سرطان تخمدان به هر رشد سرطانی ای گفته می شود که از تخمدان شروع شود. تخمدان بخشی از بدن زن است که تخمک تولید می کند. سرطان تخمدان زمانی ایجاد می شود که سلول های این ناحیه از بدن به صورت غیرقابل کنترل تقسیم و تکثیر شوند. زنان با دو تخمدان، در هر طرف رحم متولد می شوند. تخمدان ها به اندازه یک بادام کوچک هستند و آنها مسئول بسیاری از عملکردهای تولید مثل هستند.
بیشتر سرطان های تخمدان از پوشش خارجی تخمدان (اپیتلیوم) شروع می شوند. در این مقاله هر آن چیز که باید درباره ی این عارضه بدانید را، مورد بررسی قرار داده ایم. با ما همراه باشید.
علائم سرطان تخمدان به چه شکل هایی نشان داده می شود؟
در مراحل اولیه ، علائم کمی وجود دارد یا گاهی هیچ علائمی ندارد. در صورت بروز علائم ، می توانند شبیه موارد دیگر مانند سندرم قبل از قاعدگی ، سندرم روده تحریک پذیر یا مشکل موقتی مثانه باشند. علائم اولیه شامل موارد زیر می باشد:
- درد یا فشار در لگن
- خونریزی غیر منتظره از واژن
- درد در کمر یا شکم
- نفخ شکم
- هنگام غذا خوردن به سرعت احساس سیری می کنید
- تغییر در الگوی ادرار کردن ، مانند تکرر ادرار
- تغییر در عادات روده ، مانند یبوست
- حالت تهوع و سوء هاضمه
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- نفس نفس افتادن
- خستگی
اگر هر یک از این علائم به مدت ۲ هفته یا بیشتر ادامه داشت، حتما به پزشک مراجعه کنید. در صورت گسترش سرطان به سایر قسمت های بدن ، علائم می توانند تغییر کنند.
انواع سرطان تخمدان
بیش از ۳۰ نوع سرطان تخمدان وجود دارد که بستگی به نوع سلولی که از آنجا شروع می شود دارد. متداول ترین آنها سه نوع هستند:
اپیتلیال
این تومورها در لایه بافت خارجی تخمدان ایجاد می شوند. بیشتر تومورهای تخمدان اپیتلیال خوش خیم و همچنین شایع ترین نوع سرطان تخمدان هستند؛ بطوری که حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد سرطان های تخمدان از سلول های اپیتلیال نشأت می گیرند که سطح خارجی تخمدان را می پوشانند. آنها معمولاً قبل از گسترش به قسمتهای دیگر بدن ، مانند ریه ها و کبد ، به لایه های داخلی و اندام های لگن و شکم گسترش می یابند.
رایج ترین تومورهای اپیتلیال، کارسینومای سروز، کارسینومای اندومتریوئید و کارسینومای مخاطی است.
استروما
این نوع سرطان از بافتی شروع می شود که حاوی سلول های تولید کننده هورمون است. آنها تومورهای استرومایی بند ناف جنسی نیز نامیده می شوند. حدود ۷ درصد از سرطان های تخمدان، استروما هستند.
سلول های جوانه ای
تومورهای سلول های جوانه ای نوعی سرطان تخمدان است که از سلول های تولید کننده تخمک شروع می شود. آنها معمولاً در افراد جوانتر دیده می شوند.
مرحله بندی این سرطان چگونه است؟
مرحله بندی روشی برای توصیف میزان گسترش سرطان است و می تواند میزان تهاجمی بودن سرطان را هم نشان دهد. دانستن مرحله ی سرطان به پزشکان کمک می کند تا یک برنامه درمانی متناسب با سرطان در بدن شما را تنظیم کنند.در عین حال ، درجه به چگونگی غیر طبیعی بودن سلولهای سرطانی اشاره دارد. مراحل عبارت اند از:
مرحله اول
در مرحله ۱ ، سرطان فراتر از تخمدان گسترش پیدا نکرده است. مرحله A1 یعنی سرطان فقط در یک تخمدان است. در مرحله B1 ، سرطان در هر دو تخمدان است. مرحله C1 به این معنی است که یک یا هر دو تخمدان حاوی سلولهای سرطانی هستند و همزمان یکی از اتفاق های زیر هم رخ داده است:
- سرطان در کپسول خارجی (سطح خارجی) یک یا هردو تخمدان دیده شود.
- کپسول قبل از عمل پاره شده باشد.
- سلولهای سرطانی در خارج تخمدان مانند بافت صفاق جود داشته باشد.
مرحله دوم
در مرحله ۲ سرطان تخمدان ، سرطان در یک یا هر دو تخمدان است و به جاهای دیگر لگن هم گسترش یافته است. مرحله A2 به این معنی است که از تخمدان ها به لوله های رحمی، رحم یا هر دو رفته است. مرحله B2 نشان می دهد که سرطان به اندام های مجاور مانند مثانه ، روده بزرگ سیگموئید یا راست روده مهاجرت کرده است.
