سرطان واژن ؛ بررسی علت، انواع، علائم، روش های تشخیصی و درمانی

یک سرطانی که خیلی نادر در میان زنان رخ می دهد، سرطان واژن است. واژن عضوی در بدن بانوان که مانند یک لوله است و قسمت تحتانی رحم را به قسمت خارجی اندام تناسلی متصل می کند. سطح خارجی واژن از لایه ای سلول به نام سلول های سنگفرشی پوشانده شده است. به این دلیل که در صورت باردار شدن، نوزاد هنگام تولد از واژن عبور می کند، به واژن کانال زایمان هم می گویند. سرطان به دلیل رشد و تکثیر سلول ها به طور غیر طبیعی رخ می هد.
در این مقاله تمام اطلاعاتی که ما را از سرطان واژن آگاه می کند را مورد بررسی قرار داده ایم. با ما همراه باشید.

چند نوع سرطان واژن داریم؟

سرطان واژن با توجه به نوع سلول هایی که در واژن درگیر کرده است، به چند نوع تقسیم می شود. انواع مختلف شامل موارد زیر می باشد:  

• سرطان سلول سنگفرشی: در میان انواع سرطان واژن، این نوع به قدری شایع است که هفتاد درصد موارد را، شامل می شود. از سلول های خوده واژن  شروع می شود و نزدیک به دهانه رحم اتفاق می افتد. سرطان واژن سلول سنگفرشی به آرامی گسترش می یابد و معمولاً در نزدیکی واژن باقی می ماند ، اما گاهی اوقات به ریه ها ، کبد یا استخوان گسترش می یابد.
• آدنوکارسینوما: منبع آدنوکارسینوما در سلولهای غده ای واژن می باشد.  ۱۵٪ از موارد این سرطان را دربرگرفته است. معمولاً زنان میانسال یعنی بالای ۵۰ سال را درگیر می کند. اما آدنوکارسینوم سلول پاک از این قاعده مستثنی است؛ زیرا اغلب، زنان جوانتری را که در رحم مادرشان در معرض DES قرار داشتند ، تحت تأثیر قرار می دهد. سلولهای غده ای در پوشش واژن مایعاتی مانند مخاط ایجاد و آزاد می کنند. آدنوکارسینوما بیشتر از سرطان سلول سنگفرشی، به ریه ها و غدد لنفاوی گسترش می یابد.
• ملانوما: نوعی نادرتر از سرطان واژن است. ملانوم  در قسمت خارجی واژن یعنی سلولهای تولید کننده رنگدانه، رخ می دهد.
• سارکوما: این نوع سرطان واژن نیز، نادر رخ می دهد. این نوع سرطان در دیواره های واژن شروع می شود . سارکوم انواع مختلفی دارد. رابدومیوسارکوم شایع ترین است و بیشتر در کودکان مشاهده می شود. لیومیوسارکوم نیز، بیشتر در زنان بالای ۵۰ سال دیده می شود.

چه عواملی باعث به وجود آمدن سرطان واژن می شود؟

علت اصلی هنوز مشخص نیست. به طور کلی ، سرطان زمانی شروع می شود که سلول های سالم جهش ژنتیکی پیدا کنند. در این حالت، سلول های طبیعی را به سلول های غیر طبیعی تبدیل می شوند. سلولهای سالم با سرعت تعیین شده رشد و تکثیر می کنند و در نهایت در یک زمان مشخص می میرند. اما سلول های سرطانی، خارج از کنترل بدن، رشد و تکثیر می شوند و نمی میرند. سلولهای غیرطبیعی جمع شده و یک توده (تومور) تشکیل می دهند. سلولهای سرطانی یا در همان منطقه از بدن که ایجاد شده اند، می مانند؛ و یا از تومور اولیه جدا شده و به بافتهای مجاور حمله کرده و در جاهای دیگر بدن پخش می شوند.
عواملی شناخته شده اند که می توانند علت به وجود آمدن سرطان واژن باشند. هر چیزی که خطر ابتلا را افزایش دهد ، عامل خطر نامیده می شود. داشتن عامل خطر به معنای ابتلای قطعی به سرطان نیست. نداشتن عوامل خطر هم، به معنای هرگز مبتلا نشدن به سرطان نمی باشد. عوامل خطر سرطان واژن شامل موارد زیر است:

• زنانی که ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یا ویروس هرپس سیمپلکس دارند، بیش از سایر زنان به این سرطان نادر مبتلا می شوند. 
• دچار شدن به سرطان دهانه رحم، احتمال ابتلا شدن به این سرطان را فزایش می دهد. 
• سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان واژن در زنان را دو برابر می کند.
• داشتن چندین شریک جنسی.
• سن پایین در اولین رابطه.
• افزایش سن.

