مولتیپل میلوما و هرآنچه باید درباره این بیماری بدانید

مولتیپل میلوما که به آن بیماری کالر (Kahler) نیز گفته می‌شود، نوعی سرطان خون است. هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما درمان‌ها می‌توانند سرعت گسترش آن را کاهش دهند و گاهی علائم را از بین ببرند.
در خون نوعی گلبول سفید به نام سلول پلاسما، آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که با عفونت‌های بدن مقابله می‌کنند. هنگامی‌که فردی به میلوما مبتلا شود، این سلول‌ها به روشی اشتباه تکثیر می‌شوند.  این سلول‌ها پروتئین زیادی (به نام ایمونوگلوبولین) به استخوان‌ها و خون وارد می‌کنند، که این موضوع به اندام‌ها آسیب می‌رساند.
سلول‌های پلاسما به طور منظم سایر سلول‌های خونی را در استخوان‌ها از بین می‌برد. این سلول‌ها همچنین نوعی مواد شیمیایی آزاد می‌کنند که باعث می‌شود سلول‌های دیگر استخوان را از بین ببرند. به نواحی ضعیفی که در استخوان‌های ایجاد می‌شود ضایعات لیتیک گفته می‌شود.
با بدتر شدن میلوم، سلول‌های پلاسما از مغز استخوان خارج شده و از طریق گسترش می‌یابند. این باعث آسیب بیشتر به اعضای بدن می‌شود.

سایر اختلال‌های سلول‌های پلاسما

مولتیپل میلوما یکی از مواردی است که می‌تواند باعث ایجاد مشکل در سلول‌های پلاسما شود. موارد دیگر عبارت‌اند از:

گاموپاتی مونوکلونال: این زمانی است که سلول‌های پلاسما بیش از حد از یک آنتی‌بادی کپی می‌کنند. مولتیپل میلوما نوعی از این اختلال است. شکل دیگر، گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص، ممکن است فرد را دچار میلوما چندگانه کند.

پلاسماسیتومای منفرد: این مانند مولتیپل میلوما است، اما تنها باعث رشد یک نوع سلول پلاسمای غیرمعمول می‌شود. این مشکل ممکن است در داخل یا خارج استخوان اتفاق بیفتد. همچنین ممکن است خطر ابتلا به مولتیپل میلوما را افزایش دهد.

آمیلوئیدوز زنجیره سبک: این مورد نیز باعث ایجاد سلول‌های پلاسمای غیرمعمول در مغز استخوان می‌شود، اما تعداد آنها کمتر از مولتیپل میلوما است.

ماکروگلوبولینمی‌والدنستروم: این نوعی از گاموپاتی مونوکلونال و لنفوم غیر هوچکین، سرطان سیستم لنفاوی است. سلول‌های این سرطان دارای ویژگی‌های سلول‌های پلاسما و همچنین بافت لنفاوی هستند.

دلایل متعدد میلوما و عوامل خطر

متخصصان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث مولتیپل میلوما می‌شود. اما احتمال ابتلای افراد با این شرایط بیشتر است:

• افرادی که بیش از ۶۵ سال سن دارند
• مردان
• نژاد آفریقایی آمریکایی
• یکی از اعضای خانواده دارای این بیماری باشد
• افراد دارای اضافه‌وزن یا چاقی
• افراد در معرض تابش اشعه‌های یونیزان
• کسانی‌که در معرض مواد شیمیایی مورداستفاده در تولید لاستیک، نجاری، آتش‌نشانی، یا در علف‌کش‌ها

علائم متعدد مولتیپل میلوما

در اوایل، ممکن است هیچ علائمی ایجاد نشود. اما با گذشت زمان، ممکن است علائم زیر وجود داشته باشد:

• درد استخوان
• ضعف و خستگی
• کاهش وزن و کاهش اشتها
• معده ناراحت
• یبوست
• گیجی
• عفونت‌های مکرر
• تشنگی شدید
• ضعف یا بی‌حسی در بازوها و پاها

تشخیص میلومای چندگانه

وجود نشانه‌های زیر در آزمایش خون می‌تواند نشان‌دهنده این بیماری باشد:

• کلسیم بیش از حد در خون (هیپرکلسمی)
• تعداد کم گلبول قرمز (کم‌خونی)
• مشکلات کلیوی
• بالا بودن سطح کل پروتئین در خون، اما سطح پایین پروتئین به نام آلبومین (دکتر ممکن است بگوید که شما “شکاف گلوبولین” دارید)

برای تأیید تشخیص، ممکن است نیاز به آزمایش خون دیگری باشد. از جمله:

• شمارش کامل خون (CBC): انواع مختلف سلول‌های خون را اندازه‌گیری می‌کند.
• نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین: این‌ها میزان عملکرد کلیه‌ها را بررسی می‌کنند.

