کبد یکی از شایع‌ترین محل‌های متاستاز است که عمدتاً از تومورهای موجود در اندام‌های دستگاه گوارش است. دراین‌بین متاستاز سرطان روده بزرگ به کبد شایع‌تر است. تخمین زده می‌شود که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از سرطان‌های کولورکتال منجر به متاستازهای کبدی می‌شود و در ۲۰ درصد موارد، تا زمان تشخیص سرطان اولیه، کبد قبلاً متاستاز داده است.
سرطان متاستاتیک کبدی به‌عنوان یک بیماری تعریف می‌شود که از سلول‌های خود کبد منشأ نمی‌گیرد، بلکه از سلول‌های سرطانی که در نقطه دیگری شروع شده است و به کبد رسیده است، منشأ می‌گیرند.
در این مقاله می خوانید :
علائم متاستاز سرطان روده بزرگ به کبد
در بسیاری از موارد، متاستازهای کبدی برای مدت طولانی بدون علامت باقی می‌مانند و جز با تصویربرداری تشخیصی (سونوگرافی، سی تی، رزونانس و غیره) قابل تشخیص نیستند. اما با گذشت زمان، وجود متاستازها و افزایش عددی و حجمی آنها می‌تواند عملکرد کبد را به خطر بیندازد و علائمی مانند تب خفیف، احساس سنگینی در قسمت فوقانی شکم، درد در سمت راست، خستگی، ازدست‌دادن وزن و اشتها، حالت تهوع، یرقان، سردرگمی ذهنی و… باشد.
تشخیص
در صورت وجود علائم و نشانه‌هایی که ممکن است نشان‌دهنده متاستازهای کبدی باشد، پزشک آزمایش خون را برای ارزیابی عملکرد آن تجویز می‌کند.
برای توصیف بهتر متاستازهای کبدی، آزمایش‌های تصویربرداری تشخیصی ضروری است؛
- سونوگرافی
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی
- توموگرافی کامپیوتری ( CT )
- PET اسکن که به ما امکان می‌دهد دقیقاً تعداد متاستازها و میزان گسترده آنها را درک کنیم. محل قرارگیری آنها و آخرین اما نه کم‌اهمیت‌ترین، امکان برداشتن آنها با جراحی.
- بیوپسی، یعنی برداشتن بافت کبد برای تجزیه‌وتحلیل زیر میکروسکوپ، تنها در مواردی انجام می‌شود که پس از آزمایش‌های ذکر شده مشکوک باقی بماند .
علاوه بر این، آزمایش‌های ژنتیکی و مولکولی نیز می‌تواند برای تأیید وجود احتمالی برخی از مولکول‌های هدف مفید برای درمان‌های هدفمند در تومور انجام شود.
از کجا بفهمیم سرطان در کدام مرحله است؟
تعیین مرحله به سرطان به معنای تعیین میزان شیوع بیماری در بدن است. هیچ سیستم مرحله‌بندی واقعی برای متاستازها وجود ندارد. به‌طورکلی، در واقع، وجود آنهاست که به تعیین مرحله تومور اولیه کمک می‌کند. تکامل بیماری متاستاتیک متأثر از عوامل متعددی است که مهم‌تر از همه، احتمال یا عدم ریشه‌کنی بیماری از طریق جراحی و شیمی‌درمانی است.
متاستاز سرطان روده بزرگ به کبد را چگونه درمان کنیم؟
پیشرفت‌های چشمگیر در تکنیک‌های جراحی و دارویی و دانش این بیماری باعث شده است که سرطان متاستاتیک کبد به طور مؤثر قابل‌درمان باشد، به‌طوری‌که از هر سه بیمار مبتلا به متاستاز کبدی ناشی از سرطان کولورکتال، یک نفر می‌تواند تحت درمان‌هایی با هدف درمان این بیماری قرار گیرد.
بااین‌وجود، مانند همه انواع سرطان‌های متاستاتیک و غیر متاستاتیک، حتی در مورد متاستاز سرطان روده بزرگ به کبد، انتخاب درمان به عوامل زیادی از جمله ویژگی‌های بیماری (تعداد، محل و اندازه متاستازها)، بستگی دارد.
جراحی متاستاز سرطان روده بزرگ به کبد
جراحی مؤثرترین مداخله است و به طور گسترده برای حذف متاستازهای کبدی استفاده می‌شود، به‌خصوص اگر آنها کم، کوچک و در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرند که برداشتن آنها شامل قربانی کردن بیش از حد کبد سالم تاحدی‌که عملکرد اندام را به خطر می‌اندازد، نباشد.
در واقع، مزیتی که جراحان می‌توانند در این نوع جراحی از آن استفاده کنند، توانایی کبد برای بازسازی خود است. کبد سالم باقی‌مانده پس از جراحی می‌تواند تحت هیپرتروفی قرار گیرد و رگ‌های خونی جدیدی ایجاد می‌کند که آن را تغذیه می‌کند و این اجازه می‌دهد تا در صورت لزوم حتی قسمت‌های زیادی را در طول جراحی برداشته شود.
