تارگت تراپی نوعی درمان سرطان است که از داروها برای هدف قراردادن ژن‌ها و پروتئین‌های خاصی استفاده می‌کند که در رشد و بقای سلول‌های سرطانی نقش دارند. همچنین تارگت تراپی می‌تواند محیط بافتی را که به رشد و بقای سرطان کمک می‌کند، تحت‌تأثیر قرار دهد یا می‌تواند سلول‌های مرتبط با رشد سرطان مانند سلول‌های رگ‌های خونی را هدف قرار دهد. پزشکان اغلب از تارگت تراپی همراه با شیمی‌درمانی و سایر درمان‌ها استفاده می‌کنند. در ادامه به معرفی این روش و اختصاصا به تارگت تراپی سرطان خون میپردازیم.
در این مقاله می خوانید :
تارگت تراپی چگونه کار می‌کند؟
انواع مختلفی از سلول‌ها وجود دارند که هر بافت بدن شما را تشکیل می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، سلول‌های خون، سلول‌های مغز و سلول‌های پوست وجود دارد. هر نوع کار خود را دارد. سرطان زمانی شروع میشود که ژن‌های خاصی در سلول‌های سالم تغییر کرده و به‌مرورزمان غیرطبیعی می‌شوند. این تغییر جهش ژنتیکی نامیده میشود.
ژن ها به سلول‌ها می‌گویند که چگونه پروتئین بسازند تا سلول کار کند. اگر ژن ها جهش پیدا کنند، این پروتئین‌ها نیز تغییر می‌کنند. این می‌تواند باعث شود که سلول‌ها بیش از حد یا خیلی سریع تقسیم شوند و به سلول‌ها اجازه می‌دهد بسیار طولانی‌تر از حد معمول زندگی کنند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، سلول‌ها خارج از کنترل رشد می‌کنند و تومور را تشکیل می‌دهند.
برای توسعه درمان‌های هدفمند، محققان ابتدا تغییرات ژنتیکی را شناسایی می‌کنند که به رشد و تغییر تومور کمک می‌کند. یک هدف بالقوه برای این درمان می‌تواند پروتئینی باشد که در سلول‌های سرطانی وجود داشته باشد اما در سلول‌های سالم وجود ندارد. این می‌تواند ناشی از یک جهش باشد. هنگامی که محققان یک جهش را شناسایی کردند، درمانی ایجاد می‌کنند که آن جهش خاص را هدف قرار می‌دهد. درمان‌های هدفمند می‌توانند کارهای مختلفی را برای سلول‌های سرطانی مورد هدف انجام دهند:
- سیگنال‌هایی که به سلول‌های سرطانی می‌گویند رشد و تقسیم می‌شوند را مسدود یا خاموش کنند.
- از عمر طولانی‌تر از حد طبیعی سلول‌ها جلوگیری کنند.
- سلول‌های سرطانی را از بین ببرند.
به جهت تطبیق بهترین تارگت تراپی برای تومور، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای آگاهی از ژن‌ها، پروتئین‌ها و سایر عوامل منحصربه‌فرد تومور شما تجویز کند. این کار به یافتن مؤثرترین درمان کمک می‌کند. مانند سایر درمان‌ها، درمان‌های هدفمند می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند، بنابراین مهم است که پزشک شما تومور را با بهترین درمان و دوز ممکن مطابقت دهد. دوز درمان هدفمندی که دریافت خواهید کرد بر اساس عوامل بسیاری مانند وزن بدن و خطر ابتلا به عوارض جانبی شدید است. از طرفی در مواردی مانند تارگت تراپی سرطان خون ممکن است نوع دارو نیز متفاوت باشد.
آیا انواع مختلفی از تارگت تراپی وجود دارد؟
انواع مختلفی از تارگت تراپی وجود دارد. رایج‌ترین انواع آن آنتی‌بادی‌های مونوکلونال یا داروهای مولکولی کوچک هستند.
