سرطان معده یا سرطان معدت، یک نوع از سرطان است که در بطن معده شروع می‌شود. این نوع سرطان می‌تواند بسیار خطرناک باشد و به صورت مختلف از جمله سرطان‌های زمینه‌ای، آدنوکارسینوما، لنفوما و غیره ظاهر شود. علائم آن ممکن است از نفخ، درد معده، تغییرات در وزن و اشکال دیگر باشند. تشخیص و درمان این نوع سرطان توسط تیم پزشکی تخصصی انجام می‌شود و ممکن است شامل جراحی، شیمی درمانی و تراپی‌های دیگر باشد. در صورت مشکوک به سرطان معده یا داشتن علائم مشابه، توصیه می‌شود که به پزشک متخصص مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسبی دریافت کنید.
در این مقاله می خوانید :
سرطان معده چیست؟
سرطان معده (Stomach cancer) یک نوع از سرطان است که در لایه‌های دیوار معده شکل می‌گیرد. این نوع سرطان معمولاً در بخش بالایی یا تحتانی معده ظاهر می‌شود و به عنوان سرطان معده اندومتریال یا سرطان معده غده‌ای نیز شناخته می‌شود. علائم سرطان معده ممکن است شامل درد معده، اشکال در سیستم گوارشی، خونریزی معده، تغییر در وزن و ضعف عمومی باشند. تشخیص سرطان معده به وسیله انجام تست‌های تصویری مثل اسکن معده، آندوسکوپی، و بررسی بافت‌شناسی انجام می‌شود. درمان سرطان معده معمولاً شامل جراحی برای برداشتن بخش معده مبتلا به سرطان، شیمی درمانی و رادیوتراپی می‌شود. اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، احتمال بهبود بیشتر است.
علائم و نشانه‌های سرطان معده
علائم سرطان معده ممکن است در مراحل اولیه به ظاهر نشوند، اما در مراحل بعدی ممکن است به شدت واضح‌تر شوند. این علائم می‌توانند عبارت باشند از:
در مراحل اولیه سرطان معده ، علائم زیر ممکن است رخ دهد:
- سوهاضمه و ناراحتی معده
- احساس نفخ پس از خوردن غذا
- حالت تهوع خفیف
- از دست دادن اشتها
- سوزش سردل
مراحل پیشرفته‌تر سرطان معده، علائم و نشانه‌های زیر ممکن است وجود داشته باشد:
- خون در مدفوع
- استفراغ
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
- دل درد
- زردی (زردی چشم و پوست)
- آسیت (تجمع مایعات در شکم)
- مشکل در بلعیدن
در صورت داشتن هر یک از این مشکلات با پزشک خود مشورت کنید.
علت و دلایل ابتلا به سرطان معده
ابتلا به سرطان معده به عوامل متعددی برمی‌گردد، و علت دقیق آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل زیر ممکن است نقشی در افزایش خطر ابتلا به سرطان معده داشته باشند:
- عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری
- عوامل ژنتیکی
- تغذیه
- سن
- عوامل محیطی
در ادامه به بررسی این عوامل پرداخته‌ایم.
عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری
این باکتری ممکن است در افزایش خطر ابتلا به سرطان معده نقش داشته باشد. هلیکوباکتر پیلوری باعث التهاب معده می‌شود و در برخی از موارد می‌تواند به طولانی‌مدت در معده اقامت کند.
عوامل ژنتیکی
اگر سابقه خانوادگی از سرطان معده داشته باشید، احتمال ابتلا به این نوع سرطان افزایش می‌یابد. ژنتیک و عوامل وراثی می‌توانند نقشی در افزایش احتمال ابتلا به سرطان معده داشته باشند.
تغذیه
مصرف غذاهای نمکی، تنباکو، الکل، و غذاهای حاوی مواد نگهدارنده و مواد شیمیایی افزودنی ممکن است به افزایش خطر ابتلا به سرطان معده منجر شود.
سن
خطر ابتلا به سرطان معده با سن افراد افزایش می‌یابد، به خصوص افراد بالای ۵۰ سال.
عوامل محیطی
تماس با مواد شیمیایی مختلف و آلودگی محیطی ممکن است نقشی در افزایش خطر سرطان معده داشته باشند.
توجه داشته باشید که این عوامل تنها عواملی هستند که ممکن است به افزایش خطر ابتلا به سرطان معده منجر شوند و بسیاری از افراد با این عوامل ممکن است بدون مشکلی از سرطان معده عبور کنند. همچنین، برای کاهش خطر ابتلا به سرطان معده، ممکن است به عادات زندگی سالم مانند تغذیه مناسب، ترک اعتیادهای مضر، و مراقبت از عوامل محیطی مختلف توجه داشته باشید.