سایر آزمایش‌های خون و ادرار بررسی می‌کنند که آیا بدن فرد پروتئین‌های غیرمعمولی تولید می‌کند یا خیر، در صورت وجود جواب مثبت، چه نوع و چه مقدار؟
پس از رسیدن نتایج آزمایش، پزشک ممکن است بخواهد بیوپسی مغز استخوان انجام شود. آنها سوزنی را درون استخوان، و معمولاً در ران قرار می‌دهند و از مغز استخوان نمونه می‌گیرند تا تعداد سلول‌های پلاسما را در آن بررسی کنند.
ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری نیز نیاز باشد. با اشعه ایکس می‌توان لکه‌هایی از استخوان را که توسط میلوما چندگانه آسیب‌دیده است، مشاهده کرد. همچنین ممکن است فرد به سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی یا اسکن PET نیاز داشته باشد.

عوارض متعدد میلوما

مولتیپل میلوما می‌تواند مشکلاتی از جمله:

مشکلات استخوانی: استخوان‌های بیمار ضعیف می‌شوند و دچار شکستگی‌های متعدد می‌شود.

مشکلات خونی: ممکن است بیمار دچار کم‌خونی شود، به این معنی که بدن به‌اندازه کافی گلبول قرمز ندارد. این می‌تواند باعث خستگی و رنگ‌پریدگی و مشکلات قلبی شود. همچنین ممکن است پلاکت فرد بسیار کم باشد و همین امر لخته شدن خون را برای بدن بیمار دشوارتر می‌کند.

عفونت‌ها: هنگام ابتلا به میلوما، بدن آنتی‌بادی‌های ضعیفی تولید می‌کند که آنتی‌بادی‌های سالم را از بین می‌برد و مبارزه با عفونت را برای بدن دشوار می‌کند. کمبود گلبول‌های سفید نیز می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند.

آسیب کلیه: میلوما می‌تواند کلیه‌ها را مسدود کند تا فیلتر آن‌طور که باید کار نکنند. این موضوع ممکن است منجر به نارسایی کلیه شود.

درمان مولتیپل میلوما

پزشکان بر اساس ژن‌های موجود در تومورها، موارد مختلف میلوما را با ریسک بالا، متوسط ​​یا استاندارد درجه‌بندی می‌کنند. اگر بیمار علائمی ندارد، ممکن است پزشک پیشنهاد کند که بیمار تحت‌نظر باشد به‌جای اینکه بلافاصله درمان را شروع کند.
اگر بیمار علائم دارد، پزشک با نظر فرد یک برنامه درمانی ارائه می‌دهد. این کار با هدف بهبود کیفیت زندگی فرد با ایجاد احساس بهتر و کمک به تغذیه کافی فرد بیمار است.
اگر فردی با احتمال خطر بالا باشد، ممکن است بیمار در تلاش برای یافتن یک درمان موجود یا جدید به یک آزمایش بالینی در تحقیقات به دنبال داروهای مؤثرتر بپیوندد.

داروها

اینکه پزشک کدام داروها را برای بیمار انتخاب می‌کند به سن و میزان تهدیدکننده بودن سرطان بستگی دارد. در شیمی‌درمانی پزشکان معمولاً داروهای شیمیایی را به‌صورت ترکیبی می‌دهند. مواردی که میلوما را درمان می‌کنند عبارت‌اند از:

• (Treanda) Bendamustine
• سیکلوفسفامید (سیتوکسان)
• دوکسوروبیسین (آدریامایسین)
• اتوپوزید VP-16))
• دوکسوروبیسین لیپوزومی‌Doxil))
• ملفالان (Alkeran، Evomela)
• وین کریستین (Oncovin)

کورتیکواستروئیدها:

این داروها می‌توانند به سایر روش‌های درمانی کمک کنند. هنگامی‌که فردی تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرید، ممکن است پزشک برای کمک به عوارض جانبی دگزامتازون یا پردنیزون تجویز کند.

