سلول بنیادی (Stem Cell) به عنوان مادر سلولها میتواند به سلولهای بدن تبدیل شود. این سلولها دارای توانایی خود نوسازی (Self Renewing) و تمایز (Differentiating) به انواع سلولها از جمله سلولهای خونی، قلبی، عصبی و غضروفی را دارد. این سلولها میتوانند جایگزین سلولهای آسیبدیده شوند و آن را ترمیم کنند.
سلولهای بدن دارای ژنوم هستند. در فرایند تمایز، هر سلول به طور هدفمند میتواند گروهی از ژنها را خاموش و گروه دیگری را روشن نماید و با یک برنامه هماهنگ با سایر سلولها، فعالیتهای خود را به صورت تخصصی انجام میدهد. سلولهای بنیادی میتوانند به هر نوع سلول تخصصی که بدن به آن احتیاج دارد، تبدیل شوند. سلولهای بنیادی تمایز نیافته میتواند با توجه به نیاز بدن به سلولهای تخصصی تبدیل شوند. برای این کار باید به متخصص سلول های بنیادی در تهران مراجعه نمایید.
در این مقاله می خوانید :
درمان با سلولهای بنیادی چیست؟
در درمان با سلول های بنیادی، از انعطافپذیرترین سلولهای بدن یعنی سلولهای بنیادی برای تسکین درد و ترمیم آسیب درون بدن استفاده میکند. سلولهای بنیادی به عنوان اجزای سازنده بدن انسان شناخته میشوند، زیرا سلولهای اساسی هستند که میتوانند به هر نوع سلول خاصی در بدن تبدیل شوند.
سلولهای بنیادی میتوانند به سلولهای بنیادی “دختر” جدید، سلولهای خونی، سلولهای مغز، سلولهای ماهیچهای یا هر نوع سلول دیگری که بدن به آن نیاز دارد تبدیل شوند. در طول درمان با سلولهای بنیادی، پزشک سلولهای بنیادی جدا شده از مغز استخوان خود را در ناحیهای که آسیبدیدهاید یا درد دارید قرار میدهد تا بتوانند به نوع سلول مورد نیاز برای بهبود تبدیل شوند.
نحوه عملکرد سلولهای بنیادی
عملکرد سلولهای بنیادی به این صورت است که این سلولها از خود فاکتورهای رشد عصب، آنتیاکسیدان، آندروژنیک و عوامل ضدالتهابی برای ترمیم، بازسازی و نوزایی سیستم عصبی محیطی که در آن قرار گرفتهاند ترشح میکند و کمک میکند که محیط آسیبدیده بهبود یابد. این سلولها خود را به نواحی آسیبدیده میرسانند و میتوانند در طولانی مدت بر روی بیمار تأثیر بگذارند. سلولها در محل جراحت برای طولانی مدت زنده نمیمانند. در این مدت، سلولهای سالم و آسیبدیده اعصاب را تحریک میکنند تا بتوانند فعالیت نمایند.
سلول درمانی چگونه کار میکند؟
درمان با سلولهای بنیادی یک فرایند سرپایی ساده است. پزشک توسط بیحسی موضعی در ناحیه لگن مقدار کمی مغز استخوان را از استخوان ران خارج میکند. پزشک نمونه مغز استخوان را در یک سانتریفیوژ پیشرفته قرار میدهد، که نمونه را با سرعت زیاد میچرخاند تا سلولهای بنیادی را از بقیه مغز استخوان جدا کند. سپس پزشک با استفاده از اشعه ایکس یا راهنمای سونوگرافی برای اطمینان از قرارگیری ایدهآل، سلولهای بنیادی را مستقیماً در ناحیهای که آسیبدیده یا آسیبدیدهاید، تزریق میکند.
بعد از درمان با سلولهای بنیادی چه اتفاقی میافتد؟
یکی از مزایای اصلی درمان با سلولهای بنیادی نسبت به جراحی این است که نیازی به ماندن در بیمارستان و یا حتی استراحت زیاد از محل کار ندارید. اکثر بیماران روال عادی خود را یک روز پس از درمان با سلولهای بنیادی از سر میگیرند.
