سرطان حفره بینی ؛ هرآنچه که باید راجع به این سرطان بدانید!

سرطان‌های حفره بینی و سینوس‌ها بیماری‌هایی هستند که در آن سلول‌های داخل و اطراف بینی رشد کرده و به‌ طور غیرعادی تکثیر می‌شوند و تومور را تشکیل می‌دهند. سرطان حفره بینی و سینوس نادر است. سالانه تنها حدود ۲۰۰۰ نفر را در ایالات متحده تحت تأثیر قرار می‌دهند. بسیاری از تومورهای حفره بینی یا سینوس سرطانی نیستند، اما برخی از آنها سرطانی هستند. گفته می‌شود، انواع خاصی از تومورها که در ابتدا سرطانی نیستند، در صورت عدم درمان می‌توانند سرطانی شوند.

آناتومی حفره بینی و سینوس‌های پارانازال

حفره بینی فضای بزرگ و پر از هوا است که  در بالا و پشت بینی در وسط صورت قرار گرفته است. دارای دو دهانه به نام سوراخ‌های بینی است که هوای تنفسی را گرم و مرطوب می‌کند. بینی و سینوس‌ها با لایه‌ای از سلول‌ها پوشیده شده‌اند که مخاط تولید می‌کنند و هوایی که تنفس می‌کنید را گرم می‌کنند. آن‌ها همچنین بر نحوه صدای فرد هنگام صحبت کردن تأثیر می‌گذارند. در داخل حفره بینی، چهار نوع مختلف سینوس پارانازال وجود دارد. سینوس‌های پارانازال گروهی از فضاهای توخالی و پر از هوا هستند که حفره بینی را احاطه کرده‌اند.

این‌ها شامل؛ سینوس‌های فک بالا که در پشت گونه‌ها قرار دارند، سینوس‌های اتموئید که بین چشم‌ها قرار دارند، سینوس‌های اسفنوئید که در پشت سینوس‌های اتموئید و در عمق حفره بینی قرار دارند و سینوس‌های جلویی که در بالای چشم‌ها قرار دارند. تومورها در حفره بینی بیشتر از سینوس‌ها شروع به رشد می‌کنند. هنگامی که تومورها در سینوس‌ها ایجاد می‌شوند، تمایل دارند در سینوس‌های ماگزیلاری تشکیل شوند.

علائم سرطان حفره بینی و سرطان سینوسی

تومورهای حفره بینی و سینوس به ندرت در مراحل اولیه علائم ایجاد می‌کنند. اکثر مردم زمانی که تومور به اندازه کافی بزرگ شده است که حفره بینی یا سینوس آسیب دیده را مسدود کند، یا زمانی که به سایر بافت‌های مجاور گسترش یافته است، علائم را متوجه می‌شوند. علائم شایع سرطان حفره بینی و سرطان سینوس عبارتند از: احتقان یا گرفتگی بینی که از بین نمی‌رود. عفونت‌های مزمن سینوسی که به آنتی بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهند. سردردهای مکرر، درد صورت، خونریزی بینی، تورم دور چشم و کاهش حس بویایی.

بیماری پیشرفته‌تر با موارد زیر همراه است:

• لق شدن دندان‌ها
• بی‌حسی در اطراف گونه و لب بالایی
• دوبینی
• تورم در دهان، فک یا گردن

عوامل خطر برای سرطان حفره بینی و سرطان سینوسی

مصرف تنباکو یک عامل خطر برای سرطان حفره بینی و سینوس است. اگر یک تومور غیر سرطانی به نام پاپیلوم معکوس در مجرای بینی یا سینوس‌های خود دارید، در معرض خطر بیشتری قرار دارید. تا ۱۰ درصد از تمام پاپیلوم‌های معکوس در صورت عدم درمان سرطانی می‌شوند. سرطان‌های حفره بینی و سینوس‌ها نیز در میان افرادی که در معرض؛ خاک اره، نیکل و مواد شیمیایی مورد استفاده در فرآوری چرم، قرار گرفته‌اند شایع‌تر است.

