پروستات یک غده کوچک به شکل گردو در لگن مردان است. در کنار مثانه قرار دارد و با انجام معاینه مقعدی قابل بررسی است. سرطان پروستات نوعی سرطان است که در غده پروستات ایجاد می‌شود. از هر ۹ مرد ۱ نفر در طول زندگی خود به این بیماری مبتلا می‌شود.
در این مقاله توضیحات کاملی از سرطان پروستات، علائم، عوامل خطر، تشخیص و درمان آن را در اختیارتان قرار داده‌ایم. با ما همراه باشید.
سرطان خوش خیم یا بد خیم
رشد در پروستات گاهی خوش خیم و غیر سرطانی، گاهی نیز بد خیم و سرطانی است.
۱-رشد خوش خیم (مانند هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH): در این حالت، به ندرت برای زندگی تهدید آمیز هستند؛ به بافت‌های اطراف آن یا قسمت‌های دیگر بدن حمله نمی‌کند. برداشته می‌شود و می‌تواند خیلی آرام رشد کند و معمولاً دوباره رشد نمی‌کند.
۲-رشد بدخیم (سرطان پروستات): گاهی اوقات تهدید جدی برای زندگی است. می‌تواند به اندام‌ها و بافت‌های اطراف (مانند مثانه یا راست روده) و همچنین سایر قسمت‌های بدن (مانند غدد لنفاوی یا استخوان) گسترش یابد. اغلب می‌توان آن را برطرف کرد اما گاهی اوقات دوباره رشد می‌کند.
تمام چیزهایی که باید راجع به سرطان پروستات بدانیم
سلول‌های سرطانی پروستات می‌توانند با جدا شدن از تومور پروستات گسترش یابند. آنها می‌توانند از طریق رگ‌های خونی یا غدد لنفاوی عبور کرده و به سایر قسمت‌های بدن برسند. سلول‌های سرطانی پس از گسترش به بافت‌های دیگر متصل شده و رشد کرده و تومورهای جدیدی ایجاد کرده و در جایی که فرود می آیند آسیب می‌بینند.
وقتی سلول‌های سرطانی از محل اصلی خود به قسمت دیگری از بدن سرایت می‌کند، تومور جدید همان نوع سلول غیرطبیعی و همان نام تومور اولیه (اصلی) را دارد. به عنوان مثال، اگر سرطان پروستات به استخوان‌ها سرایت کند، سلول‌های سرطانی موجود در استخوان‌ها در واقع سلول‌های سرطانی پروستات هستند. این بیماری متاستاتیک است و نه سرطان استخوان. به همین دلیل، به عنوان سرطان پروستات در استخوان درمان می‌شود. برای درک این سرطان، بهتر است ابتدا بدانید که پروستات به طور معمول چگونه کار می‌کند.
نحوه عملکرد پروستات چگونه است؟
پروستات و وزیکول‌های منی بخشی از سیستم تولید مثل مردان است. اندازه پروستات به اندازه یک گردو است و وزن آن حدود یک اونس است. وزیکول‌های منی دو غده جفتی بسیار کوچک‌تر هستند. این غدد به هر طرف پروستات متصل هستند. پروستات زیر مثانه و جلوی راست روده است. پروستات مجرای ادرار را احاطه کرده است. مجرای ادرار لوله‌ای است که ادرار را از مثانه از طریق آلت تناسلی مرد به خارج منتقل می‌کند. به همین دلیل است که مردان با بزرگی پروستات در ادرار کردن مشکل دارند. زیرا جریان ادرار از مثانه را مختل می‌کند.
کار اصلی پروستات و وزیکول‌های منی ساختن مایعات برای استحمام منی است. در طی انزال، اسپرم در بیضه ساخته می‌شود، و سپس به مجرای ادرار منتقل می‌شود. در همان زمان، مایعات پروستات و وزیکول‌های منی نیز به داخل مجرای ادرار حرکت می‌کنند. این مخلوط منی و مایع از پروستات و وزیکول‌های منی باعث ایجاد انزال می‌شود که از مجرای ادرار عبور می‌کند و از آلت تناسلی مرد خارج می‌شود. هنگامی که این بیماری رخ می‌دهد، از غده پروستات شروع می‌شود و گه گاه به وزیکول‌های منی گسترش پیدا می‌کند.