مرحله سوم
در مرحله ۳ ، سرطان در یک یا هر دو تخمدان و در پوشش داخلی شکم یا در غدد لنفاوی شکم نیز یافت می شود. در مرحله A3 ، سرطان در غدد لنفاوی داخل حفره شکم (غدد لنفاوی رتروپریتونئال) یا در پوشش شکم دیده می شود. مرحله B3 زمانی است که سرطان به اندام های اطراف لگن گسترش یافته است. مرحله C3 به این معنی است که رسوبات بیشتری از سلولهای سرطانی در خارج از طحال یا کبد یافت می شود ، یا اینکه به غدد لنفاوی گسترش یافته است.
مرحله چهارم
مرحله ۴ پیشرفته ترین مرحله سرطان تخمدان است. در این مرحله، سرطان در اندام های دور بدن هم گسترش یافته است. در مرحله A4 ، سلول های سرطانی در مایع اطراف ریه ها وجود دارند. در مرحله B4 ، سرطان به قسمت داخلی طحال یا کبد ، غدد لنفاوی دور یا سایر اندام های دور مانند پوست ، ریه ها یا مغز رسیده است.
تقسیم بندی دیگراین سرطان
- موضعی: سرطان محدود به مکانی است که در آن شروع شده است ، بدون اینکه نشانه ای از شیوع آن باشد. این موضوع با بیماری مرحله ۱ ارتباط دارد.
- منطقه ای: سرطان به غدد لنفاوی ، بافت ها یا اندام های مجاور گسترش یافته است. این شامل بیماری مرحله ۲ و ۳ است که در بالا توضیح داده شد.
- دور: سرطان به قسمت های دوردست بدن گسترش یافته است. این نشان دهنده بیماری مرحله ۴ است.
روش های درمان سرطان تخمدان
گزینه های درمان سرطان تخمدان به سن، سلامت کلی شما نوع و مرحله ی سرطان بستگی دارد. انواع اصلی درمان شامل جراحی و شیمی درمانی است.
عمل جراحی
جراحی درمان اصلی سرطان تخمدان است. برداشتن تخمدان ها و لوله های رحمی، بیشتر موارد اولیه سرطان را درمان کند. اگر سرطان به لگن گسترش یافته باشد، لازم می شود رحم نیز برداشته شود. غدد لنفاوی همسایه و بافت شکم هم اگر آسیب دیده باشند برداشته می شوند.
اگر مبتلا به این سرطان شده اید و قصد بچه دار شدن دارید ، باز هم جراحی یک گزینه است. بسته به سرطان شما و میزان شیوع آن ، ممکن است پزشک شما فقط نیاز به برداشتن یک تخمدان داشته باشد.
شیمی درمانی
در برخی موارد ، شیمی درمانی گزینه درمانی اولیه است. گاهی اوقات همراه با سایر روش های درمانی از جمله جراحی استفاده می شود. هدف این داروها از بین بردن سلول های سرطانی است. اگر شخصی داروهای شیمی درمانی را از راه دهان یا به صورت تزریق یا تزریق مصرف کند ، کل بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.
گزینه دیگر شیمی درمانی داخل صفاقی است. در این حالت ، یک لوله، دارو را مستقیماً به قسمت بدن تحت تأثیر سرطان می رساند. شیمی درمانی می تواند عوارض جانبی گسترده ای داشته باشد ، خصوصاً اگر روی کل بدن تأثیر بگذارد.
هورمون درمان
برخی از انواع سرطان های تخمدان به استروژن حساس هستند. داروها می تواند جلوی تولید استروژن را بگیرد یا از پاسخ بدن به آن جلوگیری کند. این روش درمانی رشد سرطان را کند و احتمالاً متوقف می کند.
پرتو درمانی
در این روش از اشعه ایکس برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود. یکی از راه های انجام این کار ورود مایع رادیواکتیو به داخل صفاق است. این روش به افراد مبتلا به سرطان تخمدان پیشرفته کمک می کند.
درمان هدفمند
برخی از درمان ها سلول های خاصی را هدف قرار می دهند که به رشد سرطان کمک می کنند. به عنوان مثال می توان به درمان با آنتی بادی مونوکلونال و مهار کننده های آنژیوژنز اشاره کرد. درمان هدفمند با هدف قرار دادن عملکردهای خاص ، اثرات سرطان را محدود می کند.
ایمونوتراپی (بیوتراپی)
ایمونوتراپی به منظور تقویت توانایی سیستم ایمنی بدن در دفاع از بدن در برابر سرطان است. واکسن درمانی شامل تزریق موادی است که تومور را پیدا کرده و از بین می برد. در نتیجه به افراد مبتلا به سرطان تخمدان پیشرفته کمک کند.
