سرطان دهانه رحم: راهنمای کامل از تشخیص تا درمان!

سرطان همیشه در محلی که از آن شروع می‌شود نام‌گذاری می‌شود؛ بنابراین وقتی سرطان دهانه رحم به ریه یا هر مکان دیگر سرایت کند، بازهم سرطان دهانه رحم نامیده می‌شود. سرطان بیماری است که در آن سلول‌های بدن از کنترل خارج می‌شوند. در سرطان دهانه رحم، سلول‌های دهانه رحم از کنترل خارج شده و سلول‌های طبیعی را از بین می‌برند. این کار باعث می‌شود بدن نتواند همان‌طور که باید کار کند. دهانه رحم واژن را به قسمت بالای رحم متصل می‌کند. رحم جایی است که کودک در هنگام بارداری رشد می‌کند.

 سلول‌های سرطانی می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند و در آنجا رشد کنند. این فرایند، متاستاز نامیده می‌شود. در این مقاله تمام اطلاعات مورد نیاز مانند علائم و درمان این عارضه را به طور کامل مورد بررسی قرار داده‌ایم. با ما همراه باشید.

سرطان دهنه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم یک نوع سرطان است که اغلب از سلول‌های پوششی در ناحیه انتقال بین رحم و واژن به وجود می‌آید. این نوع سرطان اکثراً به علت عفونت با ویروس پاپیلومای انسان (HPV)، به‌ ویژه نوع‌های ۱۶ و ۱۸ این ویروس، ایجاد می‌شود. عوامل دیگری که خطر ابتلا به این نوع سرطان را افزایش می‌دهند شامل تعداد زیادی شریک جنسی، عدم استفاده از واکسن‌های HPV، استفاده از تنباکو، و ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شوند. علائم این سرطان شامل خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، درد در منطقه لگن یا پایین شکم و افت وزن غیرمنتظره است. تشخیص این نوع سرطان از طریق آزمون‌های پاپ اسمیر (Pap smear) و آزمون HPV صورت می‌پذیرد، و درمان آن ممکن است شامل جراحی، پرتو درمانی، و یا شیمی درمانی باشد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب اهمیت زیادی در کاهش مرگ و میر ناشی از این نوع سرطان دارد.

چه افرادی دچار سرطان دهانه رحم می‌شوند؟

همه زنان در معرض خطر سرطان دهانه رحم هستند. این عارضه بیشتر در زنان بالای ۳۰ سال رخ می دهد. عفونت طولانی مدت با انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) علت اصلی سرطان دهانه رحم است. HPV یک ویروس رایج است که در طی رابطه جنسی از یک شخص به شخص دیگر منتقل می شود. حداقل نیمی از افراد فعال جنسی، در دوره ای از زندگی خود به HPV مبتلا می شوند، اما تعداد کمی از زنان به سرطان دهانه رحم مبتلا می شوند.

آزمایش‌های غربالگری و واکسن HPV می‌تواند به جلوگیری از سرطان دهانه رحم کمک کند. هنگامی که سرطان دهانه رحم در اوایل یافت شود، بسیار قابل‌درمان است.

علائم سرطان رحم چیست؟

علائم سرطان دهانه رحم ممکن است در مراحل اولیه خود را نشان ندهند. مشکل در دهانه رحم ممکن است حتی در معاینه زنان قابل مشاهده نباشد. پس از مثبت شدن غربالگری پرخطر HPV، که یک تست غربالگری سرطان دهانه رحم است، یا مشاهده ناهنجاری در سواب واژن که به آن تست اسمیر می‌گویند، می‌توان با ابزارهایی که دهانه رحم را بزرگ می‌کنند به نام کولپوسکوپ تغییراتی را مشاهده کرد و نتیجه قطعی را مشخص کرد. تشخیص را می‌توان با بیوپسی از ناحیه مشکوک انجام داد. علائم سرطان دهانه رحم بیشتر در مراحل پیشرفته بیماری ظاهر می‌شود. علائمی مانند ترشحات خونی، خونریزی بعد از رابطه جنسی و خونریزی نامنظم قاعدگی از جمله علائم سرطان دهانه رحم هستند. در موارد پیشرفته، تومور ممکن است حتی در حین معاینه مشاهده شود. با پیشرفت سرطان دهانه رحم، مشکلات ادراری، مشکلات در اجابت مزاج و درد پا ممکن است رخ دهد.

