پایین بودن پلاکت خون نشانه سرطان است؟

خون نوعی بافت پیوندی است که از انواع سلول تشکیل شده است که درون مایعی به نام پلاسما شناور هستند و قلب آن را در رگ‌ها برای رساندن غذا و اکسیژن به تمام نقاط بدن به جریان می‌اندازد. سلول‌های خونی که حدود ۴۰ درصد از حجم خون را شامل می‌شوند شامل سه گروه گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها هستند که قبل از ورود به جریان خون در مغز استخوان تولید می‌گردند. گلبول‌های قرمز خون از طریق پروتئینی به نام هموگلوبین که به اکسیژن متصل می‌شوند می‌توانند آن را از ریه‌ها به تمام قسمت‌های بدن منتقل کنند. گلبول‌های سفید بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند و از بدن در برابر انواع عوامل عفونی و پاتوژن‌ها محافظت می‌کنند. پلاکت‌ها ذرات سلولی هستند که برای پیشگیری و توقف خونریزی با پروتئین‌های لخته‌کننده‌ی خون در تعامل هستند. کاهش یا افزایش هر یک از این اجزای سلولی در خون می‌تواند مشکلات جدی را به همراه داشته باشد. در اینجا قصد داریم کاهش پلاکت خون و مشکلات ایجاد شده ناشی از آن را بررسی نماییم. با ما همراه باشید.

نقش پلاکت خون

پلاکت‌ها اجسام کروی شکل کوچکی در رگ‌های خونی و در حال گردش هستند که در صورت بروز خونریزی یا جراحت، در بدن فعال می‌گردند. در این حالت، پلاکت‌ها چسبناک شده و با تشکیل توده‌ی پلاکتی، به دیواره‌ی رگ‌های خونی در محل آسیب‌دیده چسبیده تا خونریزی را کاهش داده و در نهایت آن را متوقف کنند.

پلاکت خون پایین

تعداد طبیعی پلاکت خون بین ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰۰ در هر میکرولیتر خون است. اگر تعداد پلاکت خون از ۱۵۰۰۰۰ کمتر باشد و بدن قادر به تولید پلاکت کافی نباشد، پلاکت خون پایین یا ترومبوسیتوپنی نام دارد. این عارضه ممکن است در اثر عوامل زیر ایجاد گردد:

• بیماری‌هایی مانند لوسمی و لنفوم که سبب ایجاد اختلال در عملکرد مغز استخوان شده و تولید پلاکت را نیز مختل می‌کنند.
• پرتودرمانی و شیمی‌درمانی برای درمان سرطان نیز می‌تواند به سلول‌های بنیادی که در نهایت به سلول‌های خونی از جمله پلاکت تبدیل می‌شوند آسیب برساند.
• کم خونی آپلاستیک که از تولید سلول‌های خونی مانند پلاکت‌ها در مغز استخوان جلوگیری می‌کنند.
• بزرگ شدن طحال که با به دام انداختن پلاکت‌ها، از گردش آن‌ها در خون جلوگیری می‌کند.
• بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا آتریت روماتوئید می‌تواند بدن را وادار به تخریب پلاکت‌های خود کند.
• ویروس‌هایی نظیر اپشتین‌بار، سیتومگالو و اچ‌آی‌وی
• مصرف داروهایی نظیر برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای قلبی عروقی، داروهای ضد تشنج
• مصرف بیش از حد الکل
• وراثت

علائم پایین بودن پلاکت

• خونریزی یا کبودی در قسمت‌های مختلف پوست
• خونریزی داخلی مانند خون در ادرار یا مدفوع یا راست روده
• خونریزی شدید در دوره‌ی قاعدگی
• خونریزی طولانی‌مدت در اثر بریدگی
• عدم توقف خونریزی
• زردی
• طحال بزرگ شده

تشخیص پلاکت خون پایین

با مشاهده‌ی علائم پایین بودن پلاکت، فرد باید به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کرده و علاوه بر معاینه‌ی فیزیکی برای بررسی راش پوستی و کبودی، اطلاعاتی مانند علائم، سابقه‌ی خانوادگی و داروهای مصرفی در اختیار پزشک قرار گیرد. همچنین، آزمایش تعداد پلاکت خون می‌تواند به پزشک در تشخیص این بیماری کمک کرده و آزمایش‌هایی نظیر آزمایش مغز استخوان، آزمایش کامل خون و تست اسمیر خون می‌توانند مکمل آن باشند.

