شیمی‌ درمانی سرطان ریه : هر آنچه باید بدانید!

شیمی‌ درمانی به معنای استفاده از داروهای ضدسرطان (سیتوتوکسیک) برای ازبین‌ بردن سلول‌های سرطانی است. تقریباً در درمان تمامی سرطان‌ها از شیمی‌ درمانی استفاده می‌شود و سرطان ریه نیز از این امر مستثنی نیست. در ادامه همراه ما باشید تا با جزئیات شیمی‌ درمانی سرطان ریه و نحوه درمان توسط آن آشنا شویم.

شیمی درمانی چیست؟

منظور ما از شیمی درمانی ضد نئوپلاستیک، که معمولاً شیمی درمانی نامیده می‌شود، دارو‌های ضد توموری است که در تولید مثل سلول‌های تومور تداخل دارند. سلول‌های سرطانی بسیار سریع‌تر از سایر سلول‌ها تکثیر می‌شوند و دارو‌های شیمی‌درمانی سلول‌های سرطانی را هنگام تقسیم می‌کشند. دقیقاً به همین دلیل  شیمی درمانی به ویژه در برابر تومور‌هایی که به سرعت رشد می‌کنند مؤثر هستند.

شیمی درمانی سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)

شیمی‌ درمانی، درمان اصلی سرطان ریه سلول کوچک است زیرا این نوع سرطان به شیمی‌ درمانی بسیار خوب پاسخ می‌دهد. شیمی‌ درمانی سرطان ریه بسیار حیاتی است زیرا زمانی که سرطان ریه سلول کوچک تشخیص داده می‌شود، تمایل دارد به خارج از ریه گسترش یابد. داروهای شیمی‌ درمانی در جریان خون در سراسر بدن گردش می‌کنند؛ بنابراین، آنها می‌توانند سلول‌هایی را که از تومور ریه جدا شده و به سایر قسمت‌های بدن گسترش‌ یافته‌اند، درمان کنند. شیمی‌درمانی سرطان ریه می‌تواند در هریک از زمان‌های زیر انجام شود:

• فقط شیمی‌ درمانی سرطان ریه: ممکن است برای درمان سرطان سلول کوچک ریه به‌تنهایی شیمی‌ درمانی داشته باشید.
• قبل یا بعد از رادیوتراپی: ممکن است قبل یا بعد از رادیوتراپی یا هم‌زمان با رادیوتراپی شیمی‌ درمانی داشته باشید.
• قبل یا بعد از جراحی: اگر قرار است برای سرطان ریه سلول کوچک خیلی زود جراحی انجام دهید، ممکن است پزشک به فرد پیشنهاد کند که قبل یا بعد از عمل شیمی‌ درمانی کنید.

شیمی درمانی سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC)

شیمی‌ درمانی یک درمان رایج برای سرطان ریه سلول غیر کوچک است و در مراحل زیر انجام می‌شود:

قبل یا بعد از جراحی

برخی از افراد ممکن است قبل از جراحی شیمی‌ درمانی (شیمی‌درمانی نئوادجوانت) انجام دهند. این می‌تواند سرطان را کوچک کرده و حذف آن را آسان‌تر کند.

پس از جراحی

برای مراحل اولیه NSCLC، شیمی‌ درمانی پس از جراحی می‌تواند به کاهش خطر عود سرطان کمک کند. مهم است که پزشک از قبل در مورد فواید و خطرات احتمالی شیمی‌ درمانی با شما صحبت کند. داروها می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند. شیمی‌ درمانی در بیمارانی که تناسب‌اندام دارند بهترین نتیجه را دارد. اگر به‌اندازه کافی برای انجام شیمی‌درمانی آمادگی دارید، معمولاً آن را در حدود ۸ هفته پس از جراحی شروع می‌کنید.

قبل، بعد یا در کنار درمان رادیوتراپی

انجام شیمی‌ درمانی قبل یا بعد از رادیوتراپی گاهی اوقات می‌تواند به خلاص شدن از شر NSCLC در مراحل اولیه در افرادی که نمی‌توانند جراحی شوند کمک کند. اگر نسبتاً تناسب‌اندام دارید، پزشک ممکن است درمان ترکیبی را با رادیوتراپی و شیمی‌ درمانی (شیمورادیوتراپی) پیشنهاد دهد.

شیمی درمانی سرطان پیشرفته

اگر سرطان ریه گسترش‌یافته است یا اگر سرطان ریه سلول غیر کوچک به‌صورت موضعی پیشرفته دارید، ممکن است شیمی‌ درمانی کنید. این کار می‌تواند به برخی از افراد کمک کند حتی اگر سرطان آنها قابل‌درمان نباشد، عمر طولانی‌تری داشته باشند.

انواع داروهای شیمی‌ درمانی سرطان ریه

درمان سرطان ریه سلول کوچک با سرطان ریه سلول غیر کوچک متفاوت است.

سرطان ریه سلول کوچک

شما معمولاً ترکیبی از داروهای شیمی‌درمانی، از جمله سیس پلاتین یا کربوپلاتین را دارید. ترکیبات عبارت‌اند از:

• سیس پلاتین و اتوپوزید
• کربوپلاتین و اتوپوزید
• جم کاربو (جمسیتابین و کربوپلاتین)

سرطان ریه سلول‌های کوچک معمولاً به این درمان‌ها پاسخ می‌دهد. اما محققان به آزمایش ترکیبات دیگر ادامه می‌دهند تا ببینند آیا می‌توانند نتایج را بهبود بخشند، عوارض جانبی را کاهش دهند یا هر دو را.

