گلبول‌های قرمز که اکثریت این گلبول‌های خونی را تشکیل می‌دهند، مسئول انتقال اکسیژن از طریق بدن به اندام‌ها هستند. زمانی که تعداد گلبول‌های قرمز خون کاهش می‌یابد، کم خونی ایجاد می‌شود. علت این امر اغلب کمبود ویتامین یا مواد معدنی است. بدن برای اینکه بتواند گلبول‌های قرمز تولید کند، از جمله به آهن و اسیدفولیک نیاز دارد. در نتیجه، اگر این مواد در دسترس نباشند، گلبول‌های قرمز کافی تولید نمی‌شود. این بدان معناست که دیگر نمی‌توان اکسیژن کافی به اندام‌ها داد. زنان در معرض افزایش خطر ابتلا به کم خونی در دوران بارداری هستند، به‌خصوص در سه‌ماهه سوم بارداری، این خطر بیشتر هم می‌شود. از این گذشته، در دوران بارداری، بدن زن نه‌تنها باید خود، بلکه نوزاد در حال رشد را نیز با مواد مغذی و اکسیژن تأمین کند؛ بنابراین زنان باردار نیاز بیشتری به آهن و اسیدفولیک دارند.
در اغلب موارد جبران کامل این نیاز از طریق غذا امکان‌پذیر نیست. مصرف غذا به‌تنهایی، می‌تواند منجر به علائم کمبود و کم خونی شود. خوشبختانه، این نوع کم خونی را می‌توان با مکمل‌های ویتامین یا مواد معدنی مناسب به‌خوبی درمان کرد. فقط در موارد بسیار نادر کم خونی حاملگی به دلایل پاتولوژیک است و باید با تزریق خون درمان شود. کم خونی درمان نشده و شدید می‌تواند باعث آسیب شدید رشدی در نوزاد شود. با این حال، اگر به طور منظم در معاینات در دوران بارداری شرکت می‌کنید، لازم نیست نگران کم خونی ناشناخته باشید. متخصص زنان و زایمان شما به طور منظم آزمایش خون انجام می‌دهد تا مطمئن شود که از کم خونی رنج نمی‌برید.
در این مقاله می خوانید :
چرا کم خونی بارداری خطرناک است؟
در صورت عدم درمان، کم خونی می‌تواند عواقب بسیاری در بارداری، به‌ویژه برای سلامت نوزاد داشته باشد. در اواخر بارداری، جنین به مقدار زیادی اکسیژن نیاز دارد. همانطور که می‌دانید، گلبول‌های قرمز مسئول انتقال اکسیژن هستند. اگر بدن مادر به دلیل بیماری یا رژیم غذایی نامتعادل نتواند گلبول‌های قرمز کافی تولید کند، ممکن است جنین اکسیژن کافی دریافت نکند. این می‌تواند منجر به اختلالات رشدی و تحت شرایط خاص، زایمان زودرس یا عوارض زایمان شود. با این حال، اگر به طور منظم برای معاینه به متخصص زنان مراجعه می‌کنید، جای نگرانی نیست. اگر واقعاً دچار کم خونی هستید، متخصص زنان این موضوع را طی آزمایش خون مشخص می‌کند و بلافاصله درمان مناسب را آغاز می‌کند.
دلایل کم خونی در دوران بارداری
کم خونی در دوران بارداری غیرمعمول نیست، اما می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در بیشتر موارد به دلیل کمبود برخی ویتامین‌ها یا مواد معدنی است که مقادیر بیشتری از آنها در دوران بارداری نسبت به معمول موردنیاز است.
سیگارکشیدن در دوران بارداری
از جمله اینکه جنین برای رشد سالم در رحم به آهن، اسیدفولیک و ویتامین B12 نیاز دارد. همان مواد مغذی موردنیاز بدن مادر برای ساخت گلبول‌های قرمز و هموگلوبین است. اگر این مواد وجود نداشته باشند یا نیاز افزایش یافته به طور کامل توسط رژیم غذایی پوشش داده نشود، گلبول‌های قرمز بسیار کمی تشکیل می‌شوند. در نتیجه، اندام‌ها دیگر با اکسیژن کافی تأمین نمی‌شوند. معمولاً عوامل متعددی در ایجاد کم خونی دخیل هستند. با این حال، کمبود آهن و کمبود اسیدفولیک به‌عنوان شایع‌ترین علل در نظر گرفته می‌شود.
کمبود آهن
زنان معمولاً دچار کمبود آهن هستند. این به این دلیل است که آنها به طور مرتب خون و آهن را در نتیجه خونریزی قاعدگی از دست می‌دهند. در دوران بارداری، بدن شما حتی بیشتر از حد معمول به آهن نیاز دارد، زیرا نه‌تنها شما، بلکه کودکتان نیز باید با این ماده معدنی تأمین شود. آهن نیز برای ساخت هموگلوبین موردنیاز است. در ماه‌های آخر بارداری، بدن مادر مجبور است گلبول‌های قرمز بیشتری تولید کند تا بتواند اکسیژن کافی را برای نوزاد در حال رشد تأمین کند. اگر نیاز آهن به طور کامل توسط یک غذای سالم تأمین نشود، کمبود آهن وجود خواهد داشت. اکثریت قریب به‌اتفاق موارد کم خونی در بارداری به دلیل کمبود آهن است. به‌عنوان یک قاعده، این مربوط به رژیم غذایی است و با مصرف مکمل‌های آهن می‌توان آن را به‌خوبی درمان کرد. در موارد نادری علت پاتولوژیک کمبود آهن وجود دارد. برای مثال، اینها می‌توانند بیماری‌های مزمن روده باشند.
