ترومبوسیتوپنی زمانی رخ می‌دهد که تعداد پلاکت خون فرد کم باشد. به پلاکت‌ها ترومبوسیت نیز گفته می‌شود. این نوع از سلول‌های خونی به هم چسبیده و لخته‌های خونی را تشکیل می‌دهند تا به توقف خونریزی در محل بریدگی یا زخم کمک کنند. نام دیگر لخته خون ترومبوس است. مغز استخوان بافت نرم و اسفنجی داخل استخوان‌ها است. که تمام سلول‌های خونی از جمله پلاکت‌ها را می‌سازد. افرادی که ترومبوسیتوپنی دارند پلاکت کافی برای تشکیل لخته خون ندارند. اگر بریدگی یا آسیب دیگری داشته باشید. ممکن است خونریزی بیش از حد داشته باشید و خونریزی به سختی متوقف شود. در این مقاله قصد داریم بیشتر در مورد علائم کمبود پلاکت خون صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
چه کسانی ممکن است دچار کمبود پلاکت خون شوند؟
ترومبوسیتوپنی می‌تواند افراد را در هر سن، نژاد و جنسیت تحت تاثیر قرار دهد. به دلایل ناشناخته، تقریباً ۵ درصد از زنان باردار درست قبل از زایمان دچار ترومبوسیتوپنی خفیف می‌شوند. مشخص نیست چند نفر به ترومبوسیتوپنی مبتلا هستند. بسیاری از افراد علائم خفیفی دارند. آن‌ها حتی ممکن است متوجه نباشند که این بیماری را دارند. شکل خودایمنی ترومبوسیتوپنی، پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی یا ITP، تقریباً سه تا چهار نفر از هر ۱۰۰۰۰۰ بزرگسال و کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علت کمبود پلاکت خون چیست؟
ترومبوسیتوپنی امکان دارد در نتیجه یک اختلال مغز استخوان مانند لوسمی یا مشکل سیستم ایمنی رخ دهد. یا می‌تواند از عوارض جانبی مصرف برخی داروها باشد. هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ترومبوسیتوپنی می‌تواند خفیف باشد و علائم یا نشانه‌های کمی ایجاد کند. در موارد نادر، تعداد پلاکت‌ها می‌تواند آنقدر کم باشد که خونریزی داخلی خطرناکی رخ دهد. در ادامه شایع‌ترین عوامل کمبود پلاکت خون را آورده‌ایم.
طحال بزرگ شده
ترومبوسیتوپنی به این معنی است که فرد کمتر از ۱۵۰۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر خون در گردش دارد. از آنجایی که هر پلاکت فقط حدود ۱۰ روز عمر می‌کند. بدن فرد به طور معمول با تولید پلاکت‌های جدید در مغز استخوان، منبع پلاکت خود را به طور مداوم تجدید می‌کند.
وراثت
ترومبوسیتوپنی به ندرت ارثی است. یا توسط تعدادی از داروها یا شرایط امکان دارد ایجاد شود. علت هرچه باشد، پلاکت‌های در گردش با یک یا چند فرآیند زیر کاهش می‌یابند: گیر افتادن پلاکت‌ها در طحال، کاهش تولید پلاکت یا افزایش تخریب پلاکت‌ها.
پلاکت‌های به دام افتاده
طحال عضو کوچکی به اندازه مشت است. که درست زیر قفسه سینه در سمت چپ شکم قرار گرفته است. به طور معمول، طحال برای مبارزه با عفونت و فیلتر کردن مواد ناخواسته از خون کار می‌کند. طحال بزرگ شده، که می‌تواند به دلیل تعدادی از اختلالات ایجاد شود. می‌تواند تعداد زیادی پلاکت را در خود جای دهد که باعث کاهش تعداد پلاکت‌ها در گردش می‌شود.
کاهش تولید پلاکت
پلاکت‌ها در مغز استخوان فرد تولید می‌شوند. عواملی که می‌توانند تولید پلاکت را کاهش دهند عبارتند از:
- سرطان خون و سایر سرطان‌ها
- برخی از انواع کم خونی
- عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت C یا HIV
- داروهای شیمی درمانی و پرتودرمانی
- مصرف زیاد الکل
افزایش تجزیه پلاکت‌ها
برخی شرایط می‌توانند باعث شوند بدن فرد، پلاکت‌ها را سریع‌تر از تولید پلاکت‌ها مصرف کند یا از بین ببرد. که منجر به کمبود پلاکت در جریان خون می‌شود. نمونه‌هایی از این شرایط عبارتند از:
بارداری
ترومبوسیتوپنی ناشی از بارداری معمولاً خفیف است و بلافاصله پس از زایمان بهبود می‌یابد.
ترومبوسیتوپنی ایمنی
بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید باعث این نوع می‌شوند. سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پلاکت‌ها حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. اگر علت دقیق این بیماری شناخته نشده باشد، آن را پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک می نامند. این نوع بیشتر کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
باکتری در خون
عفونت‌های باکتریایی شدید در خون (باکتریمی) می‌تواند پلاکت‌ها را از بین ببرد.
پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک
این یک وضعیت نادر است که زمانی اتفاق می‌افتد که لخته‌های کوچک خون به طور ناگهانی در سراسر بدن فرد ایجاد می‌شوند و تعداد زیادی پلاکت مصرف می‌کنند.
سندرم همولیتیک اورمیک
این اختلال نادر باعث افت شدید پلاکت‌ها، تخریب گلبول‌های قرمز خون و اختلال در عملکرد کلیه می‌شود.
داروها
برخی داروها می‌توانند تعداد پلاکت‌ها را در خون کاهش دهند. گاهی اوقات یک دارو سیستم ایمنی را گیج می‌کند و باعث تخریب پلاکت‌ها می‌شود. به عنوان مثال می‌توان به هپارین، کینین، آنتی بیوتیک‌های حاوی سولفا و داروهای ضد تشنج اشاره کرد.
علائم کمبود پلاکت خون چیست؟
علائم و نشانه‌های ترومبوسیتوپنی ( کمبود پلاکت خون) ممکن است شامل موارد؛ کبودی آسان یا زیاد (پورپورا)، خونریزی سطحی در پوست که به صورت راش لکه‌های بنفش متمایل به قرمز (پتشی) است. و معمولاً در قسمت پایین پاها ظاهر می‌شود. خونریزی طولانی مدت از بریدگی، خونریزی از لثه یا بینی، وجود خون در ادرار یا مدفوع، جریان قاعدگی غیرمعمول سنگین، خستگی و طحال بزرگ شده. همه از علائم و نشانه‌های کمبود پلاکت خون هستند. اگر این علائم را دارید باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا درمان شوید.
کمبود پلاکت خون چه عوارضی دارد؟
زمانی که تعداد پلاکت فرد به کمتر از ۱۰۰۰۰ پلاکت در میکرولیتر برسد، خونریزی داخلی خطرناک می‌تواند رخ دهد. اگرچه نادر است. ترومبوسیتوپنی شدید می‌تواند باعث خونریزی در مغز شود که می‌تواند کشنده باشد.