خونریزی‌هایی که به طور غیرمنتظره درست بعد از رابطه جنسی یا روز بعد اتفاق می‌افتد و یکی از علائم سرطان دهانه رحم است، خونریزی پس از مقاربت نامیده می‌شود. خونریزی پس از مقاربت یک یافته مهم است و ممکن است نشانه اولیه سرطان دهانه رحم باشد.

سرطان دهانه رحم من چقدر جدی است؟

اگر مبتلا به سرطان دهانه رحم هستید، برای فهمیدن اینکه چقدر بیماری‌تان جدی است باید بدانید در کدام مرحله سرطان رحم قرار دارید. مرحله‌بندی، اینکه سرطان شما تا چه حد رشد و گسترش‌یافته است را نشان می‌دهد. شاید شنیده باشید که افراد مبتلا می‌گویند سرطان آنها “مرحله ۱” یا “مرحله ۲” بوده است. پزشک باتوجه‌به مرحلهٔ سرطان شما تصمیم می‌گیرد که چه نوع درمانی برای شما مناسب است.

تشخیص سرطان دهانه رحم

تشخیص سرطان دهانه رحم معمولاً از طریق فعالیت‌های آزمایشی و تصویربرداری صورت می‌پذیرد. یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای ارزیابی سلول‌های دهانه رحم و تشخیص زودهنگام سرطان از طریق آزمون پاپ اسمیر (Pap smear) است. این آزمون امکان تشخیص تغییرات پیش‌سرطانی یا سلول‌های سرطانی را فراهم می‌کند. اگر نتایج آزمون پاپ اسمیر نرمال نباشند یا اگر سندرم‌های سرطانی مشاهده شود، آزمون HPV نیز معمولاً انجام می‌شود تا اطلاعات بیشتری درباره عفونت با ویروس پاپیلومای انسان (HPV) و خطر ابتلا به سرطان فراهم شود. در مواردی که نتایج آزمون‌ها نرمال نباشند یا اگر علائم مشکوک وجود داشته باشد، بررسی‌های تصویربرداری مانند کولپوسکوپی (colposcopy) و بیوپسی (biopsy) نیز به عنوان قدم بعدی برای تشخیص دقیق‌تر ممکن است. برای تشخیص قطعی و درمان سرطان رحم آزمایش‌هایی مورد نیاز است که پزشک شما با توجه به سلامت جسمی شما برخی را تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

کولپوسکوپی

کولپوسکوپی یک روش تشخیصی است که برای بررسی دقیق و تشخیص تغییرات غیرطبیعی در ناحیه دهانه رحم و محیط پوستی واژن به کار می‌رود. در مواردی که نتایج آزمون‌های پاپ اسمیر یا آزمون HPV نرمال نباشند یا وقتی که علائم مشکوک به سرطان وجود داشته باشد، کولپوسکوپی انجام می‌شود. در این روش، پزشک با استفاده از یک دستگاه به نام کولپوسکوپ، که یک لنز بزرگ با بزرگنمایی قوی دارد، ناحیه دهانه رحم و واژن را بررسی می‌کند.

این امکان را فراهم می‌کند تا تغییرات کوچک، پیش‌سرطانی یا سلول‌های سرطانی را به دقت تشخیص داد. در صورتی که پزشک تغییرات مشکوکی مشاهده کند، ممکن است برای اطمینان بیشتر، بیوپسی انجام شود تا نمونه‌های بافت برای آزمایش در آزمایشگاه برداشته شود. کولپوسکوپی یکی از مراحل مهم در تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم است و به پزشک امکان می‌دهد تا با دقت بیشتری به وضعیت بافت‌ها نگاه کند و تصمیمات درمانی مناسب‌تری اتخاذ کند.

