سرطان معده بیماری است که در آن سلولهای بدخیم (سرطانی) در مخاط معده ( پوشش داخلی معده) تشکیل می شود. سن ، رژیم غذایی و بیماری های معده می توانند خطر ابتلا به سرطان معده را تحت تأثیر قرار دهند. این نوع از سرطان ممکن است گسترش یابد و از معده به دیگر بخشهای شکم، به خصوص کبد، ریه‌ها، استخوان، دیواره شکم و گره‌های لنفاوی سرایت کند.
علائم و نشانه های سرطان معده
علائم سرطان معده شامل سوهاضمه و ناراحتی یا درد معده است. این علائم و نشانه ها ممکن است در اثر سرطان معده یا شرایط دیگر ایجاد شود.
در مراحل اولیه سرطان معده ، علائم زیر ممکن است رخ دهد:
- سوهاضمه و ناراحتی معده
- احساس نفخ پس از خوردن غذا
- حالت تهوع خفیف
- از دست دادن اشتها
- سوزش سردل
در مراحل پیشرفته تر سرطان معده ، علائم و نشانه های زیر ممکن است وجود داشته باشد:
- خون در مدفوع
- استفراغ
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
- دل درد
- زردی (زردی چشم و پوست)
- آسیت (تجمع مایعات در شکم)
- مشکل در بلعیدن
در صورت داشتن هر یک از این مشکلات با پزشک خود مشورت کنید.
دلایل و عوامل سرطان معده
مشخص نیست که چه عواملی باعث سرطان معده می شوند، اگرچه تحقیقات بسیاری از عوامل را شناسایی کرده است که می تواند خطر را افزایش دهد.
پزشکان می دانند که سرطان معده از زمانی شروع می شود که تغییراتی در DNA سلول معده ایجاد شود. DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول می گوید چه کاری باید انجام دهد. این تغییرات به سلول می گوید بدون توقف تولید شوند و این باعث انباشه شدن سلول های اضافی می شود. سلول های انباشه شده توموری را تشکیل می دهند که می تواند به بافت سالم حمله کرده و آن را از بین ببرد. با گذشت زمان ، سلول ها می توانند از بافت اولیه جدا شده و به مناطق دیگر بدن گسترش یابند (متاستاز دهند).
عوامل خطر و ریسک فاکتورهای سرطان معده
هر چیزی که خطر ابتلا به بیماری شما را افزایش دهد ، عامل خطر نامیده می شود. داشتن یک عامل خطر به معنای ابتلا به سرطان نیست. نداشتن عوامل خطر نیز به این معنی نیست که به سرطان مبتلا نخواهید شد. اگر فکر می کنید در معرض خطر هستید با پزشک خود صحبت کنید.
- سن ، رژیم غذایی و بیماری های معده می توانند خطر ابتلا به سرطان معده را تحت تأثیر قرار دهند.
داشتن هر یک از شرایط پزشکی زیر می تواند عامل خطر سرطان معده باشد :
- عفونت معده با هلیکوباکتر پیلوری ( pylori )
- ورم معده مزمن (التهاب معده)
- کم خونی بدخیم (پرنیشیوز)
- متاپلازی روده (شرایطی که در آن پوشش داخلی معده با سلولهایی که روده ها را پوشانده اند جایگزین می شود)
- پولیپ معده
- ویروس اپشتین بار
- سندرم های خانوادگی (از جمله پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی)
- داشتن رژیم غذایی حاوی غذاهای نمکی ، دودی و میوه و سبزیجات کم.
- مصرف غذاهایی ناسالم
- پیری
- جنسیت (مرد بودن، مردان بیش از زنان در معرض سرطان معده هستند)
- سیگار کشیدن
- داشتن یک مادر ، پدر ، خواهر یا برادر مبتلا به سرطان معده.
مراحل سرطان معده
پس از تشخیص سرطان معده ، آزمایشاتی انجام می شود تا مشخص شود سلول های سرطانی در داخل معده یا به سایر قسمت های بدن گسترش یافته اند. سرطان ممکن است از همان جایی که شروع شده به سایر قسمت های بدن گسترش یابد. مراحل زیر برای سرطان معده نامگذاری می شود:
- مرحله ۰ (سرطان در محل)
- مرحله یک
- مرحله دوم
- مرحله سوم
- مرحله چهارم
همچنین ممکن است سرطان معده پس از درمان دوباره عود کند (دوباره برگردد). به عنوان یک اصل هرچه سرطان در مرحله پایین تری باشد ( عدد کوچک تر ) سرطان کمتر گسترش یافته است.
روش های تشخیص
آزمایشاتی که معده و مری را بررسی می کند برای تشخیص سرطان معده استفاده می شود. پزشک ممکن است از آزمون ها و روش های زیر برای تشخیص استفاده کند:
معاینه جسمی و سابقه سلامتی: معاینه بدن برای بررسی علائم عمومی سلامتی ، از جمله بررسی علائم بیماری مانند توده یا هر چیز غیر عادی به نظر می رسد. همچنین سابقه ای از عادات بهداشتی بیمار و بیماری ها و معالجه های گذشته بیمار نیز ثبت خواهد شد.