انواع سرطان‌های حفره بینی و سینوسی

نوع حفره بینی یا تومور سینوسی با توجه به اینکه سلول‌های گرفته شده از تومور در زیر میکروسکوپ به نظر می‌رسند تعیین می‌شود. این سلول‌ها در طول بیوپسی جمع آوری می‌شوند. شایع‌ترین نوع سرطان حفره بینی یا سینوس کارسینوم سلول سنگفرشی است. سلول‌های سنگفرشی سلول‌های نازک و مسطحی هستند که پوشش مجرای بینی و سینوس‌ها را تشکیل می‌دهند.  نمونه‌های دیگر از انواع تومورهای سرطانی عبارتند از: سرطان غدد بزاقی، سارکوم، استزیونوروبلاستوما، لنفوم، کارسینوم تمایز نیافته سینوس و ملانوم. نمونه‌هایی از تومورهای غیرسرطانی حفره بینی و سینوس شامل پاپیلوم سنگفرشی، پاپیلوم معکوس و آدنوم است. تعیین نوع حفره بینی یا سرطان سینوس به پزشکان کمک می‌کند تا پیش بینی کنند که این بیماری چگونه به درمان‌های خاص پاسخ می‌دهد. از این طریق می‌توانیم درمان را شخصی سازی کنیم.

تشخیص سرطان حفره بینی و سینوس

بیوپسی اولین قدم در تشخیص سرطان حفره بینی یا سینوس است. در طول بیوپسی، مقدار کمی از تومور برداشته می‌شود. سپس یک پاتولوژیست نمونه را بررسی می‌کند تا مشخص کند فرد چه نوع توموری دارد. اشعه ایکس ویژه، مانند سی تی اسکن، MRI، یا اسکن PET/CT، می‌تواند جزئیات بیشتری در مورد عمق سرطان و اینکه آیا گسترش یافته است ارائه دهد. اطلاعات حاصل از بیوپسی و اسکن‌های تصویربرداری به پزشک اجازه می‌دهد تا مرحله سرطان را به فرد بگوید. این مرحله میزان گسترش یا پیشرفت سرطان را اندازه گیری می‌کند.

درمان حفره بینی و سرطان سینوسی

وسعت و عمق سرطان روند درمان فرد را مشخص می‌کند. جراحی رایج‌ترین درمان برای سرطان حفره بینی و سینوس است. اغلب جراحی تنها درمان مورد نیاز برای تومورهای غیرسرطانی و سرطان‌های در مراحل اولیه است. اگر بیماری پیشرفته‌تر باشد، از پرتو درمانی، شیمی درمانی یا هر دو برای کوچک کردن تومور استفاده می‌شود. این کار را می‌توان قبل یا بعد از جراحی انجام داد. برای کاهش خطر عود سرطان، نشان داده شده است که نوعی پرتودرمانی به نام پروتون درمانی به ویژه برای تومورهای حفره بینی و سینوس موثر است.

پروتون درمانی

مانند سایر پرتودرمانی، پروتون درمانی با آسیب رساندن به DNA سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. با این حال، پروتون درمانی ممکن است عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر انواع پرتودرمانی ایجاد کند. به این دلیل که پروتون‌ها تابش را مستقیماً به تومور می‌رسانند. این یک مزیت مهم است زیرا اعصاب بینایی و ساقه مغز بسیار نزدیک به حفره بینی و سینوس‌ها هستند. پروتون درمانی کمتر به بافت سالم اطراف چشم، اعصاب بینایی و مغز آسیب می‌رساند.