مراحل سرطان معده
پس از تشخیص سرطان معده ، آزمایشاتی انجام می شود تا مشخص شود سلول های سرطانی در داخل معده یا به سایر قسمت های بدن گسترش یافته اند. سرطان ممکن است از همان جایی که شروع شده به سایر قسمت های بدن گسترش یابد. مراحل زیر برای سرطان معده نامگذاری می شود:
- مرحله ۰ (سرطان در محل): در این مرحله، سلول‌های غیرطبیعی که به سرطان تبدیل نشده‌اند، در لایه‌های بیرونی معده یا لایه‌های مخاطی معده واقع شده‌اند. این مرحله معمولاً به عنوان کارسینومای معده در مرحله اول یا زودرس شناخته می‌شود.
- مرحله یک: در این مرحله، سرطان معده به لایه‌های عمیق‌تر معده فقط گسترش یافته است و به لنفاوی‌ها یا سایر بافت‌ها اطلاعات نمی‌دهد. ممکن است در این مرحله سرطان به دیوار خارجی معده نیز محدود شده باشد.
- مرحله دوم: در این مرحله، سرطان به لنفاوهای نزدیک معده یا به بافت‌های مجاور مثل روده کوچک گسترش می‌یابد.
- مرحله سوم: در این مرحله، سرطان به لنفاوهای نزدیک معده به شدت گسترش یافته است. ممکن است به بافت‌های دیگر در نزدیکی معده نیز تاثیر بگذارد.
- مرحله چهارم: در این مرحله، سرطان به سایر بخش‌های بدن خارج از معده انتشار یافته است. این مرحله به عنوان مرحله پیشرفته یا متراکم شناخته می‌شود.
همچنین ممکن است سرطان معده پس از درمان دوباره عود کند (دوباره برگردد). به عنوان یک اصل هرچه سرطان در مرحله پایین تری باشد ( عدد کوچک تر ) سرطان کمتر گسترش یافته است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
مراجعه به پزشک برای ارزیابی سرطان معده بسیار مهم است. زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید ممکن است تا حدی بستگی به علائم و عوامل خطری که دارید داشته باشد. اما در کل، اگر تعدادی از علائم و عوامل خطر را تجربه می‌کنید، باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
نحوه تشخیص سرطان معده
آزمایشاتی که معده و مری را بررسی می کند برای تشخیص سرطان معده استفاده می شود. پزشک ممکن است از آزمون ها و روش های زیر برای تشخیص استفاده کند:
- معاینه جسمی و سابقه سلامتی
- مطالعات شیمی خون
- شمارش کامل خون ( CBC)
- آندوسکوپی فوقانی
- بلع باریم
- CT Scan
- بیوپسی (نمونه برداری)
در ادامه به بررسی هر یک از این موارد تشخیصی پرداخته‌ایم.
معاینه جسمی و سابقه سلامتی
معاینه بدن برای بررسی علائم عمومی سلامتی، از جمله بررسی علائم بیماری مانند توده یا هر چیز غیر عادی به نظر می‌رسد. همچنین سابقه‌ای از عادات بهداشتی بیمار و بیماری‌ها و معالجه‌های گذشته بیمار نیز ثبت خواهد شد.
مطالعات شیمی خون
روشی است که در آن نمونه خون بررسی می‌شود تا مقادیر برخی مواد آزاد شده توسط اندام‌ها و بافت‌های بدن در خون اندازه گیری شود. مقدار غیرمعمول (بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی) یک ماده می‌تواند نشانه‌ای از بیماری باشد.
شمارش کامل خون ( CBC)
روشی است که در آن نمونه خون گرفته می‌شود و از نظر موارد زیر بررسی می‌شود:
- تعداد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها.
- مقدار هموگلوبین (پروتئین حامل اکسیژن) در گلبول‌های قرمز خون.
- بخشی از نمونه از گلبول‌های قرمز تشکیل شده است.
آندوسکوپی فوقانی
روشی برای بررسی داخل مری، معده و اثنی عشر (قسمت اول روده کوچک) برای بررسی مناطق غیر طبیعی است. آندوسکوپ (یک لوله نازک و روشن) از طریق دهان و پایین گلو به داخل مری منتقل می‌شود.
بلع باریم
بیمار مایعی را می‌نوشد که حاوی باریم (یک ترکیب فلزی سفید نقره‌ای) است. این مایع مری و معده را می‌پوشاند و عکس برداری انجام می‌شود. به این روش سری GI فوقانی نیز گفته می‌شود.
CT Scan
سی تی اسکن روشی است که مجموعه‌ای از تصاویر دقیق از مناطق داخل بدن را می‌گیرد که از زوایای مختلف گرفته شده است. یک ماده رنگی ممکن است به داخل ورید تزریق شود و یا بلعیده شود تا اندام‌ها یا بافت‌ها با وضوح بیشتری نشان داده شوند. این روش توموگرافی کامپیوتری نیز نامیده می‌شود.
