سرطان آندومتر چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود؟!

سرطان آندومتر (سرطان رحم یا جسم) سرطان پوشش داخلی رحم (آندومتر) است. معمولاً در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود و شانس بسیار خوبی برای بهبودی در این مرحله دارد. سرطان رحم چهارمین سرطان شایع در زنان است. زنان بالای ۷۰ سال بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند . به طور کلی دو نوع سرطان رحم وجود دارد:

کارسینوم نوع I

عمدتاً وابسته به استروژن است و پاسخ بهتری نسبت به کارسینوم نوع II دارد. این‌ها آدنوکارسینوم‌های اندومتروئیدی یا کمتر رایج، آدنوکانکروئیدها (آدنوکارسینوم + بخش‌های اپیتلیال سنگفرشی) هستند. آنها با هم حدود ۸۰ درصد از سرطان‌های آندومتر را تشکیل می‌دهند. مرحله مقدماتی: هیپرپلازی آدنوماتوز.

کارسینوم نوع II

عمدتاً مستقل از استروژن است و پاسخ نسبتاً ضعیفی دارد. اینها بیشتر کارسینوم‌های سروزی-پاپیلاری (تقریباً ده درصد) یا سلولی شفاف (تقریباً شش درصد) هستند که روی‌هم حدود ۱۶ درصد از سرطان‌های آندومتر را تشکیل می‌دهند. سایر اشکال نادرتر کارسینوم موسینوس یا کارسینوم سلول سنگفرشی کراتینه کننده هستند.

 چه عواملی باعث سرطان آندومتر (سرطان رحم) می‌شوند؟

تعدادی از عوامل می‌توانند در ایجاد سرطان رحم نقش داشته باشند. عوامل خطر اصلی عبارت‌اند از:

1.  فشارخون بالا
2. اضافه‌وزن مشخص (شاخص توده بدنی بالاتر از ۳۵ کیلوگرم در مترمربع)
3. دیابت (اختلال قند خون)
4. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
5. استفاده طولانی‌مدت از استروژن‌ها (بدون محافظت پروژسترون)
6.  یک دوره طولانی زندگی همراه با خونریزی قاعدگی
7.  سندرم HNPCC (کارسینوم ارثی کولون غیر پلیپوئید؛ شکل ارثی سرطان روده بزرگ)
8. غلظت بالای استرادیول (به‌عنوان مثال در سایر بیماری‌های تومور تولیدکننده هورمون)
9.  زنانی که هرگز باردار نبودند
10.  زنانی که مبتلا به سرطان سینه بودند و یا تاموکسیفن مصرف کردند.

عوامل خطر ذکر شده در بالا لزوماً نباید به معنای ابتلا صددرصدی تلقی شوند. اگرچه برخی شرایط زندگی می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد، اما زنانی که سالم زندگی می‌کنند و رژیم غذایی مناسبی دارند نیز از سرطان در امان نیستند. متأسفانه، ما همیشه نمی‌توانیم پاسخ دهیم که چرا شما تحت‌تأثیر این بیماری هستید. اما ما می‌خواهیم به شما کمک کنیم تا اراده خود را برای خوب شدن و رویارویی با این چالش تقویت کنید.

 علائم سرطان آندومتر 

در زنان یائسه، خونریزی ناگهانی پس از سال‌ها، بدون خونریزی عود می‌کند. خانم‌های جوان متوجه خونریزی غیرطبیعی می‌شوند که می‌تواند خود را به‌صورت قاعدگی طولانی‌مدت، خونریزی مداوم، خونریزی بین قاعدگی یا لکه بینی نشان دهد. درد در قسمت تحتانی شکم نسبتاً نادر است و اغلب فقط در مراحل پیشرفته تومور رخ می‌دهد.

برخی از کارسینوم‌ها به‌عنوان یک “یافته اتفاقی” با کمک معاینات سونوگرافی واژینال قبل از اولین علائم (اختلالات خونریزی) تشخیص داده می‌شوند. این به‌صورت گشاد شدن (نامنظم) پوشش رحم ظاهر می‌شود، اما این روش معاینه بسیار نامشخص است، به همین دلیل است که معمولاً معاینه سونوگرافی معمولی توصیه نمی‌شود.