کمبود اسیدفولیک
اسیدفولیک در فرایندهای مختلف تشکیل سلول و تقسیم سلولی نقش دارد. این ویتامین در چند هفته اول بارداری اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا جنین در این دوران اولین مراحل رشد را طی می‌کند. اگر در این دوره بحرانی اسیدفولیک کافی وجود نداشته باشد، کودک متولد نشده می‌تواند به ناهنجاری‌های شدید مبتلا شود. یک عارضه شایع به‌اصطلاح نقص لوله عصبی است. لوله عصبی در حدود هفته سوم بارداری تشکیل می‌شود و اساس سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهد و بعداً مغز و نخاع از آن ایجاد می‌شود. نوزادان مبتلا به نقص لوله عصبی اغلب فاقد بخش‌هایی از سیستم عصبی مرکزی هستند. به‌عنوان یک قاعده، آنها قادر به زنده ماندن نیستند و مدت کوتاهی پس از تولد می‌میرند. زنان باردار باید به طور مرتب اسیدفولیک مصرف کنند تا چنین عوارضی پیش نیاید.
نوزادان نارس
به‌عنوان یک قاعده، پزشک آماده‌سازی ویتامین‌های خاصی را برای این کار تجویز می‌کند، زیرا تأمین کامل نیاز اسیدفولیک از طریق غذا بسیار دشوار است. این ویتامین را می‌توان در بسیاری از انواع سبزیجات برگ‌دار یافت، اما به گرما بسیار حساس است و به همین دلیل هنگام پختن به سرعت از بین می‌رود.
سایر دلایل
در اصل، کاهش یا کاهش ذخایر آهن و اسیدفولیک در دوران بارداری کاملاً طبیعی است. با این حال، تعدادی از شرایط وجود دارد که می‌تواند منجر به کم خونی بارداری شود. اینها شامل بیماری‌های کلیوی، بیماری تیروئید و بیماری‌های عفونی است. بیماری‌های خونی ارثی مانند کم خونی داسی‌شکل یا بیماری هموگلوبین SC نیز می‌تواند در پس کم خونی باشد. در این بیماری‌ها، هموگلوبین اغلب به‌درستی تشکیل نمی‌شود یا آنطور که باید عمل نمی‌کند.
علائم کم خونی بارداری
اولین علائم کم خونی معمولاً بسیار نامشخص است. علائمی مانند خستگی، رنگ‌پریدگی، ضعف و تنگی نفس ممکن است رخ دهد. اگر کم خونی شدیدتر باشد، تپش قلب، گرفتگی قلب و سرگیجه نیز ممکن است رخ دهد.
چگونه پزشک کم خونی را تشخیص می‌دهد؟
کم خونی معمولاً زود تشخیص داده می‌شود زیرا متخصص زنان به طور مرتب آزمایش خون انجام می‌دهد و مقدار هموگلوبین را تعیین می‌کند. این مقدار اطلاعاتی در مورد چند گرم هموگلوبین در یک دسی لیتر خون ارائه می‌دهد.
اگر سطح هموگلوبین به‌خصوص پایین باشد، معمولاً به این معنی است که گلبول‌های قرمز خون نیز بسیار کم است. نسبت سلول‌های خونی به مایع خون، به‌اصطلاح هماتوکریت، دیگر صحیح نیست.
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO) اگر میزان هموگلوبین در سه‌ماهه اول و سوم کمتر از ۱۱ گرم در دسی لیتر و در سه‌ماهه دوم کمتر از ۵/۱۰ گرم در دسی لیتر باشد، حاملگی کم خونی است.
اگر مشکوک به کم خونی فقر آهن باشد، علاوه بر مقادیر هموگلوبین، مقادیر آهن و فریتین نیز تعیین می‌شود. این مقادیر می‌توانند نشان‌دهنده خالی بودن ذخایر آهن باشند.
برای جلوگیری از کم خونی در بارداری چه کنم؟
رژیم غذایی غنی و متعادل در دوران بارداری بسیار مهم است. از آنجایی که کمبود آهن شایع‌ترین علت کم خونی در بارداری است، باید مطمئن شوید که آهن کافی دریافت می‌کنید. برای کم خونی در بارداری غذاهای غنی از آهن عبارت‌اند از جگر، دانه کدوتنبل، محصولات غلات و دانه‌های سویا. همچنین غذاهایی وجود دارند که می‌توانند جذب آهن را بهبود بخشند. پزشک شما همچنین احتمالاً مکمل‌های غذایی، به‌ویژه مکمل‌های اسیدفولیک را توصیه می‌کند. اگر اینها را به طور منظم مصرف کنید و همچنین به رژیم غذایی خود توجه کنید، می‌توانید خطر کم خونی را به میزان قابل توجهی کاهش دهید و در نتیجه از سلامت کودک خود محافظت کنید.
