کم خونی کمبود گلبول قرمز سالم در بدن رخ می‌دهد. تامین اکسیژن موردنیاز، برای بافت‌های بدن، توسط جریان گلبول‌های قرمز انجام می‌شود. داشتن کم خونی احساس خستگی و ضعف در فرد ایجاد می‌کند. انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد که هر کدام علت خاص خود را دارند. کم خونی می‌تواند موقتی یا طولانی مدت باشد و از خفیف تا شدید متغیر باشد. اگر مشکوک به کم خونی هستید به پزشک مراجعه کنید. این می‌تواند نشانه هشداردهنده بیماری جدی باشد.
در این مقاله می خوانید :
بررسی کامل انواع کم خونی ها
در ادامه انواع کم خونی را بررسی خواهیم کرد:
کم خونی فقر آهن
متداول‌ترین نوع کم خونی، از انواع کم خونی است. بدن برای ساختن گلبول‌های قرمز سالم، به آهن نیاز دارد. کم خونی فقر آهن معمولاً با گذشت زمان ایجاد می‌شود؛ زیرا مصرف آهن در بدن، بسیار کم است. محتوای کم آهن به دلیل از دست دادن خون، مصرف کمتر از مقدار توصیه شده آهن در روز و شرایط پزشکی رخ می‌دهد، که جذب آهن از دستگاه گوارش را، برای بدن سخت می‌کند. دوره بارداری و زایمان نیز، مقدار زیادی آهن مصرف می‌شود؛ در نتیجه کم خونی فقر آهن به وجود می‌آید.
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین
دلیل آن، کمبود ویتامین B12 یا فولات (ویتامین B9) می‌باشد. به دلیل مصرف کم آن در رژیم غذایی یا ناتوانی در جذب آن، ایجاد می‌شود. کم خونی پرخطری محسوب می‌شود و برخی از نمونه‌های آن، شامل کم خونی مگالوبلاستیک و کم خونی مضر است. کمبود ویتامین B12 می‌تواند منجر به درجات مختلف نوروپاتی یا آسیب عصبی شود. در موارد شدید، مشکلات ذهنی مانند، زوال عقل ایجاد می‌شود.
هم چنین، زنان باردار برای رشد مناسب جنین نیاز به فولات بیشتری دارند. کمبود فولات در دوران بارداری، به ویژه در هفته‌های ابتدایی که معمولا از بارداری خود مطلع نیستند، منجر به زایمان زودرس و نقایص مادرزادی لوله عصبی (NTDs) مانند spina bifida در کودک می‌شود.
کم خونی آپلاستیک
این امر در نتیجه تخریب یا کمبود سلول‌های بنیادی خون ساز در مغز استخوان، اتفاق می‌افتد. به ویژه هنگامی که سیستم ایمنی بدن خود بیمار به سلول‌های بنیادی حمله کند. در اغلب موارد، ژنی را از والدین خود به ارث برده‌اید که باعث آن شده است. عفونت‌های ویروسی، تشعشعات یونیزان و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا دارویی سمی نیز، می‌توانند منجر به کم خونی آپلاستیک شوند.
علائم کم خونی آپلاستیک شامل تنگی نفس و سرگیجه، سردرد، رنگ پریدگی پوست، درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع (تاکی کاردی) و سرد شدن دست و پا می‌شود. انتقال خون، شایع‌ترین راه درمانی کم خونی آپلاستیک می‌باشد. پیوند سلول‌های بنیادی راه دیگری است، که کم خونی آپلاستیک را درمان می‌کند. در این روش درمانی، سلول‌های بنیادی آسیب دیده در مغز استخوان را، جایگزین سلول‌های سالم می‌کنند.
کم خونی همولیتیک
کم خونی همولیتیک خودایمن زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن شما سریعتر از آنکه سلول های قرمز، خون تولید کنند، به گلبول‌های قرمز حمله کرده و آنها را از بین می‌برند. کم خونی همولیتیک به دلایل مکانیکی(دریچه های قلب نشتی یا آنوریسم)، عفونت‌ها، اختلالات خود ایمنی یا ناهنجاری‌های مادرزادی در گلبول های قرمز خون به وجود می‌آید.
اگر فردی به بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس مبتلا باشد، به احتمال زیاد به این نوع کم خونی نیز، مبتلا می‌شود. داروهایی مانند متیل دو پا (آلدومت)، پنی سیلین و کینولین نیز، می‌توانند باعث کم خونی همولیتیک خودایمن شوند. علائم این بیماری شامل خستگی، رنگ پریدگی پوست، ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)، مشکل تنفس، لرز، کمردرد و زردی پوست (زردی) می‌باشد. درمان آن، به علت بستگی دارد. با درمان بیماری ایجاد کننده کم خونی، آسیب گلبول‌های قرمز خون متوقف می‌شود.