سرطان آندومتر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

علاوه بر معاینه عمومی زنان، سونوگرافی از طریق واژن یکی از مهم‌ترین تشخیص‌های پیشگیرانه است. اگر سونوگرافی یافته‌های غیرطبیعی یا ناهنجاری‌های خونریزی را نشان دهد (به علائم مراجعه کنید)، معمولاً هیستروسکوپی و خراش دادن حفره رحم (ساییدگی) انجام می‌شود. اگر در طی آندوسکوپی مشکوک به نئوپلاسم بدخیم تأیید شده باشد، در طی این عمل آندوسکوپی مثانه و رکتوم برای رد سرطان پیشرفته انجام می‌شود. تشخیص نهایی توسط پاتولوژیست‌ها پس از بررسی مواد تراشیده شده انجام می‌شود.

هنگامی که تشخیص و درجه تمایز سرطان آندومتر مشخص شد، متخصص زنان یا یکی از کادر پزشکی ما ابتدا با شما گفتگوی شخصی خواهد داشت. به‌عنوان بخشی از این گفتگو، یافته‌ها، پیش‌آگهی و گام‌های بعدی که اکنون باید بردارید، با شما موردبحث قرار خواهد گرفت. در بیشتر موارد، تشخیص بیشتر (توموگرافی رزونانس مغناطیسی / MRI، اشعه ایکس از ریه‌ها و غیره) دنبال می‌شود. این معاینات برای تخمین دقیق‌تر وسعت تومور استفاده می‌شود و برای برنامه‌ریزی درمان بیشتر مفید است. تعیین تومور مارکرها معمولاً اهمیت زیادی ندارد.

درمان سرطان آندومتر چگونه است؟

به‌عنوان یک قاعده، تومورهای کمتر خطرناک، در مراحل اولیه و وابسته به هورمون را می‌توان با برداشتن رحم و برداشتن تخمدان‌ها با موفقیت درمان کرد. در این موارد، عمل معمولاً با لاپاروسکوپی و واژن همراه است؛ معمولاً می‌توان از ایجاد برش شکمی اجتناب کرد. شکل پیشرفته‌تر این تومور، از نیاز به جراحی بزرگ با برداشتن غدد لنفاوی و در صورت لزوم، درمان تکمیلی (معمولاً پرتودرمانی، به‌ندرت شیمی‌درمانی) دارد. اگر عمل جراحی ضروری باشد، پزشک بخش شما در طول اقامت شما در بستری در مورد نتایج عمل و گزینه‌های درمانی ناشی از آن (رای کنفرانس تومور) صحبت خواهد کرد. در موارد فردی، این به‌اصطلاح بحث مفهومی نیز می‌تواند به‌صورت سرپایی پس از بستری شدن شما توسط یکی از کارمندان زنان ما در بخش سرپایی زنان انجام شود.

جراحی برای درمان

درمان اساسی برای سرطان رحم که خیلی پیشرفته نیست جراحی است. رحم و هر دو تخمدان همیشه برداشته می‌شوند. علاوه بر این، در تومورهایی با درجه تمایز پایین (G3) و یا تومور در بیش از نیمی از دیواره رحم رشد کرده است، غدد لنفاوی در امتداد عروق لگنی و غدد لنفاوی در امتداد آئورت شکمی تا خروجی رحم رشد کرده است. عروق کلیوی برداشته می‌شود. میزان رشد تومور در دیواره رحم اغلب تنها در حین عمل با کمک معاینه بافت‌شناسی رحم توسط پاتولوژیست قابل تعیین است. اگر تومور در کمتر از نیمی از دیواره رحم رشد کرده باشد، نیازی به اقدامات جراحی بیشتر نیست و عمل پایان می‌یابد. دو گزینه برای انجام این عمل وجود دارد: روش لاپاروسکوپی (لاپاروسکوپی، معمولاً در ترکیب با تکنیک جراحی واژینال) یا برداشتن از طریق برش طولی در قسمت تحتانی شکم.

