کم خونی کمبود آهن یک نوع شایع کم خونی است. وضعیتی که در آن خون، فاقد گلبولهای قرمز سالم کافی است. گلبولهای قرمز خون، اکسیژن را به بافتهای بدن حمل میکنند. همانطور که از نام آن مشخص است، کم خونی ناشی از فقر آهن به دلیل کمبود آهن است. بدون آهن کافی، بدن نمیتواند به اندازه کافی هموگلوبین در گلبولهای قرمز تولید کند که آنها را قادر به حمل اکسیژن کند. در نتیجه، کم خونی ناشی از فقر آهن میتواند فرد را دچار خستگی و تنگی نفس کند. در این مقاله قصد داریم بیشتر در مورد علت جذب نشدن آهن در بدن صحبت کنیم. تا آخر مقاله همراه ما باشید.
معمولاً میتوانید کم خونی ناشی از فقر آهن را با مکمل آهن اصلاح کنید. گاهی اوقات آزمایشها یا درمانهای اضافی برای کم خونی فقر آهن ضروری است، به خصوص اگر پزشک مشکوک باشد که فرد خونریزی داخلی دارد.
در این مقاله می خوانید :
علائم کم خونی فقر آهن چیست؟
در ابتدا، کم خونی فقر آهن میتواند آنقدر خفیف باشد که مورد توجه قرار نگیرد. اما با کمبود آهن در بدن و تشدید کم خونی، علائم و نشانهها تشدید پیدا میکند. علائم و نشانههای کم خونی فقر آهن میتواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی مفرط
- ضعف
- پوست رنگ پریده
- درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا تنگی نفس
- سردرد، سرگیجه یا سبکی سر
- دست و پاهای سرد
- التهاب یا درد زبان
- ناخنهای شکننده
- هوس غیرمعمول برای مواد غیر مغذی مانند یخ، خاک یا نشاسته
- کم اشتهایی به خصوص در نوزادان و کودکان مبتلا به کم خونی فقر آهن
اگر شما یا فرزندتان علائم و نشانههایی که حاکی از کم خونی ناشی از فقر آهن است را دارید، به جای مصرف مکملهای آهن به تنهایی برای تشخیص به پزشک خود مراجعه کنید. بارگیری بیش از حد بدن با آهن میتواند خطرناک باشد، زیرا تجمع بیش از حد آهن میتواند به کبد آسیب برساند و عوارض دیگری ایجاد کند.
کم خونی فقر آهن چه زمانی رخ میدهد؟
کم خونی ناشی از فقر آهن زمانی رخ میدهد که بدن آهن کافی برای تولید هموگلوبین نداشته باشد. هموگلوبین بخشی از گلبولهای قرمز خون است که به خون رنگ قرمز میدهد و گلبولهای قرمز خون را قادر میسازد تا خون اکسیژندار را در سراسر بدن حمل کنند. اگر آهن کافی مصرف نکنید یا اگر آهن زیادی از دست بدهید، بدن نمیتواند هموگلوبین کافی تولید کند و در نهایت کم خونی ناشی از فقر آهن ایجاد میشود.
علت جذب نشدن آهن در بدن چیست؟
علت جذب نشدن آهن در بدن به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل عبارتند از؛
از دست دادن خون
خون حاوی آهن در گلبولهای قرمز است. بنابراین اگر خون از دست بدهید، مقداری آهن از دست میدهید. زنانی که پریودهای سنگین دارند در معرض خطر کم خونی فقر آهن هستند، زیرا در طول قاعدگی خون از دست میدهند. از دست دادن آهسته و مزمن خون در بدن مانند زخم معده، فتق هیاتال، پولیپ روده بزرگ یا سرطان کولورکتال میتواند باعث کم خونی فقر آهن شود. خونریزی گوارشی میتواند ناشی از استفاده منظم از برخی مسکنهای بدون نسخه، به ویژه آسپرین باشد.
کمبود آهن در رژیم غذایی
بدن به طور منظم از غذاهایی که میخورید، آهن دریافت میکند. اگر آهن خیلی کم مصرف کنید، به مرور زمان بدن شما دچار کمبود آهن میشود. نمونههایی از غذاهای غنی از آهن شامل گوشت، تخم مرغ، سبزیجات و غذاهای غنی شده با آهن است.
ناتوانی در جذب آهن
آهن غذا در روده کوچک به جریان خون جذب میشود. یک اختلال روده مانند بیماری سلیاک که بر توانایی روده برای جذب مواد مغذی از غذای هضم شده تأثیر میگذارد، میتواند منجر به کم خونی فقر آهن شود. اگر بخشی از روده کوچک با عمل جراحی بای پس یا برداشته شده باشد، میتواند بر توانایی در جذب آهن و سایر مواد مغذی تأثیر بگذارد.