جراحی برای حفره بینی و سرطان سینوسی

برای اکثر افراد مبتلا به تومورهای حفره بینی یا سینوس، جراحی بخشی از درمان خواهد بود. در طی جراحی کم تهاجمی، یک آندوسکوپ (لوله‌ای با نور نازک با دوربینی در نوک آن) از طریق مجرای بینی برای نمای بزرگنمایی تومور وارد بینی می‌شود. خطر عوارض با این تکنیک بسیار کم است. جراحی هیچ جای زخم قابل مشاهده‌ای باقی نمی‌گذارد. پزشک می‌توان به جای این روش، از یک جراحی باز سنتی استفاده کند. این نوع عمل به یک یا چند برش نیاز دارد. محل دقیق و اندازه تومور به تعیین اینکه کدام یک از این جراحی‌ها مناسب است کمک می‌کند.

انواع جراحی برای درمان سرطان حفره بینی

با توجه به نوع و محل سرطان، جراحی‌های متفاوتی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

ماکسیلکتومی

ماکسیلکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن استخوان‌های فک بالا است. اگر تومور روی استخوان‌های داخل دیواره بینی یا در سینوس‌های فک بالا قرار گرفته باشد، جراحان، عمل جراحی فک را توصیه می‌کنند. برای برخی از افراد عمل جراحی فک پایین با حداقل تهاجم داخلی انجام می‌شود. در این روش، جراح تومور و استخوان اطراف بینی را از طریق سوراخ‌های بینی بدون برش خارج می کند.

جراحی آندوسکوپی پایه جمجمه

در برخی موارد، تومورهای حفره بینی یا سینوس در امتداد پایه جمجمه رشد می‌کنند. به این دلیل که استخوانی که قاعده جمجمه را تشکیل می‌دهد، قسمت بالای حفره بینی و برخی از سینوس‌های پارانازال را نیز تشکیل می‌دهد. برای این تومورها، جراحان گاهی اوقات قادر به انجام جراحی آندوسکوپی پایه جمجمه هستند. این روش شامل قرار دادن یک آندوسکوپ کوچک (یک لوله با نور نازک با دوربینی در نوک آن) از طریق مجرای بینی برای بزرگنمایی از قاعده جمجمه است. این به جراحان دیدی با وضوح بالا از تومور می‌دهد. جراحی جمجمه بسیار پیچیده است. نیاز به یک تیم جراحی شامل یک جراح سر و گردن، یک جراح مغز و اعصاب و گاهی یک جراح پلاستیک دارد.

راینکتومی

راینکتومی عملی است که در آن بینی یا بخشی از بینی برداشته می‌شود. این رویکرد معمولاً فقط برای افرادی که سرطان بسیار پرخطر دارند استفاده می‌شود.

رزکسیون باز جمجمه صورت

جراحی برداشتن جمجمه صورت باز شامل برداشتن تومور از طریق برش‌هایی در صورت و جمجمه است. جراحان تومور را از بالا و پایین بینی عمل می‌کنند. این شانس بهتری برای برداشتن کل تومور می‌دهد. همچنین آسیب احتمالی به مغز، اعصاب و سایر مناطق مهم را کاهش می‌دهد. این جراحی بسیار پیچیده است. نیاز به پزشکان مجرب دارد.

برداشتن غدد لنفاوی

سرطان حفره بینی و سینوس اغلب ابتدا به غدد لنفاوی گردن گسترش می‌یابد. برداشتن غدد لنفاوی در گردن (و سایر بافت‌های مجاور) همزمان با جراحی برداشتن حفره بینی یا سرطان سینوس انجام می‌شود. هدف از این روش حذف غدد لنفاوی است که نشان داده شده است که احتمالاً حاوی سرطان هستند. این احتمال بازگشت سرطان در آینده را کاهش می‌دهد.

کلام آخر

سرطان حفره بینی یک بیماری نادر است. اما خوشبختانه درمان‌های مناسبی دارد که می‌تواند این سرطان را شکست دهد. البته به خاطر داشته باشید هرچه سرطان زودتر شناسایی شود درمان آن بهتر خواهد بود و همچنین طول درمان کمتری خواهد داشت. پیشنهاد می‌کنیم بعد از داشتن اولین علائم این سرطان به پزشک مراجعه کنید تا روند بهبودی بهتری داشته باشید.