لاپاروسکوپی

در روش کمک لاپاروسکوپی، رحم و تخمدان‌ها ابتدا به روش آندوسکوپی از “دستگاه نگهدارنده” خود شل می‌شوند و سپس از طریق واژن بازیابی می‌شوند. مزیت اصلی این روش برش‌های کوچک است که معمولاً با نیاز کمتر به داروی مسکن پس از عمل همراه است و در نتیجه بستری کلی در بیمارستان اغلب کوتاه‌تر است. با این حال، این روش برای همه بیماران مناسب نیست. محدودیت برای این، اندازه واقعی رحم، مرحله تومور (بسط، تمایز) و عوامل تأثیرگذار شخصی بیمار مانند تشخیص‌های ثانویه یا عمل‌های قبلی است.

اگر به یکی از این دلایل یک روش لاپاروسکوپی به‌عنوان نامناسب طبقه‌بندی شود، عمل با برش طولی در قسمت تحتانی شکم انجام می‌شود. بسته به وسعت عمل، این می‌تواند به زیر ناف ختم شود یا حتی فراتر از آن گسترش یابد. بیماران مبتلا به تومور با تمایز خوب تا متوسط ​​(G1 یا G2) که کمتر از نیمی از دیواره رحم را تحت‌تأثیر قرار داده و به طور کامل برداشته شده است، نیازی به درمان بیشتری ندارند. برای آنها فقط مراقبت‌های پیگیری منظم توسط متخصص زنان وجود دارد.

پرتودرمانی سرطان آندومتر چگونه است؟

کنار جراحی و شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یکی از گزینه‌های اصلی درمان تومور است. می‌توان از آن قبل از یک عمل برنامه‌ریزی شده برای کاهش اندازه تومور (نئوادجوانت)، بعد از عمل برای از بین بردن بقایای تومور میکروسکوپی (ادجوانت) یا در مورد بیماری‌های تومور غیرقابل‌درمان برای تسکین علائم (تسکین‌دهنده) استفاده کرد. به‌منظور افزایش اثر پرتودرمانی، ترکیبی از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی امکان‌پذیر است. اینکه کدام شکل از درمان برای شما توصیه می‌شود در کنفرانس بین‌رشته‌ای تومور موردبحث قرار خواهد گرفت و در طول بحث مفهومی با شما صحبت خواهد شد. با این حال، روش نهایی رادیوتراپی توسط رادیوتراپیست شما همراه با شما با در نظر گرفتن تمام یافته‌ها و داده‌های تصویری تعیین می‌شود.

خود درمان معمولاً به‌صورت سرپایی، که این فقط چند دقیقه طول می‌کشد، کاملاً بدون درد است و پنج بار در هفته، معمولاً برای چند هفته انجام می‌شود. شما طرح دقیق درمانی و همچنین توضیحی در مورد عوارض جانبی رایج را در چارچوب یک بحث آموزنده با انکولوژیست رادیواکتیو دریافت خواهید کرد. خوشحال می‌شویم که برای شما در کلینیک پرتودرمانی انتخابی شما وقت بگیریم. در طول دوره پرتودرمانی، یک رژیم غذایی متعادل با مصرف مایعات فراوان (تقریباً ۲ لیتر در روز) منطقی است. معمولاً نیازی به رژیم غذایی یا مکمل خاصی نیست. قاعده کلی این است: شما می‌توانید با وجود پرتودرمانی به زندگی عادی خود ادامه دهید، اما باید از استرس و فشار غیرعادی اجتناب شود.