مطالعات شیمی خون: روشی است که در آن نمونه خون بررسی می شود تا مقادیر برخی مواد آزاد شده توسط اندام ها و بافت های بدن در خون اندازه گیری شود. مقدار غیرمعمول (بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی) یک ماده می تواند نشانه ای از بیماری باشد.
شمارش کامل خون ( CBC ) : روشی است که در آن نمونه خون گرفته می شود و از نظر موارد زیر بررسی می شود:
- تعداد گلبول های قرمز ، گلبول های سفید و پلاکت ها.
- مقدار هموگلوبین (پروتئین حامل اکسیژن) در گلبول های قرمز خون.
- بخشی از نمونه از گلبول های قرمز تشکیل شده است.
آندوسکوپی فوقانی: روشی برای بررسی داخل مری ، معده و اثنی عشر (قسمت اول روده کوچک) برای بررسی مناطق غیر طبیعی است. آندوسکوپ (یک لوله نازک و روشن) از طریق دهان و پایین گلو به داخل مری منتقل می شود.
بلع باریم: بیمار مایعی را می نوشد که حاوی باریم (یک ترکیب فلزی سفید نقره ای) است. این مایع مری و معده را می پوشاند و عکس برداری انجام می شود. به این روش سری GI فوقانی نیز گفته می شود.
CT Scan : سی تی اسکن روشی است که مجموعه ای از تصاویر دقیق از مناطق داخل بدن را می گیرد که از زوایای مختلف گرفته شده است. یک ماده رنگی ممکن است به داخل ورید تزریق شود و یا بلعیده شود تا اندام ها یا بافت ها با وضوح بیشتری نشان داده شوند. این روش توموگرافی کامپیوتری نیز نامیده می شود.
بیوپسی ( نمونه برداری): نمونه برداری از سلول ها یا بافت ها ، یا این کار می توان سلول ها را زیر میکروسکوپ مشاهده کرد تا علائم سرطان بررسی شود. نمونه برداری از معده معمولاً در طی آندوسکوپی انجام می شود.
همچنین ممکن است نمونه بافت از نظر عفونت با هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) بررسی شود.
گسترش سرطان
سرطان ممکن است از همان جایی که شروع شده به سایر قسمت های بدن گسترش یابد. وقتی سرطان به قسمت دیگری از بدن گسترش می یابد، متاستاز نامیده می شود. سلولهای سرطانی از محل شروع (تومور اولیه) جدا شده و از طریق سیستم لنفاوی یا خون حرکت می کنند.
سرطان می تواند از طریق بافت ، سیستم لنفاوی و خون گسترش یابد:
- بافت ، سرطان از همان جایی که شروع شده، با رشد در مناطق مجاور آغاز شده و گسترش می یابد.
- سیستم لنفاوی ، سرطان وارد سیستم لنفاوی می شود، از طریق عروق لنفاوی عبور می کند و در قسمت دیگری از بدن تومور (تومور متاستاتیک) ایجاد می کند.
- خون، سرطان وارد خون می شود، از طریق رگ های خونی عبور می کند و در قسمت دیگری از بدن تومور (تومور متاستاتیک) ایجاد می کند.
تومور متاستاتیک همان نوع سرطان تومور اولیه است. به عنوان مثال ، اگر سرطان معده به کبد گسترش یابد، سلولهای سرطانی کبد در واقع سلولهای سرطانی معده هستند. این بیماری سرطان معده متاستاتیک است و نه سرطان کبد.
روش های درمان
برای درمان سرطان معده، هفت نوع درمان استاندارد استفاده می شود.
عمل جراحی
جراحی یک روش درمانی رایج در تمام مراحل سرطان معده است. که با توجه به نوع و روش جراحی شامل موارد زیر می شود.
- گاسترکتومی ساب توتال: برداشتن بخشی از معده که حاوی سرطان است ، غدد لنفاوی مجاور و قسمت های دیگر بافت ها و اندام های نزدیک تومور.
- گاسترکتومی کامل: برداشتن کل معده ، غدد لنفاوی مجاور و قسمتهایی از مری ، روده کوچک و سایر بافتهای نزدیک تومور.
اگر تومور معده را مسدود کرده است اما با جراحی استاندارد نمی توان سرطان را به طور کامل از بین برد ، روش های زیر ممکن است استفاده شود:
- قرار دادن استنت اندولومینال: روشی برای قرار دادن استنت (یک لوله نازک و قابل انبساط) به منظور باز نگه داشتن یک مجرا (مانند عروق یا مری). برای تومورهایی که مانع عبور ( ورود و خروج مواد ) از معده می شوند ، ممکن است جراحی برای قرار دادن استنت از مری به معده یا از معده به روده کوچک انجام شود تا بیمار بتواند به طور طبیعی غذا بخورد.
- لیزر درمانی اندولومینال: روشی است که در آن آندوسکوپ (یک لوله نازک و سبک) با لیزر متصل به بدن قرار می گیرد. لیزر پرتوی شدید نور است که می تواند به عنوان چاقو مورد استفاده قرار گیرد.