درمان‌های هدفمند:

داروهای درمان هدفمند پروتئین‌ها، ژن‌ها یا بافت‌ها را هدف قرار می‌دهند و از رشد سرطان جلوگیری می‌کنند. داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی سلول‌های ایمنی بدن را قوی‌تر می‌کنند، بنابراین می‌توانند به سلول‌های سرطانی حمله کنند. آن‌ها همچنین با جلوگیری از تشکیل عروق خونی جدید به مرگ سلول‌های میلوم در مغز استخوان کمک می‌کنند. این داروها عبارت‌اند از:

• لنالیدومید (Revlimid)
• پومالیدومید (پومالیست)
• تالیدومید (تالومید)

آنتی‌بادی‌های مونوکلونال به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند، سلول‌های میلوما را پیدا کرده و از بین ببرد. ممکن است از پزشک خود بشنوید که این روش را ایمنی درمانی می‌نامد. این داروها شامل:

• داراتوموماب (دارزالکس)
• الوتوزوماب (Empliciti)
• ایساتوکسیماب (سارکلیسا)

اگر علائمی ندارید، پزشک ممکن است یکی از این داروها را برای جلوگیری از بدتر شدن میلوم برای شما استفاده کند.

مهارکننده‌های پروتئازوم فرایند مصرف پروتئین‌های اضافی توسط سلول‌ها را متوقف می‌کنند. سلول‌های میلوما پروتئین زیادی تولید می‌کنند. زمانی که این پروتئین‌ها جمع شوند، سلول‌های سرطانی می‌میرند. این داروها عبارت‌اند از:

• بورتزومیب (Velcade)
• کارفیلزومیب (Kyprolis)
• ایکسازومیب (نینلارو)

مهارکننده‌های هیستون دی استیلاز(HDAC)، مانند پانوبینوستات (Farydak)، بر روی ژن‌هایی که در سلول‌ها فعال هستند تأثیر می‌گذارد. اگر قبلاً بورتزومیب و داروی تنظیم‌کننده سیستم ایمنی را امتحان کرده‌اید، ممکن است پزشک برای شما تجویز کند.

یک مهارکننده حمل‌کننده مواد هسته‌ای، selinexor (Xpovio)، با مهار پروتئینی به نام XPO1، سلول‌های تومور را از بین می‌برد. FDA این مورد را برای افراد خاصی که میلوما دارند و حداقل چهار نوع درمان دیگر را امتحان کرده‌اند، تأیید کرد.

ترکیبات دارویی آنتی‌بادی:

Belantamab mafodotin-blmf (Blenrep)، در حال حاضر تنها دارویی است که به‌عنوان بازدارنده BCMA  (آنتی‌ژن بلوغ سلول B) طبقه‌بندی می‌شود. این دارو ترکیبی از یک آنتی‌بادی مونوکلونال و یک سم است. این برای بیمارانی تجویز می‌شود که قبلاً حداقل با چهار روش درمانی دیگر معالجه شده‌اند. این دارو به پروتئین محافظت‌کننده از سلول سرطانی حمله می‌کند تا سم بتواند آن را از بین ببرد.

ایمونوتراپی:

در روش ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. درمان سلول‌های T گیرنده آنتی‌ژن کایمریک (CAR) شامل نسخه‌هایی از سلول‌های T ایمنی بدن فرد بیمار است که ژن‌های آن‌ها تغییریافته است، تا به سلول‌های سرطانی متصل شوند. اگر بیمار حداقل چهار روش درمانی دیگر را امتحان کرده باشد، ممکن است داروی idecabtagene vicleucel (Abecma) را دریافت کند که به آن ide-cel نیز گفته می‌شود.

اینترفرون:

سلول‌های مغز استخوان و برخی گلبول‌های سفید خون این ماده شبه هورمونی را آزاد می‌کنند. این ماده وقتی به‌عنوان دارو استفاده شود می‌تواند رشد سلول‌های میلوم را کند، کند. در صورت درمان و بهبودی ممکن است از اینترفرون استفاده شود، این بدان معناست که پزشک دیگر علائم میلوما را در بدن فرد نمی‌بیند.