علائم سرطان پروستات
در مراحل اولیه، اغلب علائمی ندارد. علائم آن گاهی می‌تواند مانند بزرگی پروستات یا BPH باشد. سرطان پروستات همچنین علائمی غیر مرتبط با BPH ایجاد می‌کند که شامل موارد زیر می‌شود:
- درد کسل کننده در ناحیه تحتانی لگن
- تکرر ادرار
- مشکل در ادرار کردن، درد، سوزش یا ضعف جریان ادرار
- خون در ادرار (هماچوری)
- انزال دردناک
- درد در ناحیه کمر، باسن یا بالای ران
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن بدون تلاش
- درد استخوان
تشخیص قطعی سرطان پروستات چه صورت است؟
تشخیص قطعی این سرطان با فرایند بیوپسی انجام می‌شود. بیوپسی نوعی جراحی جزئی است. برای نمونه برداری از پروستات، تکه‌های ریز بافتی از پروستات برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند. پزشک با دقت به نمونه‌های بافتی نگاه می‌کند تا سلول‌های سرطانی را جستجو کند. این تنها راهی است که به طور قطع می‌توانید از سرطان پروستات مطلع شوید.
تصمیم برای انجام بیوپسی براساس نتایج PSA و DRE است. پزشک همچنین سابقه خانوادگی در مورد این بیماری، قومیت، سابقه بیوپسی و سایر عوامل سلامتی را در نظر خواهد گرفت.
چگونه سرطان پروستات درجه بندی می‌شود؟
هنگامی که سلول‌های سرطانی پروستات در بافت بیوپسی‌های اصلی یافت می‌شوند، پزشک آن را “درجه بندی” می‌کند. درجه، معیار اندازه گیری سرعت رشد و گسترش سلول‌ها (میزان تهاجمی بودن آنها) است.
رایج‌ترین سیستم درجه بندی، سیستم درجه بندی Gleason نام دارد. با استفاده از این سیستم، به هر قطعه بافت نمره‌ای بین سه تا پنج داده می‌شود. درجه کمتر از سه به این معنی است که بافت نزدیک به حد طبیعی است. درجه سه اینکه تومور رشد می‌کند را نشان می‌دهد. درجه بالای پنج نشان دهنده یک نوع بسیار تهاجمی و پرخطر از سرطان پروستات است.
مرحله بندی آن
مرحله تومور نیز اندازه گیری می‌شود. مرحله بندی محل سرطان در پروستات، گستردگی آن و گسترش آن به سایر قسمت‌های بدن را توصیف می‌کند. می‌توان سرطان مرحله پایینی داشت که خطر بسیار بالایی دارد. مرحله بندی سرطان توسط DRE و مطالعات تصویربرداری ویژه انجام می‌شود.
سیستمی که برای مرحله بندی تومور استفاده می‌شود سیستم TNM است. آزمایشات تصویربرداری مرحله‌ای معمولاً برای مردان با درجه Gleason 7 یا بالاتر و PSA بالاتر از ۱۰ انجام می‌شود.
چگونه سرطان پروستات را درمان کنیم؟
این بخش انواع درمان‌هایی را که استاندارد مراقبت از سرطان پروستات هستند، توضیح می‌دهد. “استاندارد مراقبت” به معنی بهترین روش‌های درمانی شناخته شده است. این سرطان درمان‌های مختلفی دارد. قبل از اینکه تصمیم بگیرید کدام درمان را انجام دهید، باید در نظر بگیرید که عوارض جانبی فوری و طولانی مدت ناشی از درمان چه تاثیری بر زندگی شما دارد و چه عواملی را مایلید تحمل کنید. گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر است:
- نظارت فعال
- انتظار مراقب
- درمان موضعی
- عمل جراحی
- پرتو درمانی
- سرما درمانی
- کانونی درمانی
- سیستمی درمانی
- هورمون درمانی
- شیمی درمانی
- ایمونوتراپی
غربالگری سرطان پروستات چگونه است؟
“غربالگری” به معنی آزمایش تشخیص بیماری است حتی اگر علائمی نداشته باشید. آزمایش خون آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) و معاینه دیجیتال رکتال (DRE) دو آزمایشی هستند که برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می‌شوند. از هر دو برای تشخیص زودهنگام سرطان استفاده می‌شود. با این حال، این آزمایشات کامل نیستند. گاهی نتایج غیر طبیعی در هر دو آزمایش به دلیل بزرگ شدن خوش خیم پروستات (BPH) یا عفونت است، نه سرطان.
آزمایش خون PSA: آزمایش خون آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) یکی از روش‌های غربالگری سرطان پروستات است. این آزمایش خون میزان PSA در خون را اندازه گیری می‌کند. PSA پروتئینی است که فقط توسط سرطان‌های پروستات و پروستات ساخته می‌شود. این آزمایش را می‌توان در یک آزمایشگاه یا بیمارستان انجام داد. PSA بسیار کمی در خون مردی با پروستات سالم یافت می‌شود. PSA پایین نشانه سلامت پروستات است. افزایش سریع PSA ممکن است نشانه‌ای از اشتباه باشد. دلیل دیگر افزایش PSA می‌تواند بزرگ شدن خوش خیم (غیر سرطانی) پروستات باشد. پروستاتیت یا التهاب پروستات هم می‌تواند باعث نتایج PSA بالا شود.