آنتی بادی‌های مونوکلونال:
آنتی‌بادی‌های مونوکلونال داروهایی به نام آنتی‌بادی‌های مونوکلونال یک هدف خاص را در قسمت بیرونی سلول‌های سرطانی مسدود می‌کنند. هدف همچنین ممکن است در ناحیه اطراف این سرطان باشد. آنتی‌بادی‌های مونوکلونال همچنین می‌توانند مواد سمی را مستقیماً به سلول‌های سرطانی ارسال کنند. به‌عنوان‌مثال، آنها می‌توانند به شیمی‌درمانی و پرتودرمانی کمک کنند تا بهتر به سلول‌های سرطانی برسند. آنتی‌بادی‌های مونوکلونال نیز نوعی ایمونوتراپی هستند.
داروهای مولکول کوچک:
داروهایی به نام داروهای مولکولی کوچک می‌توانند روندی را که به تکثیر و گسترش سلول‌های سرطانی کمک می‌کند، مسدود کنند. مهارکننده‌های رگ زایی نمونه‌ای از این نوع تارگت تراپی هستند. رگ زایی فرایند ساخت رگ‌های خونی جدید است. یک تومور برای آوردن مواد مغذی به رگ‌های خونی نیاز دارد. مواد مغذی به رشد و گسترش آن کمک می‌کند. مهارکننده‌های رگ زایی با جلوگیری از تشکیل رگ‌های خونی جدید در بافت اطراف آن، تومور را گرسنگی می‌کشند.
انواع دیگر درمان‌های هدفمند شامل سایر ایمونوتراپی‌ها، مهارکننده‌های رگ زایی، و القاکننده‌های آپوپتوز (درمان‌هایی که مرگ سلولی یا آپوپتوز را آغاز می‌کنند) است. برخی از انواع درمان‌های هدفمند مختص یک نوع سرطان هستند. برخی دیگر به‌عنوان درمان‌های تومور اگنوستیک شناخته می‌شوند. آنها تومورها را در هر نقطه از بدن با تمرکز بر تغییر ژنتیکی خاص به‌جای نوع سلول درمان می‌کنند.
آیا محدودیت‌هایی برای تارگت تراپی سرطان خون وجود دارد؟
مانند هر درمان سرطان، تارگت تراپی ممکن است بهترین درمان برای هر فرد مبتلا به سرطان نباشد. ممکن است استفاده از دارو برای سرطان خاص شما ساده به نظر برسد، اما تارگت تراپی پیچیده است و همیشه کارساز نیست. مهم است بدانید که:
- اگر تومور هدف را نداشته باشد، تارگت تراپی کارساز نخواهد بود.
- داشتن هدف به این معنی نیست که تومور به دارو پاسخ می‌دهد.
- پاسخ به درمان ممکن است در طول زمان دوام نیاورد.
به‌عنوان‌مثال، هدف ممکن است آنقدر که قبلاً تصور می‌شد برای رشد سرطان مهم نباشد، بنابراین این دارو فایده زیادی ندارد. یا ممکن است سلول‌ها نسبت به تارگت تراپی مقاوم شوند، بنابراین دارو ممکن است ابتدا اثر کند اما بعد از آن متوقف شود.
همچنین، داروهای تارگت تراپی سرطان خون ممکن است عوارض جانبی جدی ایجاد کنند. اینها معمولاً مشابه اثرات شیمی‌درمانی نیستند. به‌عنوان‌مثال، افرادی که تحت تارگت تراپی قرار می‌گیرند اغلب مشکلات پوست، مو، ناخن یا چشم دارند. همیشه مهم است که با پزشک خود در مورد عوارض جانبی خاص ممکن برای هر دارو در برنامه درمانی خود صحبت کنید. تارگت تراپی نوع مهمی از درمان سرطان است. اما، تا کنون، پزشکان تنها می‌توانند چند سرطان را با تارگت تراپی درمان کنند. اکثر افراد مبتلا به سرطان به جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا هورمون‌درمانی نیز نیاز دارند.
تارگت تراپی سرطان خون برای لوسمی میلوئید مزمن
لوسمی مزمن میلوئیدی (CML) یکی از چهار نوع اصلی سرطان خون است. این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد اما در درجه اول بیماری بزرگسالان است. لوسمی میلوئیدی مزمن با تولید بیش از حد گسترده گلبول‌های سفید مشخص میشود. تعداد طبیعی گلبول‌های سفید خون بین ۴۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ است. در مقابل، بیماران مبتلا به لوسمی میلوئیدی مزمن معمولاً تعداد گلبول‌های سفید خون از ۱۰۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰۰ را شامل می‌شوند.