تفاوت شیمی درمانی و پرتو درمانی

برخلاف شیمی‌درمانی، خود پرتو فقط در محل کار می‌کند. این بدان معنی است که: عوارض جانبی معمولاً محدود به میدان تشعشع است و در مورد تشعشعات در ناحیه واژن، به‌عنوان مثال تأثیر می‌گذارد. تابش خود باعث یونیزه شدن مولکول‌های آب در سلول‌ها می‌شود. این به‌اصطلاح رادیکال‌های آزاد ایجاد می‌کند که به DNA سلول‌های تومور و بافت طبیعی آسیب می‌زند. خوشبختانه برخلاف سلول‌های سرطانی، سلول‌های سالم دارای آنزیم‌های ترمیم‌کننده هستند. با کمک آنها، سلول‌های طبیعی بدن در طول وقفه‌های درمان بهبودیافته و بازسازی می‌شوند، در حالی که سلول‌های سرطانی در ابتدا از رشد خود جلوگیری می‌کنند و بعداً حتی می‌میرند. دوز کلی پرتو برای درمان معمولاً بین ۴۰ تا ۷۰ خاکستری (گری) است. دوز تشعشع هر جلسه انفرادی بین ۱.۸ تا ۲ گری است به طوری که معمولاً ۲۰ تا ۳۶ جلسه لازم است.

پرتودرمانی کمکی برای سرطان آندومتر

برای بیماران مبتلا به تومور با تمایز کم (G3) یا توموری که از طریق نیمی از دیواره رحم رشد کرده است اما هنوز به هیچ ساختار کناری به جز دهانه رحم نرسیده است، عمل با پرتودرمانی کمکی دنبال می‌شود. دو گزینه درمانی وجود دارد، براکی و تله تراپی. هر دو را می‌توان به‌صورت جداگانه یا در ترکیب با یکدیگر انجام داد.

براکی تراپی

در این روش سرپایی، به‌اصطلاح اپلیکاتور در واژن در نزدیکی ناحیه تومور قبلی یا در مورد بیمارانی که هنوز جراحی نشده‌اند، حتی در خود تومور قرار می‌گیرد. اپلیکاتورها اکثراً شیلنگ یا سیم نازک هستند. شکل واقعی اپلیکاتور متغیر است و به نوع سرطانی که باید درمان شود و خواص آن بستگی دارد. موقعیت صحیح با استفاده از روش‌های تصویربرداری (CT، MRT، سونوگرافی و غیره) بررسی می‌شود. تنها در این صورت منبع تابش (به‌عنوان مثال ایریدیوم) از طریق اپلیکاتور اعمال می‌شود (پس از بارگذاری). پس از اتمام درمان، اپلیکاتور بادقت از بدن خارج می‌شود.

نزدیکی منبع تابش به ناحیه تومور (سابق) تضمین می‌کند که کل ناحیه دوز بهینه تابش را دریافت می‌کند. برد کوتاه پرتو (براکی تراپی) همچنین خطر آسیب به بافت سالم اطراف یا اندام‌های سالم اطراف را به حداقل می‌رساند.

تله تراپی سرطان آندومتر

در تله‌تراپی، تابش از بیرون از طریق سطح پوست صورت می‌گیرد. ساختارهایی مانند پوست، چربی، بافت همبند و گاهی اندام‌ها برای ضربه‌زدن به بافت سرطانی باید نفوذ کنند. انتخاب انواع تشعشعات و آرایش میدان‌های تشعشعی به‌صورت جداگانه طراحی شده است تا پرتوها عمدتاً به بافت سرطانی نفوذ کنند و استرس بر روی بافت اطراف (سالم) تاحدامکان کم شود.

این شکل از تابش معمولاً علاوه بر براکی تراپی انجام می‌شود. درمان معمولاً برای بیمارانی انتخاب می‌شود که بیش از نیمی از پوشش داخلی رحم توسط تومور نفوذ کرده است، غدد لنفاوی لگن قبلاً تحت‌تأثیر تومور قرار گرفته‌اند، بافت تومور باقی‌مانده پس از جراحی در بدن باقی‌مانده است و یا در کسانی که دهانه رحم قبلاً مرده است درنتیجه تومور رگه‌دار شداست. 

