کم شدن تعداد پلاکت‌ها یا ترومبوسیتوپنی زمانی رخ می‌دهد که تعداد پلاکت خون فرد کم باشد. به پلاکت‌ها ترومبوسیت نیز گفته می‌شود. پلاکت‌ها به هم چسبیده و لخته‌های خونی را تشکیل می‌دهند تا به توقف خونریزی در محل بریدگی یا زخم کمک کنند. نام دیگر لخته خون ترومبوس است. مغز استخوان بافت نرم و اسفنجی داخل استخوان‌ها است. که تمام سلول‌های خونی از جمله پلاکت‌ها را می‌سازد. افرادی که ترومبوسیتوپنی دارند پلاکت کافی برای تشکیل لخته خون ندارند. این افراد اگر بریدگی یا آسیب دیگری داشته باشند، خونریزی بیش از حد خواهند داشت و خونریزی به سختی متوقف می‌شود. در این مقاله قصد داریم بیشتر در مورد علائم کمبود پلاکت خون صحبت کنیم. با ما تا آخر این مقاله همراه باشید.
در این مقاله می خوانید :
چه کسانی ممکن است دچار کمبود پلاکت خون شوند؟
ترومبوسیتوپنی می‌تواند افراد را در هر سن، نژاد و جنسیت تحت تاثیر قرار دهد. به دلایل ناشناخته، تقریباً ۵ درصد از زنان باردار درست قبل از زایمان دچار ترومبوسیتوپنی خفیف می‌شوند. مشخص نیست چند نفر به ترومبوسیتوپنی مبتلا هستند. بسیاری از افراد علائم خفیفی دارند. آن‌ها حتی ممکن است متوجه نباشند که این بیماری را دارند. شکل خودایمنی ترومبوسیتوپنی، پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی یا ITP، تقریباً سه تا چهار نفر از هر ۱۰۰۰۰۰ بزرگسال و کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علت کمبود پلاکت خون چیست؟
ترومبوسیتوپنی امکان دارد در نتیجه یک اختلال مغز استخوان مانند لوسمی یا مشکل سیستم ایمنی رخ دهد. یا می‌تواند از عوارض جانبی مصرف برخی داروها باشد. هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کم بود پلاکت خون می‌تواند خفیف باشد و علائم یا نشانه‌های کمی ایجاد کند. در موارد نادر، تعداد پلاکت‌ها می‌تواند آنقدر کم باشد که خونریزی داخلی خطرناکی رخ دهد. از جمله علت‌های کمبود پلاکت‌های خون می‌توان به طحال بزرگ شده، وراثت، پلاکت‌های به دام افتاده، کاهش تولید پلاکت، افزایش تجزیه پلاکت‌ها، بارداری، ترومبوسیتوپنی ایمنی، باکتری در خون، سندرم همولیتیک اورمیک و داروها اشاره کرد.
در مورد علت‌های کمبود پلاکت خون بیشتر بدانید!
علائم کمبود پلاکت خون چیست؟
علائم و نشانه‌های ترومبوسیتوپنی ( کمبود پلاکت خون) شامل موارد؛ کبودی آسان یا زیاد (پورپورا)، خونریزی سطحی در پوست که به صورت راش لکه‌های بنفش متمایل به قرمز (پتشی) می‌شود. و معمولاً در قسمت پایین پاها ظاهر می‌شود. خونریزی طولانی مدت از بریدگی، خونریزی از لثه یا بینی، وجود خون در ادرار یا مدفوع، جریان قاعدگی غیرمعمول سنگین، خستگی و طحال بزرگ شده. همه از علائم و نشانه‌های کمبود پلاکت خون هستند. مهم‌ترین علائم ترومبوسیتوپنی یا کمبود پلاکت خون عبارتند از:
- خونریزی و لکه بینی
- زرد شدن پوست
- ضربان قلب نامنظم
- خونریزی ناشی از زخم‌ها
- کبودی ناشی از خونریزی
در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.
خونریزی و لکه بینی
کمبود پلاکت‌ها باعث می‌شود فرایند ترمیم زخم‌ها و لکه‌ها کند شود. این فرایند با خونریزی لثه، خونریزی از بینی، خونریزی لثه‌ها در زمان مسواک زدن و یا خونریزی طولانی‌تر از زمان آسیب‌دیدگی رخ می‌دهد.
زرد شدن پوست
در برخی موارد، کمبود پلاکت‌ها می‌تواند باعث تخریب سلول‌های قرمز خون و ایجاد زردی در پوست شود.