اگر کبد سالم باشد؛
در این صورت می‌توان تا ۷۰ درصد از اندام برداشته شود. هدف نهایی این است که بیماری را ریشه‌کن کنیم و حجم کبدی کافی باقی بماند تا از خطر نارسایی بالقوه کشنده کبدی پس از عمل جلوگیری شود.
اگر متاستازها را نتوان با جراحی از بین برد؛
امکان متوسل شدن به درمان‌های موضعی برای ازبین‌بردن سلول‌های سرطانی مانند فرسایش حرارتی وجود دارد که از طریق تزریق گرمای منتقل شده توسط سوزن، سلول‌های متاستاتیک را تحت‌تأثیر قرار داده و از بین می‌برد.
این تکنیک را می‌توان هم از نظر جراحی و هم احتمالاً لاپاراسکوپی استفاده کرد، هر دو تحت هدایت سونوگرافی تحت بی‌حسی موضعی، درصورتی‌که محل آناتومیک متاستاز اجازه دهد. سلول‌های سرطانی در کبد را می‌توان با شیمی‌درمانی که گاهی مستقیماً در شریان کبدی که خون و غذا را به کبد وارد می‌کند، از بین برد. به‌این‌ترتیب می‌توان داروها را در ناحیه تومور بدون آسیب بیش از حد به سلول‌ها متمرکز کرد. نواحی بدن این روش کموامبولیزاسیون (TACE) نامیده می‌شود.
شیمی‌درمانی از نوع سیستمیک؛
شیمی درمانی می‌تواند قبل از جراحی (شیمی‌درمانی نئوادجوانت)، برای کاهش اندازه تومور و تسهیل کار جراح یا پس از جراحی (شیمی‌درمانی کمکی)، برای ازبین‌بردن سلول‌های فرار از چاقوی جراحی استفاده شود.
رادیوتراپی؛
رادیوتراپی یا همان پرتو درمانی، در درمان متاستاز سرطان روده بزرگ به کبد نقش دارد و می‌تواند به دو صورت انجام شود:
به‌عنوان رادیوتراپی خارجی که امروزه به لطف فناوری‌ها و ابزارهای جدید بسیار دقیق است.
به‌صورت کره‌های کوچک رادیواکتیو که مستقیماً در بافت تومور قرار می‌گیرند و تأثیر را متمرکز می‌کنند و آسیب به سلول‌های سالم اطراف را محدود می‌کنند. (رادیوامبولیزاسیون یا TARE)
همچنین می‌توان با استفاده از یک کاتتر نازک وارد شده توسط شریان فمورال، شریان‌هایی را که متاستاز را عروقی می‌کنند، آمبولیز کرد. بنابراین مرگ سلولی به دلیل کمبود اکسیژن و مواد مغذی (TAE) را القا کرد.
این روش‌ها را می‌توان در درمان‌های بعدی و بسته به وسعت بیماری، همراه با جراحی، با یکدیگر ترکیب کرد تا بهترین درمان ممکن را برای هر بیمار به دست آورد.
تارگت تراپی؛
درمان‌های دارویی هدفمند و درمان‌های جدید که اهداف مولکولی دقیقی را روی سلول‌های متاستاتیک موجود در کبد هدف قرار می‌دهند، اهمیت کمتری ندارند. از جمله آنتی‌بادی‌های مونوکلونال بواسیزوماب، ستوکسیماب و مولکول‌های دیگری هم اکنون در دست مطالعه به تارگت تراپی اضافه خواهد شد.
پیوند کبد؛
چندین مطالعه در حال انجام وجود دارد که گزینه پیوند کبد را برای انواع دیگر متاستازها، به‌ویژه متاستاز سرطان روده بزرگ به کبد، بررسی می‌کند. اما در حال حاضر این یک درمان به‌اتفاق آرا پذیرفته نشده است. مطالعات بیشتری برای تعیین اینکه کدام بیماران مبتلا به متاستازهای سرطان کولورکتال می‌توانند واقعاً از پیوند کبد بهره‌مند شوند، موردنیاز خواهد بود.
جلوگیری از متاستاز سرطان روده بزرگ به کبد
در حال حاضر هیچ استراتژی پیشگیری مؤثری برای جلوگیری از متاستاز سرطان روده بزرگ به کبد وجود ندارد.
بنابراین بهترین پیشگیری، شناسایی زودهنگام تومور اولیه و انجام منظم بررسی‌ها برای شناسایی هرگونه عود به‌موقع است. علاوه بر این، متاستازهای کبدی می‌توانند ماه‌ها یا سال‌ها پس از تشخیص تومور اولیه ایجاد شوند. به همین جهت برای بسیاری از انواع سرطان، بررسی‌های کبدی باید حتی پس از توقف درمان ادامه یابد.
