوپسی
بیوپسی مغز استخوان معمولاً شامل دو مرحله است:
آسپیراسیون: در این روش پزشک، مایع را از مغز استخوان خارج می‌کند.
بیوپسی: پزشک در این روش، یک قطعه کوچک از استخوان و بافت مغز استخوان را برمی‌دارد.
بیوپسی مغز استخوان معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود. استخوان لگن شایع‌ترین محل برای بیوپسی مغز است، اما پزشک از استخوان‌های دیگر نیز می‌تواند استفاده کند.
بیوپسی مغز و استخوان چگونه انجام می‌شود؟
مراحل بیوپسی مغز استخوان معمولاً به شرح زیر است:
قبل از بیوپسی پزشک از بیمار می‌خواهد که به پهلو یا شکم دراز بکشد. سپس پزشک ناحیه بیوپسی را با یک ماده ضد عفونی کننده تمیز می‌کند. برای بی‌حس کردن ناحیه بیوپسی، از یک بی‌حس کننده استفاده می‌کند. هنگامی که سوزن به پوست نفوذ می‌کند و ماده بی‌حس کننده وارد آن ناحیه می‌شود مقداری درد ایجاد می‌شود. هنگامی که محل بیوپسی بی‌حس شد، پزشک یک برش کوچک در محل بیوپسی ایجاد می‌کند. آسپیراسیون مغز استخوان معمولاً ابتدا انجام می‌شود. متخصص پزشکی از یک سرنگ برای گرفتن نمونه مایع استفاده می‌کند.
پس از آسپیراسیون، بیوپسی مغز استخوان انجام می‌شود. سوزن بیوپسی بزرگتر از سوزن آسپیراسیون است. پزشک سوزن را به داخل استخوان هدایت می‌کند، آن را می‌چرخاند و نمونه‌ای از استخوان و بافت را برمی‌دارد.
آیا بیوپسی مغز استخوان درد دارد؟
افراد معمولاً هم در حین و هم بعد از عمل مقداری درد را تجربه خواهند کرد. میزان درد در افراد مختلف متفاوت است. مطالعات راه‌هایی را برای راحت‌تر کردن بیوپسی مغز استخوان شناسایی کرده‌اند. یک پزشک مجرب می‌تواند به کاهش درد کمک کند. داروهای کنترل درد، مانند لیدوکائین و آرام بخش داخل وریدی نیز می‌توانند درد را در طول عمل کاهش دهند.
مراقبت بعد از بیوپسی مغز استخوان
احتمالا فرد در ناحیه بیوپسی تا چند روز احساس درد داشته باشد. رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشک معالج در مورد اینکه کدام مسکن‌ها برای استفاده بی‌خطر هستند، مهم است. برخی از مسکن‌ها از جمله آسپرین، می‌توانند خطر خونریزی پس از بیوپسی مغز استخوان را افزایش دهند. پزشک در مورد خشک نگه داشتن ناحیه و زمان برداشتن باند محافظ بیمار راهنمایی می‌کند. بانداژ معمولاً ۱ تا ۲ روز باقی می‌ماند. افراد در صورت تجربه هر یک از موارد زیر باید با پزشک خود صحبت کنند:
- تب
- خونریزی یا ترشحات دیگر
- افزایش درد
- هر علامتی که حاکی از عفونت باشد
خطرات بیوپسی مغز و استخوان
بیوپسی مغز استخوان معمولاً بی خطر است، اما این روش خطر عوارضی را به همراه دارد. برخی از عوارض نمونه‌برداری مغز استخوان رایج‌تر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کبودی و درد در محل بیوپسی
- خونریزی طولانی مدت از محل بیوپسی
- عفونت در محل بیوپسی یا نزدیک آن
اگر فردی در حین انجام بیوپسی مغز استخوان مشکلات سلامت دیگری داشته باشد، ممکن است خطر عوارض را نیز افزایش دهد.
کلام آخر
بیوپسی مغز استخوان یک روش سریع است که پزشکان از آن برای استخراج و بررسی نمونه مغز استخوان استفاده می‌کنند. این نمونه می‌تواند به آنها در تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌های خونی از جمله سرطان‌های خاص کمک کند. این روش اغلب باعث درد می‌شود، اما این درد به روش صحیح پزشکی قابل کنترل است. این روش به خصوص برای افرادی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنند، خطر کمی دارد. با این حال، این تنها راه برای به دست آوردن اطلاعات دقیق کافی در مورد برخی از علل جدی تولید غیر طبیعی سلول‌های خونی است.