علائمی که ما را آگاه می کند

اغلب سرطان واژن در ابتدا علائمی از خود بروز نمی دهد اما به مروز که پیشرفته تر می شود، علائم نمایان می شوند. به همین دلیل ، انجام معاینات منظم باعث می شود در صورت وجود این بمیاری، زود تشخیص داده می شود. هر چقدر زودتر تشخیص یابد، درمان موثرتر می باشد.  علائم شایع شامل موارد زیر می باشد:

• خونریزی از واژن: اغلب پس از مقاربت که مربوط به قاعدگی نیست.
• درد شدید هنگام مقاربت یا رابطه جنسی.
• ترشحات غیر طبیعی واژن.
• توده قابل توجه در واژن
• ادرار کردن دردناک
• یبوست
• درد در لگن

در صورت داشتن علائم، سرعا با پزشک تماس بگیرید. 

چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص سرطان واژن از آزمایشاتی که واژن و سایر اندام های لگن را بررسی می کنند، استفاده می شود. روش های تشخیصی عبارت اند:

• معاینه بدنی و سابقه سلامتی: پزشک برای تشخیص هم معاینه بدنی انجام می دهد و هم سلامت کلی بدن بیمار را، مورد ارزیابی قرار می دهد. 
• معاینه لگن: شامل معاینه واژن ، دهانه رحم ، رحم ، لوله های رحمی ، تخمدان ها و راست روده  است. یک اسپکولوم به واژن وارد می شود و پزشک  از نظر علائم بیماری به واژن و دهانه رحم نگاه می کند. پزشک  همچنین یک یا دو انگشت را وارد واژن می کند و دست دیگر را روی شکم پایین قرار می دهد تا اندازه ، شکل و موقعیت رحم و تخمدان ها را احساس کند. سپس پزشک انگشت دستکاری شده و روغن کاری شده را به سمت راست روده حرکت می دهد تا توده ها یا نواحی غیرطبیعی را، احساس کند.
• تست پاپ: در این روش سلولها از سطح دهانه رحم و واژن جمع آوری می شوند. از یک تکه پنبه ، یک برس یا یک چوب کوچک برای تراشیدن آرام سلول ها از دهانه رحم و واژن استفاده می شود. سلول ها در زیر میکروسکوپ مشاهده می شوند تا از غیر طبیعی بودن آنها مطلع شوند. به این روش پاپ اسمیر نیز گفته می شود.
• آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): یک آزمایش آزمایشگاهی است. سلول ها از دهانه رحم جمع شده و DNA یا RNA از سلول ها بررسی می شود تا مشخص شود آیا عفونت ناشی از نوعی HPV است که به سرطان دهانه رحم مرتبط است. این آزمایش ممکن است با استفاده از نمونه سلولهای برداشته شده در طی آزمایش پاپ انجام شود. این آزمایش در صورتی انجام می شود که نتایج آزمایش پاپ نشانگر وجود برخی سلولهای غیرطبیعی دهانه رحم باشد.
• کولپوسکوپی: روشی است که در آن از کولپوسکوپ (وسیله ای بزرگ کننده) برای بررسی واژن و دهانه رحم در مناطق غیر طبیعی استفاده می شود. نمونه های بافتی با استفاده از کورت (وسیله ای به شکل قاشق) یا برس گرفته شده و در زیر میکروسکوپ از نظر علائم بیماری بررسی می شود.
• بیوپسی: برداشتن سلول ها یا بافت ها از واژن و دهانه رحم، بیوپسی نام دارد. با استفاده از میکروسکوپ این نمونه ها، مورد بررسی قرار می گیرند. 

مرحله بندی سرطان واژن

پزشک برای تعیین نوع درمان، پس از تشخیص قطعی، مرحله ی سرطان را باید بدست آورد. مرحله بندی نشان می دهد که سرطان چه میزان گسترش یافته است. مراحل زیر برای سرطان واژن استفاده می شود:

• مرحله I :  سرطان فقط در دیواره واژن یافت می شود.
• مرحله دوم: سرطان از دیواره واژن به بافت اطراف واژن گسترش یافته است. سرطان هنوز به دیواره لگن گسترش پیدا نکرده است.
• مرحله سوم: در این  مرحله سرطان به دیواره لگن نیز، گسترش یافته است.
• مرحله چهارم( IV ) : این مرحله، به دو مرحله IVA و IVB تقسیم می شود.

1. مرحله IVA: سرطان به یک یا چند مورد از مناطق زیر گسترش یافته است:
   پوشش مثانه.
   پوشش راست روده.
   فراتر از ناحیه لگن که مثانه ، رحم ، تخمدان و دهانه رحم دارد.
2. مرحله IVB: سرطان به قسمت هایی از بدن که نزدیک واژن نیست مانند ریه یا استخوان ها گسترش یافته است.