بیوپسی (نمونه برداری)
نمونه برداری از سلول‌ها یا بافت‌ها، با این کار می‌توان سلول‌ها را زیر میکروسکوپ مشاهده کرد تا علائم سرطان بررسی شوند. نمونه برداری از معده معمولاً در طی آندوسکوپی انجام می‌شود. همچنین ممکن است نمونه بافت از نظر عفونت با هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) بررسی شود.
گسترش سرطان معده چگونه است؟
سرطان ممکن است از همان جایی که شروع شده به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. وقتی سرطان به قسمت دیگری از بدن گسترش می‌یابد، متاستاز نامیده می‌شود. سلول‌های سرطانی از محل شروع (تومور اولیه) جدا شده و از طریق سیستم لنفاوی یا خون حرکت می‌کنند.
سرطان می‌تواند از طریق بافت، سیستم لنفاوی و خون گسترش یابد:
- بافت: سرطان از همان جایی که شروع شده، با رشد در مناطق مجاور آغاز شده و گسترش می‌یابد.
- سیستم لنفاوی: سرطان وارد سیستم لنفاوی می‌شود، از طریق عروق لنفاوی عبور می‌کند و در قسمت دیگری از بدن تومور (تومور متاستاتیک) ایجاد می‌کند.
- خون: سرطان وارد خون می‌شود، از طریق رگ‌های خونی عبور می‌کند و در قسمت دیگری از بدن تومور (تومور متاستاتیک) ایجاد می‌کند.
تومور متاستاتیک همان نوع سرطان تومور اولیه است. به عنوان مثال، اگر سرطان معده به کبد گسترش یابد، سلول‌های سرطانی کبد در واقع سلول‌های سرطانی معده هستند. این بیماری سرطان معده متاستاتیک است و نه سرطان کبد.
درمان سرطان معده
درمان سرطان معده به نسبت به مرحله سرطان، محل انتشار سرطان، سلامت عمومی بیمار و سایر عوامل، ممکن است متنوع باشد. انواع درمان ممکن برای سرطان معده شامل موارد زیر می‌شود:
- عمل جراحی
- برداشتن مخاط با آندوسکوپی
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- پرتو- شیمی درمانی
- درمان هدفمند
- ایمونوتراپی
در ادامه به بررسی هر یک از این روش‌ها در درمان سرطان معده پرداخته‌ایم.
عمل جراحی سرطان معده
جراحی یک روش درمانی رایج در تمام مراحل سرطان معده است. که با توجه به نوع و روش جراحی شامل موارد زیر می‌شود.
- گاسترکتومی ساب توتال: برداشتن بخشی از معده که حاوی سرطان است، غدد لنفاوی مجاور و قسمت‌های دیگر بافت‌ها و اندام‌های نزدیک تومور.
- گاسترکتومی کامل: برداشتن کل معده، غدد لنفاوی مجاور و قسمت‌هایی از مری، روده کوچک و سایر بافت‌های نزدیک تومور.
اگر تومور معده را مسدود کرده است اما با جراحی استاندارد نمی‌توان سرطان را به طور کامل از بین برد، روش‌های زیر ممکن است استفاده شود:
- قرار دادن استنت اندولومینال: روشی برای قرار دادن استنت (یک لوله نازک و قابل انبساط) به منظور باز نگه داشتن یک مجرا (مانند عروق یا مری). برای تومورهایی که مانع عبور (ورود و خروج مواد) از معده می‌شوند، ممکن است جراحی برای قرار دادن استنت از مری به معده یا از معده به روده کوچک انجام شود تا بیمار بتواند به طور طبیعی غذا بخورد.
- لیزر درمانی اندولومینال: روشی است که در آن آندوسکوپ (یک لوله نازک و سبک) با لیزر متصل به بدن قرار می‌گیرد. لیزر پرتوی شدید نور است که می‌تواند به عنوان چاقو مورد استفاده قرار گیرد.
- گاستروژ ژونوستومی: جراحی برای برداشتن بخشی از معده مبتلا به سرطان که مانع از دهانه روده کوچک می‌شود. معده به ژژنوم (بخشی از روده کوچک) متصل می‌شود تا غذا و دارو از معده به روده کوچک منتقل شود.
همچنین بخوانید: مراقبت‌های بعد از جراحی سرطان معده
برداشتن مخاط با آندوسکوپی
برداشتن آندوسکوپی مخاطی روشی است که با استفاده از آندوسکوپ، سرطان در مراحل اولیه و رشد‌های پیش سرطانی از پوشش دستگاه گوارش را بدون عمل جراحی از بین می‌برد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی نوعی درمان سرطانی است که با استفاده از داروها رشد سلول‌های سرطانی را متوقف می‌کند، با از بین بردن سلول‌ها یا از بین بردن تقسیم سلول‌ها. نحوه انجام شیمی درمانی به نوع و مرحله سرطان تحت درمان بستگی دارد.