بارداری
بدون مکمل آهن، کم خونی در دوران بارداری در بسیاری از زنان باردار رخ میدهد، زیرا ذخایر آهن آنها نیاز به افزایش حجم خون خود و همچنین منبع هموگلوبین برای جنین در حال رشد دارد.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن هستند؟
زنان
از آنجایی که زنان در طول قاعدگی خون از دست میدهند، به طور کلی در معرض خطر کم خونی فقر آهن هستند.
نوزادان و کودکان
نوزادانی که وزن کم هنگام تولد دارند یا زودتر از موعد به دنیا آمدهاند و آهن کافی از شیر مادر یا شیر خشک دریافت نمیکنند، میتوانند در معرض خطر کمبود آهن باشند. کودکان در طول جهش رشد به آهن اضافی نیاز دارند. اگر کودک رژیم غذایی سالم و متنوعی نداشته باشد، میتواند در معرض خطر کم خونی باشد.
گیاهخواران
افرادی که گوشت نمیخورند در صورت عدم مصرف سایر غذاهای غنی از آهن در معرض خطر کم خونی ناشی از فقر آهن قرار میگیرند.
اهداکنندگان مکرر خون
افرادی که به طور معمول خون اهدا میکنند احتمالا خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن را افزایش دهند؛ زیرا اهدای خون میتواند ذخایر آهن را کاهش دهد. هموگلوبین پایین مربوط به اهدای خون میتواند یک مشکل موقتی باشد که با خوردن غذاهای غنی از آهن بیشتر برطرف میشود.
عوارض کم خونی فقر آهن
کم خونی ناشی از فقر آهن خفیف معمولاً عوارضی ایجاد نمیکند. با این حال، بدون درمان، کم خونی فقر آهن میتواند شدید شود و منجر به مشکلات سلامتی از جمله موارد زیر شود:
مشکلات قلبی
کم خونی فقر آهن میتواند منجر به ضربان قلب سریع یا نامنظم شود. قلب باید خون بیشتری پمپاژ کند تا کمبود اکسیژن حمل شده در خون را در هنگام کم خونی جبران کند. این میتواند منجر به بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی شود.
مشکلات دوران بارداری
در زنان باردار، کم خونی فقر آهن شدید با زایمان زودرس و نوزادان کم وزن مرتبط است. اما این وضعیت در زنان باردار که مکمل آهن را به عنوان بخشی از مراقبتهای دوران بارداری خود دریافت میکنند، قابل پیشگیری است.
مشکلات رشد در نوزادان و کودکان
کمبود شدید آهن میتواند منجر به کم خونی و همچنین تاخیر در رشد و نمو شود. علاوه بر این، کم خونی فقر آهن با افزایش حساسیت به عفونتها همراه است.
پیشگیری از کم خونی فقر آهن
با انتخاب غذاهای غنی از آهن میتوانید خطر کم خونی ناشی از فقر آهن را کاهش دهید. غذاهای غنی از آهن را انتخاب کنید، این غذاها عبارتند از:
- گوشت قرمز و مرغ
- غذای دریایی
- لوبیا
- سبزیجات با برگ سبز تیره مانند اسفناج
- میوههای خشک شده مانند کشمش و زردآلو
- غلات، نان و پاستا غنی شده با آهن
- نخود فرنگی
بدن آهن بیشتری را از گوشت نسبت به سایر منابع جذب میکند. اگر تصمیم به عدم مصرف گوشت دارید، لازم است مصرف غذاهای غنی از آهن و گیاهی را افزایش دهید تا همان مقدار آهن را جذب کنید که افرادی که گوشت میخورند، جذب میکنند.
برای افزایش جذب آهن، غذاهای حاوی ویتامین C را انتخاب کنید
میتوانید با نوشیدن آب مرکبات یا خوردن سایر غذاهای غنی از ویتامین C همزمان با مصرف غذاهای پر آهن، جذب آهن بدن خود را افزایش دهید. ویتامین C موجود در آب مرکبات، مانند آب پرتقال، به بدن کمک میکند تا آهن رژیم غذایی را بهتر جذب کند. ویتامین C همچنین در موارد زیر یافت میشود:
- کلم بروکلی
- گریپ فروت
- کیوی
- سبزیجات
- خربزه
- پرتقال ها
- فلفل
- توت فرنگی
- نارنگی
- گوجه فرنگیها
پیشگیری از کم خونی فقر آهن در نوزادان
برای جلوگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن در نوزادان، در سال اول به کودک خود شیر مادر یا شیر خشک غنی شده با آهن بدهید. شیر گاو منبع خوبی از آهن برای نوزادان نیست و برای نوزادان زیر یک سال توصیه نمیشود. پس از ۶ ماهگی، حداقل دو بار در روز به کودک خود غلات غنی شده با آهن بدهید. تا دریافت آهن را افزایش دهید. پس از یک سال، مطمئن شوید که کودکان بیش از ۲۰ اونس (۵۹۱ میلی لیتر) شیر در روز نمینوشند. شیر زیاد اغلب جای سایر غذاها از جمله غذاهای غنی از آهن را میگیرد.