سلولهای بنیادی در مدت ۲ تا ۶ هفته به کار خود ادامه میدهند و به فرد در بهبودی و کاهش درد کمک میکنند. همچنین فرد میتواند در اکثر موارد نتایج مداوم را تا یک سال یا حتی بیشتر انتظار داشته باشد.
آیا میتوانم به درمان با سلولهای بنیادی واکنش آلرژیک نشان دهم؟
خیر. در درمان با سلولهای بنیادی،از سلولهای بنیادی گرفته شده از مغز استخوان استفاده میکند. پزشک از سوزنهای جدید برای آسپیراسیون مغز استخوان و تزریق سلولهای بنیادی در ناحیه آسیبدیده یا دردناک استفاده میکند، تا مطمئن شود خطری برای فرد وجود ندارد. درمان با سلولهای بنیادی یک روش ساده، ایمن و مطمئن است که توسط متخصص سلولهای بنیادی انجام میشود.
انواع سلولهای بنیادی
بر اساس پتانسیل تمایز سلولها، سلولهای بنیادی را میتوان به ۴ دسته تقسیم کرد: توانمند(totipotent) ، پرتوان(pluripotent) ، چند توان(multipotent)و ناتوان(unipotent).
| سلولهای توانمند | سلولهای توانمند میتوانند به انواع سلولها متمایز شوند. برای مثال زیگوتی که در هنگام لقاح تخمک و چند سلول اول بعد از تقسیم تشکیل شده است، توانایی بالایی دارد و امکان تبدیل شدن به انواع سلولهای بدن را دارد. |
| سلولهای پرتوان | سلولهای پرتوان تقریباً به انواع سلولها تبدیل میشوند. این سلولها شامل سلولهای بنیادی جنینی، سلولهای مشتق شده از لایههای جوانهای (مزودرم ، اکتودرم ، آندودرم) و سلولهای تشکیل شده در مراحل اولیه تمایز سلولهای بنیادی جنینی است. |
| سلولهای Multipotent، oligopotent | سلولهای Multipotent میتوانند به سلولهای نزدیک به هم تقسیم شوند. مثلا سلولهای بنیادی خونساز میتوانند به سلولهای قرمز خون، گلبولهای سفید و پلاکت تبدیل شوند. سلولهای اولیپوپوتنس قادرند به چند نوع سلول تبدیل شوند و شامل سلولهای بنیادی لنفوئیدی یا میلوئیدی باشند. |
| سلولهای unipotent | سلولهای unipotent مانند سلولهای بنیادی عضله فقط به سلولهایی از نوع خود تبدیل میشوند. |
منابع سلولهای بنیادی
سلولهای بنیادی را میتوان بر اساس منشا آنها بین اوایل (یا جنینی) و بالغ تقسیم کرد.
سلولهای بنیادی جنینی: سلولهای بنیادی جنینی در توده سلولی داخلی بلاستوسیست بعد از ۵ روز رشد یافت خواهد شد. این سلولها جاودانه هستند و از جنینها گرفته میشوند.
سلولهای بنیادی بالغ: سلولهای بنیادی بالغ سلولهای تمایز نیافته ای هستند که توانا یا پرتوان هستند. این سلولها در قسمتهای مختلف بدن یافت میشوند و به حفظ تعداد سلولهای سالم و دوباره پر کردن سلولهای در حال مرگ یا زخمی کمک میکنند.
سلولهای pluripotent القایی: دسته جدیدی از سلولهای بنیادی که از سلولهای سوماتیک سرچشمه میگیرند که میتوانند مجدداً برنامهریزی شوند تا به مرحله pluripotent خود برسند. این کار با دستکاری بیان مجموعهای از ژنها انجام شد. از آنجا که سلولهای سوماتیک در این گروه به سلولهای pluripotent تبدیل میشوند، اصطلاحاً به آنها “سلولهای pluripotent القا شده” گفته میشود.
بهترین متخصص سلول بنیادی
گذراندن دوره تخصصی در زمینه انکولوژی و هماتولوژی
علاوه بر دانش تخصصی، پزشک باید دارای تجربه و تبحر باشد. از این جهت سوابق علمی پزشک میتواند در شناسایی بهترین متخصص سلول بنیادی به فرد کمک کند.