- شیمی درمانی سیستمیک: شیمی درمانی از طریق دهان انجام می‌شود یا به داخل ورید یا عضله تزریق می‌شود، داروها وارد جریان خون می‌شوند و می‌توانند به سلول‌های سرطانی در سراسر بدن برسند.
- شیمی درمانی منطقه‌ای: شیمی درمانی مستقیماً در مایع مغزی نخاعی، اندام یا حفره‌ای از بدن مانند شکم قرار می‌گیرد، داروها عمدتاً سلول‌های سرطانی را در آن مناطق تحت تأثیر قرار می‌دهند.
- شیمی درمانی داخل صفاقی (IP): در شیمی درمانی IP ، داروهای ضد سرطان مستقیماً از طریق یک لوله نازک به داخل حفره صفاقی (فضای حاوی اندام‌های شکمی) منتقل می‌شوند.
- شیمی درمانی داخل صفاقی هایپرترمیک (HIPEC): درمانی است که در حین جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعد از اینکه جراح بافت تومور را تا حد ممکن خارج کرد، شیمی درمانی مستقیماً به داخل حفره صفاقی فرستاده می‌شود.
پرتو درمانی
پرتو درمانی (Radiation Therapy) یکی از روش‌های درمانی معمول برای برخی از موارد سرطان معده است. در این روش، اشعه‌های با انرژی بالا (پرتوهای یونیزه کننده) به منطقه معده و سلول‌های سرطانی تحت تابش قرار می‌گیرند. هدف اصلی از پرتو درمانی در موارد سرطان معده عبور از تخریب یا کاهش سلول‌های سرطانی و کنترل رشد آن‌ها است. درمان پرتو درمانی معمولاً به‌صورت مکمل با جراحی یا شیمی درمانی در نظر گرفته می‌شود.
پرتو- شیمی درمانی
ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی است که برای افزایش اثرات هر دو استفاده می‌شوند.
همچنین بیشتر بخوانید: تفاوت شیمی درمانی و پرتودرمانی
درمان هدفمند
نوعی درمان است که از داروها یا سایر مواد برای شناسایی و حمله سلول‌های خاص سرطانی استفاده می‌کند. درمان‌های هدفمند معمولاً کمتر از شیمی درمانی یا پرتودرمانی به سلول‌های طبیعی آسیب می‌رسانند. آنتی بادی‌های مونوکلونال و مهار کننده‌های مولتی کیناز انواع درمان هدفمندی هستند که در درمان سرطان معده استفاده می‌شوند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی درمانی است که از سیستم ایمنی بدن بیمار برای مقابله با سرطان استفاده می‌کند. مواد ساخته شده توسط بدن یا ساخته شده در آزمایشگاه برای تقویت، هدایت یا بازیابی دفاع طبیعی بدن در برابر سرطان استفاده می‌شود. به این نوع درمان سرطان، بیوتراپی یا درمان بیولوژیک نیز گفته می‌شود.
پس از درمان چه باید کرد؟
پس از اتمام درمان باید بیماران طبق برنامه مشخص شده از جانب پزشک معالج و در فواصل زمانی مشخص تحت ارزیابی قرار گیرند. این ارزیابی شامل معاینه، آزمایش خون، تصویربرداری و یا اندوسکوپی فوقانی است.
پیشگیری از سرطان معده
برای کاهش خطر سرطان معده ، می‌توانید موارد زیر را بررسی و رعایت کنید:
- وزن سالم داشته باشید: اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، با پزشک خود در مورد راهکارهایی برای کمک به کاهش وزن صحبت کنید. کاهش وزن آهسته و مداوم را دنبال کنید.
- رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات را انتخاب کنید: سعی کنید هر روز میوه و سبزیجات بیشتری در رژیم غذایی خود بگنجانید. طیف گسترده‌ای از میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ را انتخاب کنید.
- مقدار غذاهای شور و دودی را که می‌خورید کاهش دهید: با محدود کردن این غذاها از معده خود محافظت کنید.
- سیگار نکشید: اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان معده و همچنین بسیاری از انواع دیگر سرطان را افزایش می‌دهد. ترک سیگار می‌تواند بسیار دشوار باشد، بنابراین از پزشک خود کمک بخواهید.
- در مورد خطر ابتلا به سرطان معده از پزشک خود بپرسید: پزشک ممکن است برای افرادی که دارای سابقه خانوادگی قوی در سرطان معده هستند، آزمایشاتی مانند آندوسکوپی را برای یافتن علائم سرطان معده در نظر بگیرند.