آیا پایین بودن پلاکت خون نشانه سرطان است؟

سوالی که برای اکثر افراد پیش می‌آید این است که آیا پایین بودن پلاکت خون می‌تواند نشانه از سرطان خون باشد؟ خیر! پایین بودن پلاکت خون نشانه سرطان نیست! تشخیص، یکی از مهمترین گام های درمان است. 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائمی از ترومبوسیتوپنی دارید که شما را نگران می‌کند، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. خونریزی که متوقف نمی‌شود یک مساله اورژانسی است. برای خونریزی‌هایی که با روش‌های معمول کمک‌های اولیه مانند اعمال فشار به ناحیه قابل کنترل نیست، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.

علت ترومبوسیتوپنی 

ترومبوسیتوپنی به این معنی است که شما کمتر از ۱۵۰۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر خون در گردش دارید. از آنجایی که هر پلاکت فقط حدود ۱۰ روز عمر می‌کند، بدن شما به طور معمول با تولید پلاکت‌های جدید در مغز استخوان، منبع پلاکت خود را به طور مداوم تجدید می‌کند. ترومبوسیتوپنی به ندرت ارثی است. یا ممکن است توسط تعدادی از داروها یا شرایط ایجاد شود. علت هرچه باشد، پلاکت‌های در گردش با یک یا چند فرآیند زیر کاهش می‌یابند: گیر افتادن پلاکت‌ها در طحال، کاهش تولید پلاکت یا افزایش تخریب پلاکت‌ها.

پلاکت‌های به دام افتاده

طحال عضو کوچکی به اندازه مشت است که درست زیر قفسه سینه در سمت چپ شکم شما قرار دارد. به طور معمول، طحال شما برای مبارزه با عفونت و فیلتر کردن مواد ناخواسته از خون شما کار می‌کند. طحال بزرگ شده، که می‌تواند به دلیل تعدادی از اختلالات ایجاد شود، می‌تواند تعداد زیادی پلاکت را در خود جای دهد که باعث کاهش تعداد پلاکت‌ها در گردش می‌شود.

کاهش تولید پلاکت

پلاکت‌ها در مغز استخوان شما تولید می‌شوند. عواملی که می‌توانند تولید پلاکت را کاهش دهند عبارتند از:

• سرطان خون و سایر سرطان‌ها
• برخی از انواع کم‌خونی
• عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت C یا HIV
• داروهای شیمی درمانی و پرتودرمانی
• مصرف زیاد الکل
• افزایش تجزیه پلاکت‌ها

برخی شرایط می‌توانند باعث شوند بدن شما پلاکت‌ها را سریع‌تر از تولید پلاکت‌ها مصرف کند یا از بین ببرد، که منجر به کمبود پلاکت در جریان خون می‌شود. نمونه هایی از این شرایط عبارتند از:

بارداری. ترومبوسیتوپنی ناشی از بارداری معمولاً خفیف است و بلافاصله پس از زایمان بهبود می‌یابد.

ترومبوسیتوپنی ایمنی. بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید باعث این نوع می‌شوند. سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پلاکت‌ها حمله کرده و آنها را از بین می‌برد. اگر علت دقیق این بیماری شناخته نشده باشد، آن را پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک می‌نامند. این نوع بیشتر کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

باکتری در خون. عفونت‌های باکتریایی شدید شامل خون‌(باکتریمی)‌می‌تواند پلاکت‌ها را از بین ببرد.

پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک. این یک وضعیت نادر است که زمانی اتفاق می‌افتد که لخته‌های کوچک خون به طور ناگهانی در سراسر بدن شما ایجاد می‌شوند و تعداد زیادی پلاکت مصرف می‌کنند.

سندرم همولیتیک اورمیک. این اختلال نادر باعث افت شدید پلاکت‌ها، تخریب گلبول‌های قرمز خون و اختلال در عملکرد کلیه می‌شود.
داروها برخی داروها می‌توانند تعداد پلاکت‌ها را در خون کاهش دهند. گاهی اوقات یک دارو سیستم ایمنی را گیج می‌کند و باعث تخریب پلاکت‌ها می‌شود. به عنوان مثال می‌توان به هپارین، کینین، آنتی‌بیوتیک‌های حاوی سولفا و داروهای ضد تشنج اشاره کرد.