عوارض جانبی اثرات تله تراپی

جانبی تشعشع عموماً بر ناحیه تشعشع و ساختارهای درون آن متمرکز است. سازه‌های دورتر تحت‌تأثیر قرار نمی‌گیرند. با تقسیم تابش به جلسات متعدد، عوارض جانبی نیز به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. در درجه اول قرمزی پوست، التهاب غشاهای مخاطی، اسهال، عفونت‌های دستگاه ادراری و ادرار دردناک ممکن است رخ دهد. اغلب اوقات، علائم در عرض چهارتا شش هفته پس از تکمیل پرتودرمانی عادی می‌شوند.عوارض جانبی طولانی‌مدت به دلیل روش‌های درمانی بهینه نادر شده است. با این حال، در موارد فردی، سفت شدن و خشکی پوست و غشاهای مخاطی و همچنین اختلالات عملکردی روده و مثانه می‌تواند در طول زندگی ادامه یابد. می‌توانید در زمینه مشاوره قبل از درمان با متخصص رادیو انکولوژی در مورد عوارض جانبی شایع بیشتر بدانید.

شیمی‌درمانی برای سرطان آندومتر

درمانی داروهای شیمی‌درمانی (سیتواستاتیک) قادرند سلول‌های تومور را از بین ببرند یا حداقل از رشد آنها جلوگیری کنند. آنها معمولاً به‌صورت داخل وریدی (در ورید) داده می‌شوند و در سراسر بدن توزیع می‌شوند. عوامل شیمی‌درمانی (عوامل سیتواستاتیک) به سلول‌هایی که به‌سرعت در حال رشد یا تقسیم هستند حمله می‌کنند – خاصیتی که به‌ویژه در مورد سلول‌های سرطانی صدق می‌کند. با این حال، سلول‌های سالم بدن نیز تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند که عوارض جانبی شیمی‌درمانی را توضیح می‌دهد.

خوشبختانه، برخلاف سلول‌های سرطانی، سلول‌های سالم بدن ما مکانیسم‌هایی برای ترمیم آسیب‌های ناشی از داروهای سیتواستاتیک دارند. مواد فعال آنتراسایکلین و ترکیبات پلاتین (آدریامایسین، سیس پلاتین، کربوپلاتین، پاکلیتاکسل، دوستاکسل) هستند. آنها را می‌توان به‌عنوان درمان منفرد یا ترکیبی استفاده کرد. رابطه بین عوارض جانبی و مزایای درمان همیشه باید در نظر گرفته شود.

پاسخ به درمان از طریق شیمی‌درمانی

اگر امکان جراحی و پرتودرمانی نباشد، شیمی‌درمانی باید در مورد بیماری گسترده تومور و یا عود تومور در نظر گرفته شود. تاکنون هیچ مزیتی از شیمی‌درمانی نسبت به درمان علامتی در بیماران مبتلا به سرطان آندومتر پیشرفته از نظر کیفیت زندگی و کنترل علائم نشان داده نشده است؛ بنابراین، اندیکاسیون دقیق برای این درمان بسیار مهم است و همیشه باید به‌صورت جداگانه در کنفرانس تومور تصمیم‌گیری شود. به‌عنوان آخرین گزینه، معمولاً برای بیمارانی که

• دیگر قابل عمل نیست.
• دیگر گزینه تابش را ندارید.
• رشد مجدد تومور در طول هورمون‌درمانی داشته باشید.
• هیچ گزینه‌ای برای هورمون‌درمانی (تومورهای بدون گیرنده‌های استروژن و پروژسترون) ندارند.
• علائم مرتبط با تومور مشخص است.
• گسترش تومور تهدیدکننده زندگی دارند.

برای اینکه بتوانند شیمی‌درمانی واقعی را تاحدامکان انجام دهند، به بسیاری از بیماران توصیه می‌شود که یک سیستم به‌اصطلاح پورت را وارد کنند. این یک سیستم کاتتر است که از یک لوله و یک محفظه با غشای سیلیکونی تشکیل شده است. پورت توسط جراح عمومی ما در یک روش سرپایی کوچک و تحت بی‌حسی موضعی وارد می‌شود.