به روز بودن پزشک متخصص: بروز بودن متخصص سلول بنیادی یکی از ویژگیهای مهم برای یک پزشک متخصص است. امروزه روزبهروز روشهای پیشرفتهتر و دقیقتری برای تشخیص و درمان سرطانهای مختلف ایجاد میشود. این روشها میتواند شامل ایمنی درمانی، درمانهای هدفمند، سلول درمانی، پیوند سلولهای بنیادی و … باشد. از این جهت متخصص آنکولوژیست باید با روشهای تشخیصی و درمانی روز دنیا آشنا باشد و بتواند بهترین روشها را برای بیمار خود در نظر بگیرد.
تجربه به پزشک در تشخیص درست و انتخاب بهترین روش درمانی کمک میکند. انتخاب روشهای درمان کاملاً بر میزان مؤثر بودن درمان اثرگذار است.
اخلاق پزشکی: انکولوژیست هر روز با بیماران سرطانی بسیاری برخورد دارد، باید از روحیه قوی و اخلاق حرفهای برخوردار باشد. متخصص باید بتواند بهترین گزینههای درمانی را ارائه دهد. پزشک باید بتواند از روحیه و امید خوبی برخوردار باشد. امید و روحیه دادن به بیمار سرطانی برای ادامه دادن روند درمان و مبارزه با سرطان بسیار مهم است.
دیدگاه کاربران
مهسا رضایی
موفق باشید جناب آقای دکتر دانا
فرشید
سلام خسته نباشید و خداقوت به شما حامیان سلامت ممنون از زحمات شما.خواستم بپرسم ایا برای مرضی آر پی چشم هم درمان با سلولهای بنیادی امکان پذیر شده یا باید فعلا صبر کرد.
مجتبی
سلام خسته نباشید خواستم بپرسم آیا برای کسانی که ضایعه نخاعی دارن درمان با سلولهای بنیادی امکان پذیر است
مرجان
سلام میخاستم ببینم برای اتاکسی مخچه هم درمان دارید یا پیوند مخچه اگه میتونید بم کمک کنید چجوری باید دکتررو ببینم
علی فرزاد
خوشبختانه کارتی سل تراپی هم به درمانها اضافه شده و فاز بالینی خود را شروع کرده است.که به یک درمان واقعی نزدیک است و موقتی نیست و اگر هم موقتی باشد طولانی مدت است و در درمان بسیاری از سرطانها من جمله سرطان خون و مغز استخوان یک درمان واقعی است. در ایران هم جناب دکتر حمیدیه برای اولین بار بر روی کودک مبتلا به لوکومی انجام داده اند که بعنوان یک شروع در ایران است و کشور ما جزو اولین کشورها در این زمینه قرارگرفته و نشان میدهد شرکتهای دانش بنیان سهم مهمی در توسعه این علم دارند. امید است روش کریسپر نیز در ایران به فاز بالینی برسد. بنابراین درحال حاضر سرطان علاوه بردرمانهای قدیمی مثل شیمی درمانی و رادیوتراپیو پیوند سلولهای بنیادی از درمانهای چدید مثل ایمنی درمانی ، کارت سل تراپی و کریسپر بهره میبرد که عوارض کمتری دارد و در آینده هم ما باید در مسیرهای جدید درمان گام برداریم. امید است مجموعه ایت درمانها بتواند به یک درمان مستمر و نتیجه بخش تبدیل شود که حتما چنین خواهد بود.
سارا
سلام وقت بخیر.سلول های بنیادی کار شبیه سازی رو انجام میده مثلا اگر انگشت های پا با انگشت پای دیگه فرق داشته باشه آیا با سلول های بنیادی میشه درست کرد
مهدی
سلام و عرض ادب خواستم بپرسم ایا برای بیماری آر پی چشم هم درمان با سلولهای بنیادی امکان پذیر شده یا باید فعلا صبر کرد؟ ممنون میشم هر چه سریعتر پاسخم را بدهید.
دکتر حسن براتی
ممنون از راهنمایی خوبتون🙏
مهتا کیا
سلام.مادر من ۵۳سالش هست سرطان سینه به استخوان داره .کنسر ۴هست ۲سال شیمی درمانی و رادیو تراپی شده سوال داشتم که آیا میشه از روش سلول های بنیادی استفاده کرد؟؟