ضربان نامنظم
در برخی از موارد، کمبود پلاکت‌ها می‌تواند باعث اختلال در فرایند تشکیل لخته‌های خونی شده و ضربان نامنظمی در قلب ایجاد کند.
خونریزی ناشی از زخم‌ها
زمانی که پلاکت‌ها به میزان کافی در خون موجود نباشند، لخته‌های خونی به طور صحیح تشکیل نمی‌شوند و خونریزی پس از زخم طولانی‌تر می‌شود. در واقع خون منعقد نمی‌شود.
کبودی ناشی از خونریزی
در صورت کمبود پلاکت‌ها، خونریزی‌های کوچکی می‌توانند در زیر پوست ایجاد شده و باعث کبودی ناگهانی در نقاط مختلف بدن شوند.
اگر شما یا کسی که نگرانی دارید، علائمی مشابه را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. او می‌تواند تشخیص دقیقی را بر اساس علائم، بررسی‌های جسمانی و آزمایشات لازم ارائه دهد.
کمبود پلاکت خون چه عوارضی دارد؟
زمانی که تعداد پلاکت فرد به کمتر از ۱۰۰۰۰ پلاکت در میکرولیتر برسد، خونریزی داخلی خطرناک می‌تواند رخ دهد. اگرچه نادر است. ترومبوسیتوپنی شدید می‌تواند باعث خونریزی در مغز شود که می‌تواند کشنده باشد.
آیا کمبود پلاکت خون می‌تواند خطرناک باشد؟
بله، کمبود پلاکت خون می‌تواند خطرناک باشد. پلاکت‌ها یکی از اجزای خون هستند که نقش مهمی در جلوگیری از خونریزی دارند. در صورت کمبود پلاکت، خطر بروز خونریزی‌های ناشی از ضعف سیستم ایجاد می‌شود. بسته به شدت کمبود پلاکت، خونریزی ممکن است خطرناک باشد و باعث مشکلات جدی مانند فلج و مرگ و میر شود. به عنوان مثال، بیماری پورپورای ترومبوسیتوپنیک (TTP) یک شرایط نادر است که با کمبود پلاکت خون و خونریزی‌های جدی در بدن همراه است. در صورت بروز هرگونه علائم ناگهانی مربوط به خونریزی، بهتر است به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
درمان پایین بودن تعداد پلاکت چیست؟
درمان پایین بودن تعداد پلاکت بسته به علت و شدت علائم آن متفاوت است. در بعضی موارد، پلاکت‌های کافی در بدن تولید نمی‌شوند و برای افزایش تعداد پلاکت‌ها، نیاز به درمان دارویی و یا تزریق پلاکت به بیمار است. در موارد دیگر، پلاکت‌ها تولید می‌شوند، اما به دلیل بیماری‌هایی مانند لوسمی، لنفوم و بعضی بیماری‌های ایمنی، از بین می‌روند. در این موارد، درمان بیماری اصلی باعث بهبود کمبود پلاکت خواهد شد. در مواردی که کمبود پلاکت به دلیل مصرف داروهای خاص است، ممکن است پزشک داروی دیگری را برای بیمار تجویز کند و یا دوز دارویی را تغییر دهد. در مواردی که کمبود پلاکت به دلیل عفونت ویروسی است، درمان شامل درمان عفونت ویروسی و نظارت دقیق بر کمبود پلاکت است. درمان کمبود پلاکت خون باید توسط پزشک متخصص انجام شود و از داروها و روش‌هایی استفاده شود که بیشترین بهره را برای بیمار داشته باشند و در عین حال عوارض کمتری داشته باشند.
مقدار طبیعی پلاکت خون چقدر است؟
پلاکت‌ها در آزمایش خون به عنوان یکی از پارامترهای مورد بررسی قرار می‌گیرند. آزمایش پلاکت خون (Platelet Count) برای اندازه‌گیری تعداد پلاکت‌ها در واحد حجم خون استفاده می‌شود. نتیجه این آزمایش نشان می‌دهد که در هر میلی‌لیتر (ml) خون چه تعداد پلاکت وجود دارد. نتایج آزمایش پلاکت خون معمولاً در محدوده‌ای مشخص قرار می‌گیرند. مقادیر طبیعی نرمال پلاکت خون بین ۱۵۰,۰۰۰ تا ۴۵۰,۰۰۰ در هر میلی‌لیتر (ml) خون است.