تست پاپ‌اسمیر

آزمون پاپ اسمیر یا Pap smear یک روش معمول برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم است. این آزمون به منظور ارزیابی سلول‌های ناحیه دهانه رحم و تشخیص تغییرات پیش‌سرطانی یا سلول‌های سرطانی انجام می‌شود. در این روش، پزشک نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم واژن را با یک برس نرم برداشته و به آزمایشگاه ارسال می‌کند. در آزمایشگاه، سلول‌ها با دقت بررسی شده و هر گونه تغییرات نادرست یا ناهنجاری اعلام می‌شود.

آزمون پاپ اسمیر می‌تواند به‌صورت متناوب و به ‌صورت سالانه یا هر چند سال یکبار در زنان بالغ به عنوان بخشی از برنامه اسکرینینگ زنان انجام شود. این روش اسکرینینگ امکان تشخیص سریع‌تر تغییرات در سلول‌ها و اقدامات درمانی موثرتر را فراهم می‌کند. تست پاپ اسمیر به عنوان یک ابزار موثر در کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان دهانه رحم، به خصوص در مراحل اولیه آن، شناخته می‌شود.

اسکن CT (توموگرافی کامپیوتری) 

اسکن CT یا توموگرافی کامپیوتری یک روش تصویربرداری پیشرفته است که برای تشخیص و ارزیابی سرطان دهانه رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فناوری از تصاویر دقیق سه‌بعدی از دهانه رحم و نواحی اطراف آن برخوردار است. توموگرافی کامپیوتری با ایجاد تصاویر مقطعی از بافت‌ها و ارگان‌های داخلی بدن، به پزشک این امکان را می‌دهد تا تغییرات، توده‌ها یا ناهنجاری‌های مرتبط با سرطان دهانه رحم را بررسی کند. این تصاویر دقیق و با وضوح بالا، به پزشک اطلاعات مهمی در مورد اندازه، موقعیت، و ویژگی‌های بافت‌ها فراهم می‌کنند. با استفاده از توموگرافی کامپیوتری، پزشک می‌تواند به‌صورت دقیق تر نقاطی که در تصاویر اشعه ایکس عادی قابل مشاهده نیستند را بررسی کند. این روش ممکن است در تشخیص و ارزیابی گسترش سرطان، تعیین مرحله بالینی بیماری، و برنامه‌ریزی مناسب برای درمان به‌کار گرفته شود.

اسکن ام.آر.آی (تصویربرداری تشدید مغناطیسی)

تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا ام.آر.آی (MRI) یکی از روش‌های تصویربرداری پیشرفته است که در تشخیص و ارزیابی سرطان دهانه رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، مغناطیس‌ها و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر با کیفیت بالا از بافت‌ها و اعضای داخلی بدن استفاده می‌شوند. تصاویر ام.آر.آی اطلاعات دقیقی از ساختارهای نرمی مانند بافت‌ها، عروق، و سلول‌ها فراهم می‌کنند.

در تشخیص سرطان دهانه رحم، ام.آر.آی ممکن است اطلاعات مفصلی در مورد اندازه و مشخصات توده‌ها یا ناحیه‌های ناهنجار ارائه دهد. این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا توسعه سرطان، تاثیر بر اندام‌های اطراف، و مرحله بالینی بیماری را به‌دقت ارزیابی کند. ام.آر.آی نیز می‌تواند در برنامه‌ریزی و تعیین روش‌های مناسب برای درمان به کار رود. 

اشعه ایکس قفسه سینه

با اشعه ایکس قفسه سینه بررسی می‌شود که آیا سرطان به ریه‌های شما گسترش‌یافته است.