نرخ بقا در افراد مبتلا چگونه است؟
میزان بقای ۵ ساله در انواع سرطان تخمدان ۴۵ درصد است. افرادی که قبل از ۶۵ سالگی تشخیص داده شده اند ، میزان بقای آنها بیشتر از افراد مسن است. در کسانی که مبتلا به مراحل اولیه سرطان هستند بخصوص مرحله یک، بقای ۵ ساله ۹۲ درصد است. اما متأسفانه در این مرحله اولیه فقط ۱۵ درصد از سرطان های تخمدان تشخیص داده می شود.
نرخ بقا به مرحله و نوع سرطان بستگی دارد. عوامل فردی مانند سن ، سلامت کلی و دسترسی به درمان نیز بر میزان بقا تأثیر می گذارد. با این وجود ، حضور در غربالگری منظم ، منجر به تشخیص زودرس می شود و این امر احتمال دریافت درمان موثر را افزایش می دهد.
علت به وجود آمدن سرطان تخمدان در بدن ما چیست؟
علت اصلی اینکه چرا سرطان تخمدان اتفاق می افتد مشخص نیست؛ اما متخصصان برخی از عوامل خطر را شناسایی کرده اند. آنها عبارتند از:
- سابقه خانوادگی: اگر فردی با سابقه سرطان تخمدان یا سینه در خوانواده شما وجود دارد، احتمال ابتلا در فرد افزایش می یابد. انجام غربالگری ژنتیکی برای جهش در ژن BRCA به شما کمک می کند تا تشخیص دهید به چه میزان در معرض خطر قرار دارید.
- سن: حدود ۵۰٪ این سرطان بعد از ۶۳ سالگی اتفاق می افتد.
- دفعات تولید مثل: داشتن یک یا چند حاملگی که منجر به تولد فرزند شود، احتمال کمتر درگیر شدن به سرطان تخمدان را دنبال دارد. هرچه تعداد حاملگی های یک زن بیشتر باشد ، خطر ابتلا نیز، کمتر است. همچنین شیردهی به نوزاد خطر را کاهش می دهد. البته حاملگی بعد از ۳۵ سالگی با خطر بیشتری همراه است.
- سرطان پستان: افرادی که سابقه سرطان پستان دارند بیشتر در معرض خطر قرار دارند. این به دلیل تغییر در ژن BRCA می باشد. به همین دلیل ، برخی از افراد مبتلا به سرطان پستان که از نظر آزمایش جهش ژنی مثبت هستند ، به عنوان پیشگیری ، عمل اووفورکتومی یا جراحی برداشتن تخمدان را انتخاب می کنند.
- هورمون درمانی: هورمون درمانی (HRT) پس از یائسگی، خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد. هرچه فرد از HRT بیشتر استفاده کند ، خطر آن بیشتر است. گاهی خطر پس از قطع درمان کاهش می یابد.
- چاقی و اضافه وزن: سرطان تخمدان در افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) آنها بیش از ۳۰ باشد بیشتر مشاهده می شود.
- جراحی زنان: انجام جراحی برای برداشتن رحم ، به نام هیسترکتومی ، خطر ابتلا را به میزان یک سوم کاهش می دهد.
- خطر برای افراد تراجنسی: برخی مطالعات نشان می دهد که داشتن مقادیر بالای آندروژن ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد. این موضوع نگران کننده برای مردان تراجنسیتی می باشد که در مرحله گذر خود، از درمان هورمونی استفاده می کنند.
چگونه این سرطان تشخیص داده می شود؟
به منظور تشخیص سرطان تخمدان پزشک معاینه کاملی را انجام می دهد.سپس از تعدادی آزمایش برای تشخیص استفاده می کند،از جمله:
- آزمایشات تصویربرداری: این آزمایشات شامل سونوگرافی ، سی تی اسکن ، ام آر آی و اسکن PET است که در تعیین اینکه تومور کجاست ، چه اندازه بزرگ شده و مرحله سرطان چیست به پزشک کمک می کند.
- آزمایش خون: سرطان های خاص تخمدان، پروتئینی به نام CA-125 آزاد می کند. آزمایش خون می تواند وجود این پروتئین را تشخیص دهد.
- نمونه برداری: پزشک یک لوله نازک که به دوربین متصل شده را، از یک سوراخ کوچک در شکم وارد می کند؛ تخمدان ها را می بیند و نمونه برداری از بافت را انجام می دهد. به این فرایند لاپاراسکوپی می گویند. سپس نمونه بافت با میکروسکوپ مورد بررسی قرار میگیرد که بیوپسی نام دارد.
در صورت تعدد بیماری یا انتشار آن چه باید کرد ؟
بر اساس مرحله بیماری ،و میزان انتشار بیماری ،درمان های موجود شامل :جراحی مجدد ،شیمی درمانی و درمان هدفمند (تارگت تراپی )می باشد .