سرطان ریه سلول غیر کوچک

شما به‌احتمال زیاد سیس پلاتین یا کربوپلاتین را با حداقل یک داروی شیمی‌درمانی دیگر مانند:

• وینورلبین
• جمسیتابین
• پاکلیتاکسل (تاکسول)
• دوستاکسل (Taxotere)
• اتوپوزید
• پمترکسد

چگونه شیمی‌ درمانی سرطان ریه انجام می‌شود؟

شما بیشتر این داروها را از طریق ورود مستقیم به جریان خون دریافت می‌کنید، اما برخی از آنها کپسول‌هایی هستند که به‌صورت خوراکی مصرف می‌شوند.

شیمی درمانی تزریقی

شما درمان را از طریق یک قطره در بازو یا دست خود انجام می‌دهید. یک پرستار یک لوله کوچک (کانولا) را در یکی از رگ‌های شما قرار می‌دهد و قطره را به آن متصل می‌کند. ممکن است به یک خط مرکزی نیاز داشته باشید. این یک لوله پلاستیکی بلند است که داروها را به داخل یک ورید بزرگ، یا در قفسه سینه یا از طریق ورید بازوی شما می‌رساند. تا زمانی که تحت درمان هستید که ممکن است چند ماه طول بکشد، باقی می‌ماند.

مصرف کپسول

باید کپسول‌های خود را طبق دستورالعملی که پزشک یا داروساز به شما می‌دهد مصرف کنید. این که معده شما پر باشد یا خالی می‌تواند بر میزان ورود دارو به جریان خون شما تأثیر بگذارد. شما باید دوز مناسب را مصرف کنید، نه بیشتر یا کمتر. بعد از قطع مصرف داروی سرطان با متخصص یا خط مشاوره خود صحبت کنید.

تعداد دفعات شیمی‌ درمانی سرطان ریه

اگر شیمی‌درمانی را تزریقی باشد، معمولاً هر ۳ تا ۴ هفته یک‌بار شیمی‌ درمانی می‌کنید. هر دوره ۳ تا ۴ هفته‌ای سیکل نامیده می‌شود. ممکن است بین ۴ تا ۶ سیکل شیمی‌ درمانی داشته باشید. اگر  به شیوه خوارکی باشد و کپسول‌هایی دارید که می بلعید، ممکن است هفته ای یک بار درمان را انجام دهید. یا ممکن است آن را یک بار در روز به مدت ۵ روز هر ۳ هفته مصرف کنید.

شیمی‌ درمانی سرطان ریه کجا انجام می‌شود؟

اگر شیمی درمانی سرطان ریه تزریقی باشد، به طور معمول در مراکز  دولتی درمانی سرطان و کلینیک خصوصی انجام می‌شود. چند ساعتی روی یک صندلی می‌نشینید، بنابراین بهتر است روزنامه، کتاب یا … را برای گذراندن وقت ببرید. قبل از انجام هر درمان باید یک آزمایش خون انجام دهید تا بررسی شود که آیا خون شما مشکلی دارد یا خیر. همچنین توسط یکی از پزشکان معاینه خواهید شد تا مطمئن شوید که برای درمان خود تناسب‌اندام  خوبی دارید. گاهی اوقات آزمایش خون را در روز درمان انجام می‌دهید. در مواقع دیگر، یک روز قبل از درمان زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، آن را انجام خواهید داد.

اثرات جانبی شیمی‌ درمانی

عوارض جانبی که امکان دارد بعد از شیمی درمانی مشاهده شود، به موارد زیر بستگی دارد:

• کدام داروها را دارید.
• چه مقدار از هر دارو دارید.
• چگونه  بدن شما واکنش نشان می‌دهد.

در مورد هرگونه عوارض جانبی که دارید به کادر درمانی خود بگویید. کادر درمانی شما می‌تواند به شما در مدیریت هرگونه عوارض جانبی کمک کند. به طور کلی عوارض جانبی رایج شیمی‌ درمانی سرطان ریه عبارتند از:

• احساس بیماری
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• احساس خستگی بسیار
• مقاومت کمتر در برابر عفونت ها
• خونریزی و کبودی به راحتی
• اسهال یا یبوست
• ریزش مو

اگر علائم عفونت، از جمله دمای بالای ۳۷.۵ درجه سانتیگراد یا کمتر از ۳۶ درجه سانتیگراد، یا به‌طورکلی احساس ناخوشی دارید، فوراً با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید. عفونت‌ها می‌توانند خیلی سریع شما را بسیار ناخوشایند کنند.

پس از اتمام شیمی‌ درمانی ریه

شیمی‌ درمانی سرطان ریه می‌تواند دشوار باشد. پس از اتمام شیمی درمانی، شما نیازمند مراقبت‌های بعد از شیمی درمانی هستید. در مورد هرگونه مشکل یا عوارض جانبی که دارید به پزشک یا پرستار خود بگویید. پرستار شماره تلفن هایی را به شما می‌دهد تا در صورت بروز هر گونه مشکل در منزل با آنها تماس بگیرید. پس ازمراجعه به منزل ممکن است نیاز به برخی مکمل‌ها داشته باشید. در صورتی که برخی از مکمل‌ها را بدون اطلاع پزشک مصرف می‌کنید، بهتر است به پزشک خود اطلاع دهید چرا که می‌تواند روی شیمی‌ درمانی تأثیر منفی بگذارد.