کم خونی سلول داسی شکل
یک کم خونی ارثی است که در آن پروتئین هموگلوبین غیرطبیعی می‌باشد؛ و باعث سفت و سخت شدن گلبول‌های قرمز خون و مسدود شدن گردش خون می‌شود. زیرا قادر به عبور از رگ‌های خونی کوچک نیستند.
کم خونی بیماری مزمن کلیه
کم خونی یکی از رایج‌ترین عوارض بیماری مزمن کلیه (CKD) به ویژه در کودکان است. در اثر درمان نشدن این نوع کم خونی، نتایج ناخوشایندی را همراه دارد. در کم خونی کلیه، توانایی کلیه در تولید اریتروپویتین (EPO) مختل می‌شود. در نتیجه سلول‌های قرمز خون کمتری تولید می‌شود و کم خونی به وجود می‌آید.
کم خونی سیدروبلاستیک
در این گروه از اختلالات خونی، بدن شما نمی‌تواند از آهن برای ساختن هموگلوبین و پروتئین حامل اکسیژن در خون، استفاده کند. تجمع آهن باعث تشکیل گلبول‌های قرمز غیرطبیعی به نام سیدروبلاست می‌شود. کم خونی سیدروبلاستی ارثی زمانی اتفاق می‌افتد که جهش ژنی، تولید طبیعی هموگلوبین را مختل کند. کم خونی سیدروبلاستیک اکتسابی در اثر قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی یا دارویی ایجاد می‌شود. درمان کم خونی سیدروبلاستیک به علت آن بستگی دارد؛ و شامل ویتامین B6 درمانی و پیوند مغز استخوان یا سلول‌های بنیادی است.
کم خونی دیسیرتروپوئتیک مادرزادی (CDA)
CDA گروهی از کم خونی‌های ارثی است؛ که تعداد گلبول‌های قرمز سالم خون را، در بدن کاهش می‌دهد. سه نوع CDA وجود دارد، نوع ۲ رایج ترین و نوع ۳ نادر است. علائم شامل کم خونی مزمن ، خستگی ، زردی پوست و چشم (زردی) ، رنگ پریدگی پوست و از دست دادن انگشتان دست و پا هنگام تولد است. بعضی از افراد هرگز به درمان نیاز ندارند. اما بسته به شدت بیماری، انتقال خون ، پیوند سلول‌های بنیادی یا داروهایی برای کاهش سطح آهن یا اینترفرون آلفا -۲A ، دارویی که به طور معمول برای درمان سرطان خون و ملانوم استفاده می‌شود ، تجویز می‌شوند.
تشخیص آزمایشگاهی کم خونی چگونه انجام می‌شود؟
- آزمایش خون (CBC) به تشخیص انواع کم خونی کمک خواهد کرد.
- تستهای اندازه گیری سطح آهن: یک یا تعدادی از تستهای اندازه گیری سطح آهن، کاهش آهن را نشان دهند.
- ترانسفرین: این تست، سطح ترانسفرین خون را اندازه‌گیری می‌کند.
- TIBC (ظرفیت اتصال به آهن): این آزمایش توانائی اتصال آهن به ترانسفرین و سایر پروتئینهای خون را نشان می‌دهد.
- فریتین: این تست مقدار ذخیره آهن در بدن را نشان می‌دهد.
- آزمایش بررسی نمونه خون محیطی (اسمیر خون محیطی): این آزمایش اختلالات گلبول‌های قرمز و سایر سلول‌های خونی را بررسی می‌کند.
- آزمایش مغز استخوان: این تست نشان می‌دهد که مغز استخوان وظیفه ساخت گلبول‌های خونی را بر عهده دارد و نشان می‌دهد آیا سلول‌های خونی به اندازه کافی در مغز استخوان وجود دارد یا خیر.
- الکتروفورز هموگلوبین: این تست برای اندازه‌گیری مقدار هموگلئبین به کار می‌رود. افزایش یا کاهش هموگلوبین نشان‌دهنده تالاسمی، کم خونی داسی شکل و دیگر انواع اختلالات خونی می‌شود.
- لاکتات دهیدروژناز (LDH): این تست سطح LDH را در خون اندازه گیری کند.
- شمارش رتیکولوسیت: رتیکولوسیتها، گلبول‌های قرمز نابالغ هستند که در مغز استخوان ساخته می‌شود.
- اندازه گیری سطح ویتامین‌های گروه B: این تست ویتامین‌های گروه B در خون و ادرار اندازه‌گیری می‌شوند. کمبود سطح ویتامین‌های گروه B مانند ویتامین B12 و اسید فولیک (B9) برای تشخیص کم خونی ناشی از فقر ویتامین کمک کننده است.