افزایش سطح PSA نوع سلول‌های سرطانی موجود را به ما نمی‌گوید. این افزایش فقط به ما می‌گوید که ممکن است سرطان وجود داشته باشد.
معاینه رکتال دیجیتال (DRE): این فرایند به پزشک کمک می‌کند تا مشکلات پروستات را پیدا کند. برای این معاینه، پزشک دست خود را توسط دستکش روغنی به راست روده می‌گذارد. مرد یا خم می‌شود یا در حالی که به پهلو روی یک میز فرورفته دراز می‌کشد. در طی این آزمایش، پزشک احساس می‌کند که یک شکل یا ضخامت غیر طبیعی برای پروستات وجود دارد. DRE ایمن است و انجام آن آسان است. اما DRE به خودی خود نمی‌تواند سرطان اولیه را تشخیص دهد. باید با تست PSA انجام شود.
چه کسی باید غربال سرطان پروستات شود؟
برای مردان بین ۵۵ تا ۶۹ سال سن و یا مردانی که سابقه خانوادگی سرطان پروستات داشته باشند توصیه می‌شود.
مزایا و خطرات غربالگری چیست؟
تست PSA و DRE ابزار بسیار مهمی هستند. آنها کمک می‌کنند تا سرطان پروستات زود، قبل از شیوع پیدا شود. در صورت یافتن زود هنگام، می‌توان آن را زود درمان کرد که به توقف یا کندی گسترش سرطان کمک می‌کند. این به برخی از مردان کمک می‌کند تا عمر طولانی‌تری داشته باشند.
خطر آزمایش PSA این است که گاهی تشخیص سرطان “منفی کاذب” یا “مثبت کاذب” باشد و حاکی از آن باشد که وقتی واقعاً سالم هستید مشکلی وجود دارد و منجر به نمونه برداری شود که نیازی به آن نباشد. یا سرطان در حال رشد بسیار کند را تشخیص دهد که در صورت عدم درمان هرگز مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
نرخ بقا برای سرطان پروستات چیست؟
بسیاری از مردان مبتلا به سرطان پروستات در اثر آن نمی‌میرند. به لطف گزینه‌های غربالگری و درمان، میزان بقا در مردان مبتلا به سرطان پروستات در طول سال‌ها افزایش یافته است. امروزه اغلب مردان مبتلا پس از تشخیص حداقل ۵ سال زنده می‌مانند. بسیاری از مردان تحت درمان قرار می‌گیرند. این سرطان بیشتر رشد کندی دارد و پیشرفت آن سال‌ها به طول می‌انجامد. از هر سه مرد مبتلا یک نفر زنده خواهد ماند، حتی اگر سرطان به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت کرده باشد.
عوامل خطر سرطان پروستات کدامند؟
- سن: با افزایش سن مردان، خطر ابتلا افزایش می‌یابد. این در مردان کمتر از ۴۰ سال به ندرت دیده می‌شود. آسیب به ماده ژنتیکی (DNA) سلول‌های پروستات برای مردان بالای ۵۵ سال بیشتر است. سلول‌های آسیب دیده یا غیرطبیعی پروستات می‌توانند خارج از کنترل رشد کرده و تومور تشکیل دهند. سن یک عامل خطر شناخته شده برای این سرطان است.
- سابقه خانوادگی: مردانی که سابقه خانوادگی دارند؛ بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. اگر مردی پدر، برادر یا پسرش به آن مبتلا شوند، ۲ تا ۳ برابر بیشتر به آن مبتلا می‌شود. این خطر با افزایش تعداد اقوام مبتلا به سرطان افزایش می‌یابد.
- سیگار کشیدن: مطالعات نشان می‌دهد خطر ابتلا به سرطان پروستات در افراد سیگاری دو برابر می‌شود. سیگار کشیدن یک عامل اصلی در مرگ ناشی از این بیماری است. با این حال، در طی ۱۰ سال پس از ترک، خطر ابتلا همانند یک فرد غیر سیگاری در همان سن کاهش می‌یابد.
- رژیم غذایی: رژیم غذایی و شیوه زندگی خطر ابتلا به سرطان پروستات را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر کالری کمتری، چربی‌های حیوانی، قند تصفیه شده و میوه و سبزیجات کافی مصرف نکنید، خطر ابتلا بیشتر خواهد بود. ورزش نیز موثر است. چاقی خطر مرگ مرد در اثر سرطان پروستات را افزایش می‌دهد. یکی از راه‌های کاهش خطر، کاهش وزن و نگه داشتن آن است.
آیا می‌توان از سرطان پروستات جلوگیری کرد؟
انجام کارهایی که برای قلب سالم هستند، پروستات را نیز سالم نگه می‌دارد. رژیم غذایی مناسب و سالم، ورزش کردن و عدم استعمال سیگار می‌تواند برای سلامتی مفید باشد و به شما در جلوگیری از سرطان پروستات کمک کند.