- گاستروژ ژونوستومی: جراحی برای برداشتن بخشی از معده مبتلا به سرطان که مانع از دهانه روده کوچک می شود. معده به ژژنوم (بخشی از روده کوچک) متصل می شود تا غذا و دارو از معده به روده کوچک منتقل شود.
برداشتن مخاط با آندوسکوپی
برداشتن آندوسکوپی مخاطی روشی است که با استفاده از آندوسکوپ ، سرطان در مراحل اولیه و رشد های پیش سرطانی از پوشش دستگاه گوارش را بدون عمل جراحی از بین می برد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی نوعی درمان سرطانی است که با استفاده از داروها رشد سلولهای سرطانی را متوقف می کند، با از بین بردن سلول ها یا از بین بردن تقسیم سلول ها. نحوه انجام شیمی درمانی به نوع و مرحله سرطان تحت درمان بستگی دارد.
شیمی درمانی سیستمیک : شیمی درمانی از طریق دهان انجام می شود یا به داخل ورید یا عضله تزریق می شود، داروها وارد جریان خون می شوند و می توانند به سلول های سرطانی در سراسر بدن برسند.
شیمی درمانی منطقه ای : شیمی درمانی مستقیماً در مایع مغزی نخاعی، اندام یا حفره ای از بدن مانند شکم قرار می گیرد، داروها عمدتاً سلولهای سرطانی را در آن مناطق تحت تأثیر قرار می دهند.
- شیمی درمانی داخل صفاقی (IP): در شیمی درمانی IP ، داروهای ضد سرطان مستقیماً از طریق یک لوله نازک به داخل حفره صفاقی (فضای حاوی اندام های شکمی) منتقل می شوند.
- شیمی درمانی داخل صفاقی هایپرترمیک (HIPEC): درمانی است که در حین جراحی مورد استفاده قرار می گیرد .بعد از اینکه جراح بافت تومور را تا حد ممکن خارج کرد، شیمی درمانی مستقیماً به داخل حفره صفاقی فرستاده می شود.
پرتو درمانی
پرتودرمانی نوعی درمان سرطان است که از اشعه و پرتو های مختلف بر اساس نوع کاربرد، با انرژی بالا برای از بین بردن سلولهای سرطانی یا جلوگیری از رشد آنها استفاده می کند. پرتودرمانی خارجی از ماشینی در خارج از بدن برای ارسال تابش به سمت ناحیه بدن مبتلا به سرطان استفاده می کند.
پرتو- شیمی درمانی
ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی است که برای افزایش اثرات هر دو استفاده می شوند.
درمان هدفمند
نوعی درمان است که از داروها یا سایر مواد برای شناسایی و حمله سلولهای خاص سرطانی استفاده می کند. درمانهای هدفمند معمولاً کمتر از شیمی درمانی یا پرتودرمانی به سلولهای طبیعی آسیب می رسانند. آنتی بادی های مونوکلونال و مهار کننده های مولتی کیناز انواع درمان هدفمندی هستند که در درمان سرطان معده استفاده می شوند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی درمانی است که از سیستم ایمنی بدن بیمار برای مقابله با سرطان استفاده می کند. مواد ساخته شده توسط بدن یا ساخته شده در آزمایشگاه برای تقویت ، هدایت یا بازیابی دفاع طبیعی بدن در برابر سرطان استفاده می شود. به این نوع درمان سرطان ، بیوتراپی یا درمان بیولوژیک نیز گفته می شود.
پس از درمان چه باید کرد ؟
پس از اتمام درمان باید بیماران طبق برنامه مشخص شده از جانب پزشک معالج و در فواصل زمانی مشخص تحت ارزیابی قرار گیرند .این ارزیابی شامل معاینه ،آزمایش خون ،تصویربرداری و یا اندوسکوپی فوقانی است .
روش های پیشگیری
برای کاهش خطر سرطان معده ، می توانید موارد زیر را بررسی و رعایت کنید:
- وزن سالم داشته باشید. اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، با پزشک خود در مورد راهکارهایی برای کمک به کاهش وزن صحبت کنید. کاهش وزن آهسته و مداوم را دنبال کنید.
- رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات را انتخاب کنید. سعی کنید هر روز میوه و سبزیجات بیشتری در رژیم غذایی خود بگنجانید. طیف گسترده ای از میوه ها و سبزیجات رنگارنگ را انتخاب کنید.
- مقدار غذاهای شور و دودی را که می خورید کاهش دهید. با محدود کردن این غذاها از معده خود محافظت کنید.
- سیگار نکشید. اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان معده و همچنین بسیاری از انواع دیگر سرطان را افزایش می دهد. ترک سیگار می تواند بسیار دشوار باشد، بنابراین از پزشک خود کمک بخواهید.
- در مورد خطر ابتلا به سرطان معده از پزشک خود بپرسید.پزشک ممکن است برای افرادی که دارای سابقه خانوادگی قوی در سرطان معده هستند، آزمایشاتی مانند آندوسکوپی را برای یافتن علائم سرطان معده در نظر بگیرند.