پیوند سلول‌های بنیادی

پزشک ممکن است به بیمار پیشنهاد دهد که پیوند سلول‌های بنیادی انجام دهد. در این روش با استفاده از دستگاه برخی از سلول‌های بنیادی فرد را استخراج می‌کنند، سپس آن‌ها را فریز و ذخیره می‌کنند. یا ممکن است از سلول‌های بنیادی اهداکننده استفاده کنند.
بعد، بیمار شیمی‌درمانی با دوز بالا، و گاهی اوقات اشعه دریافت می‌کند. این کار تقریباً تمام سلول‌های مغز استخوان، سلول‌های پلاسما که باعث بیماری می‌شوند و همچنین سلول‌های سالم را از بین می‌برد.
پزشک سلول‌های بنیادی ذخیره شده یا اهدا شده را از طریق لوله‌ای به نام کاتتر در جریان خون بیمار قرار می‌دهد. این سلول‌ها می‌توانند مغز استخوان تخریب شده را جایگزین کرده و خون سالم تولید کنند. بازسازی و جایگزینی تمام سلول‌های خونی ممکن است چندین هفته طول بکشد.
پیوند سلول‌های بنیادی اغلب کمک می‌کند تا عمر طولانی‌تری داشته باشید، اما بیماری میلوم چندگانه را درمان نمی‌کند و می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. به‌عنوان‌مثال، احتمال ابتلا به عفونت را در فرد بیشتر می‌کند.

علائم استخوانی

اگر مولتیپل میلوما باعث آسیب‌دیدگی استخوان شود، ممکن است پزشک درمان‌های دیگری را نیز پیشنهاد دهد.

بیس فسفونات‌ها:

 این دارو به کند شدن تجزیه استخوان کمک می‌کند. می‌توانید این داروها را به‌صورت قرص مصرف کنید یا به روش تزریق دریافت کنید. این داروها شامل پامیدرونات(Aredia) و زولدرونیک اسید (Zometa) هستند.

هنگام استفاده از یکی از این موارد، حتماً دندان‌های خود را به‌خوبی مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. این مسئله نادر است، اما بیس فسفونات‌ها می‌توانند به فک آسیب برسانند. کارهای دندانپزشکی این احتمال را بیشتر می‌کند.

آنتی‌بادی‌های مونوکلونال:

 داروی denosumab (Prolia, Xgeva) می‌تواند به ایجاد وقفه یا حتی متوقف کردن سلول‌هایی که باعث شکستن استخوان می‌شوند، کمک کند.

پرتودرمانی:

پزشک پرتویی را از دستگاه به سمت استخوان یا سایر قسمت‌های بدن که آسیب‌دیده هدایت می‌کند. این پرتو سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد که می‌تواند درد را کاهش دهد و استخوان‌های ضعیف شده را قوی‌تر کند.

مراقبت از خود

این کارها به شما کمک می‌کند تا در زمان درمان احساس بهتری داشته باشید:

• رژیم غذایی سالم داشته باشید. یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در انتخاب غذاهای مناسب کمک کند، خصوصاً اگر به دلیل درمان در خوردن بعضی چیزها مشکل دارید.
• اگر می‌توانید ورزش کنید. فعال باشید تا احساس بهتری داشته باشید، انرژی بیشتری داشته باشید و از استخوان‌های خود محافظت کنید.
• استراحت کافی داشته باشید. در طول روز چرت بزنید یا استراحت کنید.
• از روزهای خوب استفاده کنید. از این روزها برای انجام کارهایی که از آنها لذت می‌برید استفاده کنید.
• کمک بخواهید، به دنبال گروه‌های پشتیبانی باشید تا به شما و خانواده‌تان در مدیریت این بیماری کمک کنند.

چشم‌انداز میلوما چندگانه

تجارب افراد درمورد مولتیپل میلوما متفاوت خواهد بود. بعضی از افراد سال‌ها با علائم اندکی زندگی خواهند کرد و برای برخی دیگر وضعیت به‌سرعت بدتر می‌شود.
آزمایش‌های خاص می‌تواند میزان بقا را پیش‌بینی کند. در ساده‌ترین و رایج‌ترین آزمایش‌ها از بررسی سطح دو ماده در خون استفاده می‌شود: آلبومین و بتا -۲- میکرو گلوبولین. سطح آلبومین بالاتر و سطح بتا ۲- میکرو گلوبولین پایین‌تر به این معنی است که شما احتمالاً شانس بیشتری برای زندگی طولانی دارید.
سیستم‌های دیگر آزمایشگاهی از آزمایش DNA در سلول‌های پلاسما استفاده می‌کنند. وقتی اطلاعات بیشتری در مورد مولتیپل میلوما دارید، شما و پزشکتان می‌توانید بهترین برنامه را برایتان پیدا کنید.