اسکن PET (توموگرافی انتشار پوزیترون)

پت اسکن، در این آزمایش نوع خاصی از قند به شما داده می‌شود که با دوربین خاصی در داخل بدن دیده می‌شود. اگر سرطان وجود داشته باشد، این آزمایش هم می‌تواند نشان دهد که سرطان در چه حد گسترش‌یافته است. پت اسکن تزریق بدون درد مقدار کمی مواد رادیواکتیو ساطع شده توسط پوزیترون می‌باشد که تصاویر بدنه توسط اسکنر PET گرفته خواهد شد. 

آزمایش خون

آزمایش خون برای یافتن سرطان دهانه رحم مورداستفاده قرار نمی‌گیرد، اما برای آگاهی بیشتر از سلامتی شما انجام می‌شود.

انواع درمان سرطان دهانه رحم

گزینه‌ها و توصیه‌های درمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله نوع و مرحله سرطان، عوارض جانبی احتمالی، سلامت کلی، سن و مسائل شخصی شما مانند اینکه درمان توانایی باروری شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بستگی دارد. سرطان رحم توسط ۱ یا ترکیبی از درمان‌ها، از جمله جراحی، پرتودرمانی و درمان‌های سیستمیک با استفاده از داروها درمان می‌شود. اغلب ترکیبی از این درمان‌های سرطان توصیه می‌شود. تمامی روش های  درمانی شامل موارد زیر می باشند:

عمل جراحی

هنگامی که تحت بیهوشی عمومی هستید؛ جراح، معاینه لگن را انجام می‌دهد. سپس یک برش در شکم ایجاد می‌کند، اندام‌ها را بررسی می‌کند تا متوجه میزان گسترش سرطان شود. به این کار اکتشاف شکم (لاپاراتومی) می‌گویند.گاهی جراح در حین جراحی نمونه‌های غیرطبیعی بافت و غدد لنفاوی را هم برطرف می‌کند؛ برخی اوقات جراح شکم را بانمک می‌شوید و یک نمونه (به نام شستشوی لگن) جمع‌آوری می‌کند.

نمونه‌های بافتی، غدد لنفاوی و شستشوی لگن به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند و برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی تحت میکروسکوپ قرار می‌گیرند. سپس با یکی از انواع جراحی‌های موجود برای رحم، آن را درمان می‌کنند.جراحی را می توان با استفاده از روشهای کم تهاجم با لاپاراسکوپی یا جراحی رباتیک که از چندین برش کوچک استفاده می کنند یا از طریق واژن نیز، انجام داد. بسته به نوع تومور و اینکه از نظرات دیگر سلامتی مشکل دارید یا نه ، یکی از انواع جراحی های زیر را شامل می شوید:

هیسترکتومی

بسته به میزان سرطان، جراح عمل را یا به برداشتن رحم و گردن رحم یا برداشتن رحم، دهانه رحم، قسمت فوقانی واژن و بافت‌های مجاور ختم می‌کند. برای بیمارانی که یائسه شده‌اند، جراح معمولاً یک سال پینگ او وفور کت و می دوطرفه، یعنی برداشتن لوله‌های رحمی و تخمدان‌ها را هم انجام می‌دهد.

جراحی با کمک رباتیک، یک دوربین و ابزار موردنیاز دیگر، از طریق برش‌های کوچک وارد بدن می‌شوند. جراح ابزارهای رباتیک را به سمت برداشتن رحم، دهانه رحم و بافت اطراف هدایت می‌کند. اگر زنی هیچ سرطانی در بافت اطراف برداشته شده در حین جراحی برداشتن رحم نداشته باشد، نیازی به درمان اضافی نمی‌باشد. بااین‌حال، غربالگری و آزمایش منظم برای بررسی بازگشت سرطان توصیه می‌شود.