در طی این عمل، کاتتر (لوله) تحت کنترل اشعه ایکس در ناحیه دهلیز راست قرار می‌گیرد و به همراه سیستم بطنی در زیرپوست ثابت می‌شود. تقریباً همه انفوزیون‌ها (نه فقط سیتواستاتیک‌ها) قابل تزریق هستند و حتی می‌توان از طریق پورت خون گرفت. برای این کار پوست و غشای درگاه را با یک سوزن کوچک سوراخ می‌کنید و در نتیجه اتصال ساده‌ای به جریان خون دارید.

رادیو – شیمی‌درمانی ترکیبی

به‌منظور افزایش اثر پرتودرمانی، ترکیبی از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی امکان‌پذیر است. این گزینه درمانی بیشتر برای بیماری‌های تومور پیشرفته است و می‌تواند از جمله برای کوچک کردن تومورها و یا مهار رشد آنها استفاده شود. با کمک این روش می‌توان تومورهای غیر قابل جراحی را به مرحله عمل رساند و در نتیجه میزان بقا را به میزان قابل‌توجهی افزایش داد. اگر تومور غیر قابل عمل باقی بماند، رادیو شیمی‌درمانی می‌تواند حداقل اغلب وسعت تومور را کاهش دهد و در نتیجه کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.

هورمون‌درمانی برای سرطان آندومتر

در بیماران مبتلا به سرطان آندومتر پیشرفته که دارای گیرنده‌های استروژن و پروژسترون هستند، درمان هورمونی با پروژستین امکان‌پذیر است. این یک قرص درمانی با ماده فعال مدروکسی پروژسترون استات یا مژسترول استات است که معمولاً یک بار در روز مصرف می‌شود. روش دیگر، درمان با استفاده از تاموکسیفن (یک تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن) ممکن است. این قرص درمانی عمدتاً در بیماران مبتلا به سرطان سینه استفاده می‌شود، اما در بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته دهانه رحم نیز تثبیت شده است.

انجام این درمان در بیماران مبتلا به بیماری‌های تومور غیرقابل‌درمان هیچ فایده درمانی ندارد. هورمون‌درمانی در بیمارانی که دیگر تومورها یا متاستازهای قابل جراحی ندارند و پرتودرمانی برای آنها دیگر امکان‌پذیر نیست استفاده می‌شود. با این حال، این درمان فقط باید در بیماران بدون علائم خاص تومور استفاده شود، در غیر این صورت شیمی‌درمانی تسکین‌دهنده ترجیح داده می‌شود.

درمان برای مراحل اولیه و میل به بچه‌دارشدن

در زنانی که تمایل فوری به بچه‌دارشدن دارند و کارسینوم نوع I با تمایز (G1) که هنوز از نیمی از دیواره رحم فراتر نرفته است و همچنین هیچ مدرکی از متاستاز در تخمدان‌ها یا موارد دیگر وجود ندارد. اندام‌های شکمی، گزینه دور زدن عمل تا زمانی که میل به بچه‌دارشدن برآورده شود وجود دارد.

با این حال، لاپاروسکوپی باید قبل از آن انجام شود. قرص درمانی با مصرف روزانه پروژستین (مژسترول استات یا مدروکسی پروژسترون استات) به مدت حداقل سه ماه با معاینات نزدیک و در ابتدا سه‌ماهه (سونوگرافی واژن، آندوسکوپی و سایش) امکان‌پذیر است. اگر تومور تحت این درمان به طور کامل پسرفت کرده باشد، باید در اسرع وقت به دنبال بارداری بود. در مجموع، خطر عود یا رشد تومور تحت این درمان بسیار زیاد است، به همین دلیل است که زنان از قبل در این مورد مطلع شده و پس از برآورده شدن آرزوی خود برای بچه‌دارشدن، باید درمان جراحی مناسب به آنها پیشنهاد شود.