روش های درمانی

سرطان واژن با چند روش که درمان می شود. روش های درمانی عبارت اند از: 

عمل جراحی

جراحی یک گزینه درمانی استاندارد است. برای درمان سرطان واژن می توان از انواع زیر جراحی استفاده کرد:

• برش موضعی گسترده: روشی جراحی است که سرطان و برخی از بافتهای سالم اطراف آن را خارج می کند.
• واژینکتومی: جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از واژن، انجام می شود. گاهی اوقات برای بازسازی واژن، از پوست سایر قسمت های بدن به منطقه واژن پیوند پوست انجام می شود.
• هیسترکتومی کامل: در این روش جراحی  رحم ، از جمله دهانه رحم برداشته می شود. اگر رحم و گردن رحم از طریق واژن خارج شود ، عمل جراحی برداشتن رحم واژن نامیده می شود. این فرایند معمولا  از طریق یک برش بزرگ در شکم انجام می شود.
• هیسترکتومی: در این روش یا رحم به علاوه یک تخمدان (یک طرفه) و لوله رحمی برداشته می شود. یا رحم به علاوه هر دو تخمدان (دو طرفه) و لوله های رحمی برداشته می شوند. در هیسترکتومی رادیکال ، رحم ، دهانه رحم ، هر دو تخمدان ، هر دو لوله رحمی و بافت مجاور برداشته می شود. این روش ها با استفاده از یک برش عرضی کم یا یک برش عمودی انجام می شود.
• کالبد شکافی غدد لنفاوی: روشی جراحی است که در آن غدد لنفاوی برداشته می شود و نمونه ای از بافت در زیر میکروسکوپ از نظر علائم سرطان، بررسی می شود. به این روش لنفادنکتومی نیز گفته می شود. اگر سرطان در قسمت فوقانی واژن باشد ،  غدد لنفاوی لگن برداشته می شود. اگر سرطان در قسمت تحتانی واژن باشد، غدد لنفاوی کشاله ران برداشته می شود.
• بزرگ شدن لگن: این جراحی برای برداشتن روده بزرگ ، راست روده ، مثانه ، دهانه رحم ، واژن و تخمدان ها و گره های لنفاوی نزدیکانجام می شود. روزنه های مصنوعی (استوما) برای جریان ادرار و مدفوع از بدن به داخل واژن، ایجاد می شود.

در برخی موارد بعد از اینکه پزشک تمام سرطانی را که در زمان جراحی قابل مشاهده است بر می دارد؛  بعد از جراحی، با پرتودرمانی برای از بین بردن سلولهای سرطانی باقی مانده در برخی از بیماران اقدام می شود. 

پرتو درمانی

پرتودرمانی نوعی درمان سرطانی است که از اشعه ایکس با انرژی بالا، برای از بین بردن سلولهای سرطانی یا جلوگیری از رشد آنها استفاده می کند. دو نوع پرتودرمانی وجود دارد:

1. پرتودرمانی خارجی: در خارج از بدن برای ارسال تابش به سمت ناحیه بدن مبتلا به سرطان استفاده می کند.
2. پرتو درمانی داخلی: در پرتودرمانی داخلی از ماده رادیواکتیو مهر و موم شده در سوزن ها ، دانه ها ، سیم ها یا کاتترهایی استفاده می شود که مستقیماً در سرطان یا نزدیک آن قرار می گیرند.

نحوه انجام پرتودرمانی به نوع و مرحله ی سرطان تحت درمان، بستگی دارد. پرتودرمانی خارجی و داخلی برای درمان سرطان واژن استفاده می شود ، و همچنین ممکن است به عنوان درمان تسکینی، برای تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی مورد استفاده قرار بگیرد.

شیمی درمانی

شیمی درمانی نوعی درمان سرطانی است که با استفاده از داروها رشد سلولهای سرطانی را متوقف می کند، سلول های سرطانی را از بین می برد یا فرایند تقسیم  تقسیم سلول ها رامتوقف می کند. وقتی شیمی درمانی از طریق قرص های خوراکی وارد بدن می شوند؛ یا به داخل ورید یا عضله تزریق می شوند ، وارد جریان خون شده و  سلول های سرطانی در سراسر بدن را، تحت تأثیر قرار می دهند. وقتی شیمی درمانی مستقیماً در مایع مغزی نخاعی ، اندامی یا حفره ای از بدن مانند شکم قرار می گیرد ، داروها عمدتاً سلولهای سرطانی را در آن مناطق تحت تأثیر قرار می دهند که به آن شیمی درمانی منطقه ای گفته می شود. نحوه انجام شیمی درمانی به نوع و مرحله سرطان تحت درمان بستگی دارد.