برداشتن گره لنفاوی

هم‌زمان با جراحی برداشتن رحم، جراح ممکن است غدد لنفاوی نزدیک تومور را بردارد تا میزان گسترش سرطان فراتر از رحم را متوجه شود. این فرایند از طریق روشی به نام بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان یا لنفادنکتومی انجام شود. نمونه‌برداری از غدد لنفاوی نگهبان شامل تزریق رنگ به داخل رحم در حین جراحی می‌باشد. عمل لنفادن، یا تشریح غدد لنفاوی، یک روش جراحی است که در آن گروهی از غدد لنفاوی برداشته می‌شود.

پرتو درمانی 

پرتودرمانی ممکن است برای درمان هر مرحله از سرطان رحم استفاده شود. اغلب زنان تحت پرتودرمانی خارجی یا براکی تراپی قرار می‌گیرند.

هورمون درمانی

درمان هورمونی بعد از جراحی برای برخی از مراحل سرطان رحم انجام می‌شود. همچنین به‌عنوان درمان اصلی سرطان پیشرفته یا عودکننده رحم مورداستفاده هم قرار می‌گیرد.

شیمی درمانی

شیمی درمانی ممکن است بعد از جراحی برای برخی از مراحل سرطان رحم انجام شود. گاهی به عنوان درمان اصلی سرطان پیشرفته یا عودکننده رحم هم مورد استفاده قرار می گیرد.

شیمی درمانی گاهی اوقات در همان زمان پرتودرمانی انجام می شود تا سلول ها نسبت به اشعه حساس تر شوند. به این عمل شیمیایی سازی می گویند. برای درمان برخی از انواع سرطان رحم از آن استفاده می شود.

عوارض جانبی جراحی سرطان دهانه رحم

پس از جراحی، شایع‌ترین عوارض جانبی کوتاه‌مدت شامل درد و خستگی است. اگر خانمی درد را تجربه کند، پزشک داروهایی برای تسکین درد تجویز می‌کند. سایر عوارض جانبی فوری شامل حالت تهوع و استفراغ و همچنین مشکل در تخلیه مثانه و حرکات روده می‌باشد. بعد از جراحی، رژیم غذایی زنان به مایعات محدود می‌شود سپس، بازگشت تدریجی به غذاهای جامد انجام می‌شود.

اگر تخمدان ها برداشته شود ، تولید هورمون های جنسی در بدن پایان می یابد و در نتیجه یائسگی زودرس ایجاد می شود (اگر زن قبلاً یائسه نشده باشد). اما غدد فوق کلیه و بافت های چربی هنوز برخی از هورمون ها جنسی بدن را تأمین می کنند. پس از برداشتن تخمدان ها ، یک زن علائم یائسگی ، از جمله گرگرفتگی و خشکی واژن را تجربه می کند. با پزشک خود در مورد راه های تسکین و کنترل این علائم یائسگی صحبت کنید. در صورت انجام لنفادنکتومی ، برخی از زنان ممکن است در پاهای خود تورم داشته باشند که به آن لنف ادم می گویند.

پس از جراحی برداشتن رحم، زن دیگر نمی‌تواند باردار شود. به همین دلیل، زنانی که مایل‌اند باروری خود را حفظ کنند و در آینده بچه‌دار شوند، باید قبل از شروع هرگونه درمان با پزشک خود در مورد تمام گزینه‌های خود صحبت کنند. گاهی اوقات، حفظ قدرت باروری امکان‌پذیر است و شامل جراحی گسترده‌تر و به دنبال آن هورمون‌درمانی باشد.

مراقبت های بعد درمان

پیگیری بعد از درمان بخش مهمی از مراقبت از سرطان است. شما باید بخصوص در چند سال اول پس از پایان درمان پیگیری منظم داشته باشید. این پیگیری به پزشک شما امکان می دهد تا پیشرفت شما را کنترل کنند ، عودهای اولیه را تشخیص دهند و به بهبودی از درمان قبلی کمک کنند.