آلودگی هوا یکی از بزرگترین مشکلات صنعتی پیش‌روی دنیای مدرن است که نه تنها بر محیط زیست بلکه بر سلامت انسان نیز تأثیر می‌گذارد. نقش آلودگی هوا در سرطان نیز به یک موضوع نگران کننده تبدیل شده است.
منبع اصلی این آلاینده‌ها فعالیت‌های انسانی به ویژه سوزاندن سوخت‌های فسیلی و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای از وسایل نقلیه است. در سالهای اخیر، شواهد زیادی مبنی بر ارتباط آلودگی با بیماری‌هایی از جمله سکته مغزی، مشکلات تنفسی و سرطان ریه وجود دارد. با این حال، مکانیسم‌های بیولوژیکی پشت این موضوع باعث شده تا دانشمندان دست به تحقیقات زیادی بزنند.
در این مقاله می خوانید :
نقش آلودگی هوا در سرطان
برخی از آلاینده‌های هوا سرطان‌زا هستند یا می‌توانند باعث ایجاد آلاینده‌های سرطان‌زا در هوا شوند. این‌ها شامل، گرد و غبار ریز، بنزن و ترکیبات آلی منفرد (VOC) است. این آلاینده‌ها بخشی از ترکیب کلی آلاینده در هوا هستند. همه این آلاینده‌ها در مضر بودن آن‌ها برای انسان و یا محیط زیست مشترک هستند. در کوتاه مدت، چنین موادی می‌توانند غشا‌های مخاطی را تحریک کنند یا علائم موجود مانند آسم را تشدید کنند. در دراز مدت، استنشاق چنین آلاینده‌هایی می‌تواند به اندام‌های تنفسی آسیب برساند و بر سیستم قلبی عروقی تأثیر بگذارد.
آلودگی هوا می‌تواند باعث نقص در DNA شود که روند ترمیم را کاهش می‌دهد، تغییراتی را در پاسخ ایمنی بدن تحریک می‌کند یا التهاب را تحریک می‌کند که باعث رگزایی و رشد رگ‌های خونی جدید می‌شود که به تومور‌ها اجازه گسترش می‌دهد. در مورد سیستم گوارش، آلودگی می‌تواند بر میکروبیوتای روده تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
دود سیگار
قرار گرفتن در معرض دود تنباکو در هوای محیط می‌تواند خطر کلی سرطان را تا ۱۶ درصد در افرادی که هرگز سیگار نکشیده‌اند افزایش دهد.
مواد شیمیایی
برخی از مواد شیمیایی که در محل کار استفاده می‌شوند و در محیط منتشر می‌شوند سرطان‌زا هستند و در ایجاد سرطان نقش دارند. برخی از این مواد شیمیایی نیز شناخته شده یا مشکوک به ایجاد سرطان در اندام‌های مختلف هستند. این مواد شامل سرب، آرسنیک، کروم، کادمیوم، آکریل آمید، آفت کش‌ها، بیسفنول A و مواد آلکیل پر و پلی فلورینه (PFAS) است.
آزبست
همه اشکال آزبست سرطان‌زا هستند و باعث ایجاد مزوتلیوما و سرطان ریه، حنجره و تخمدان می‌شوند. علاوه بر این، سرطان می‌تواند سال‌ها پس از قرار گرفتن در معرض آن ایجاد شود. تخمین‌زده می‌شود که آزبست ۵۵ تا ۸۸ درصد از موارد سرطان ریه مرتبط با کار را تشکیل می‌دهد.
خطر ابتلا به سرطان ناشی از تأثیرات محیطی چقدر است؟
هیچ پاسخ کلی برای این سؤال وجود ندارد، زیرا در بیشتر موارد نمی‌توان علت سرطان را به وضوح شناسایی کرد. با این حال، اساساً می‌توان بیان کرد که آلودگی محیط زیست تاثیر گذار است.
ریه‌ها تنها اندام‌هایی نیستند که در مورد ارتباط بین آلودگی هوا و سرطان در خطر هستند اما جای تعجب نیست که آلودگی هوا با سرطان ریه مرتبط است. ما ذرات جامدی را استنشاق می‌کنیم که در اندام‌های ما ته نشین می‌شوند و موارد مرتبط با ایجاد سرطان را تحریک می‌کنند. یک مطالعه اخیر نشان می‌دهد که آلودگی با افزایش خطر مرگ ناشی از انواع دیگر سرطان از جمله سرطان کبد، سینه و پانکراس نیز مرتبط است.
تحقیقی که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، ارتباط بین آلودگی هوا و سرطان سینه را در زنان یائسه نشان داد. علاوه بر این، یک مطالعه آلمانی منتشر شده در سال ۲۰۱۸ نشان داد که بین افزایش خطر نسبی ابتلا به سرطان دهان و گلو (۵۳ درصد) و سرطان پوست به غیر از ملانوما (۵۲ درصد) با آلودگی هوا ارتباط وجود دارد. افزایش خطر نسبی سرطان پروستات (۲۳ درصد) با شدت کمتر، اما همچنان قابل توجه است. سیگار عامل ۷۱ درصد موارد سرطان ریه (با ۵. ۱ میلیون مرگ در سراسر جهان) است.
برای کاهش نقش آلودگی هوا در سرطان چه باید کرد؟
بسیاری از این خطرات سرطان محیطی و شغلی را می‌توان با اجتناب از آلودگی و تغییر رفتار کاهش داد. کاهش قرار گرفتن در معرض چنین خطراتی یک راه مؤثر و مقرون به صرفه برای دستیابی به کاهش بروز سرطان و مرگ و میر ناشی از آن است.
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. به همین جهت باید از آلودگی‌هایی چون دود سیگار، آلاینده‌های صنعتی و محیط کار‌های خطرناک، افت کش‌های گیاهی و… دوری کرد.
بسیاری از آلاینده‌های هوا (به عنوان مثال ذرات معلق) از نظر زمانی و مکانی نسبتاً همگن توزیع شده‌اند. بنابراین پیشگیری از اثرات بهداشتی آلاینده‌های هوا باید در درجه اول با کاهش آلاینده‌های هوا در منبع مانند کارخانه‌ها، صنایع شیمیایی و … شروع شود.
شرایط چارچوب قانونی مناسب برای این امر اهمیت ویژه‌ای دارد. با این وجود، همه می‌توانند در کاهش آلاینده‌های هوا نقش داشته باشند، برای مثال با اجتناب از حمل و نقل شخصی موتوری با موتور‌های احتراقی در صورت امکان. علاوه بر این، اقدامات زیر را می‌توان برای محافظت بهتر در برابر آلاینده‌های هوا در شرایط خاص مورد استفاده قرار داد:
- بررسی کیفیت کلی هوا (به عنوان مثال با برخی سایت‌های هواشناسی و اپلکشین‌های حوزه هواشناسی) قبل از ورزش کردن یا پیاده روی در فضای باز.
- استفاده ازتهویه هوا در فضای بسته و در صورت لزوم اندازه‌گیری آلودگی هوا