با شناسایی هدف، یک برنامه کشف دارو باهدف توسعه دارویی برای متوقف کردن فعالیت عوامل ایجاد سرطان آغاز شد. ترکیبی که به نام ایماتینیب (Gleevec) در سال ۱۹۹۲ ساخته شد و مطالعات نشان داد که این ترکیب سلول‌های لوسمی میلوئیدی مزمن را بدون آسیب رساندن به سلول‌های طبیعی از بین می‌برد. سایر داروهای هدفمند شامل داساتینیب، نیلوتینیب، بوسوتینیب و پوناتینیب نیز جزو داروهای تارگت تراپی سرطان خون هستند.
تارگت تراپی سرطان خون برای لوسمی میلوئید حاد
لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL) که به آن لوسمی لنفوبلاستیک حاد نیز گفته میشود، سرطانی است که از نسخه اولیه گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت‌ها در مغز استخوان (بخش داخلی نرم‌استخوان‌ها، جایی که سلول‌های خونی جدید ساخته میشود) شروع میشود. تقریباً ۳ تا ۵ درصد کودکان و ۲۵ تا ۴۰ درصد بزرگسالان مبتلا به لوسمی لنفوسیتی حاد دارای یک کلون بدخیم هستند که کروموزوم Ph را بیان می‌کند. حضور کروموزوم Ph در بزرگسالان با افزایش سن افزایش می‌یابد. درمان سنتی برای لوسمی میلوئید حاد (AML) بر شیمی‌درمانی متداول هدفمند DNA، مانند سیتارابین به همراه دانوروبیسین یا ایداروبیسین متکی است.
آنها باهدف قراردادن بلاست‌های لوسمی میلوئید حاد بیشتر از سلول‌های طبیعی برای ایجاد بهبودی عمل می‌کنند و بسیار سیتوتوکسیک هستند. به طور فزاینده ای واضح است که بسیاری از این درمان‌های کلاسیک باعث آسیب ژنتیکی به سلول‌های سرطان خون باقی مانده می‌شوند که از طریق انتخاب کلون‌های مقاوم به عود بیماری کمک می‌کند. با کشف جهش‌های جدید مرتبط با تومور و آنتی‌ژن‌های پروتئینی آنها، و بینش‌های رو به گسترش در مورد مکانیسم‌های تنظیم ژن اپی ژنتیک و عملکرد کینازهای انکوژنیک، توسعه درمان غیر سمی و هدف‌مندتر با آنتی‌بادی‌های مونوکلونال یا سایر مهارکننده‌ها به سرعت در حال انجام است.
تارگت تراپی سرطان خون برای جهش در FLT3
تقریباً یک‌سوم بیماران مبتلا به لوسمی میلوئیدی حاد دارای جهش‌هایی در FLT3 هستند که منجر به فعال‌شدن سازنده کیناز و همچنین مسیرهای سیگنالینگ پایین‌دست میشود. داروهایی به نام مهارکننده‌های FLT3، مانند کیزارتینیب، این ژن را هدف قرار می‌دهند. آنها در مطالعات اولیه، فعالیت خود را در برابر لوسمی میلوئید حاد به خوبی نشان داده‌اند، به‌ویژه هنگامی که با شیمی‌درمانی ترکیب میشود. اما تا کنون، آنها فقط در آزمایشات بالینی در دسترس هستند.
c-KIT یک پروتوآنکوژن است، به این معنی که بیان بیش از حد یا جهش این پروتئین می‌تواند منجر به سرطان، مانند لوسمی میلوئید حاد شود. داروهایی که این ژن را هدف قرار می‌دهند، مانند داساتینیب (Sprycel)، قبلاً علیه سایر انواع لوسمی استفاده می‌شوند و اکنون در مورد لوسمی میلوئید حاد موردمطالعه قرار می‌گیرند.
