سرطان خون شایع‌ترین نوع سرطان در دوران کودکی است. خوشبختانه، میزان بقای سرطان خون در کودکان طی چند دهه گذشته به طرز چشمگیری افزایش یافته است. بیشتر موارد سرطان خون در کودکان حاد است و خیلی سریع گسترش می‌یابد. شایع‌ترین نوع سرطان خون در کودکان ، سرطان خون حاد لنفوسیتی (ALL) است.
در این مقاله می خوانید :
سرطان خون در کودکان چیست؟
لوکمی یک سرطان خون است. بیشتر سرطان خون با گلبول‌هایی شروع می‌شود که معمولاً به گلبول‌های سفید خون تبدیل می‌شوند. به طور معمول، بدن مقدار مناسبی از گلبول‌های سفید خون را برای مقابله با عفونت‌ها و انجام سایر عملکردهای مهم بدن درست می‌کند. کودکان مبتلا به سرطان خون بیش از حد گلبول سفید تولید می‌کنند و این سلول‌ها عملکرد صحیحی ندارند. سلول‌ها خیلی سریع رشد می‌کنند و سلول‌های قرمز خون و پلاکت‌ها را از بین می‌برند.
اکثر کودکان مبتلا به سرطان خون به شکل حاد آن مبتلا می‌شوند. سرطان خون حاد در بدن بسیار سریع پیشرفت می‌کند و نیاز به درمان فوری دارد.
انواع سرطان خون در کودکان
دو نوع سرطان خون شایع در کودکان عبارتند از:
- سرطان خون حاد لنفوسیتی (ALL): ALL شایع‌ترین نوع سرطان خون در کودکان است و حدود ۷۵ درصد از کل موارد را شامل می‌شود. ALL در سلول‌های سفید نابالغ که لنفوبلاست نامیده می‌شوند، شروع می‌شود. این سلول‌ها برای مقابله با مواردی مانند باکتری و ویروس در بدن آنتی‌بادی ایجاد می‌کنند.
- سرطان خون حاد میلوئیدی (AML): AML دومین نوع شایع سرطان خون در کودکان است. AML از مغز استخوان شروع می‌شود و سپس از طریق خون پخش می‌شود. AML از بالغ شدن سلول‌های خونی نابالغ موجود در مغز استخوان (به نام میلوبلاست یا مونوبلاست) به گلبول‌های سفید خون کمک می‌کند که با عفونت و بیماری مبارزه کند.
در حالی که ALL و AML تقریباً همه موارد سرطان خون در کودکان را تشکیل می‌دهد، کودکان گاهی اوقات می‌توانند انواع دیگر سرطان خون نیز داشته باشند.
انواع نادر این سرطان خون
انواع نادر سرطان خون در کودکان عبارتند از:
- سرطان خون میکس لینییج (Mixed lineage) (MPAL): MPAL نوعی سرطان خون است که دارای ویژگی های AML و ALL است. هنگامی که در کودکان اتفاق می افتد ، پزشکان معمولاً همان برنامه درمانی را دنبال می کنند که شامل ALL است.
- سرطان خون میلوئیدی مزمن (CML): سرطان خون مزمن در کودکان بسیار نادر است. CML نوعی سرطان خون مزمن است که از مغز استخوان شروع می شود. رشد می کند و به آرامی گسترش می یابد.
- سرطان خون لنفوسیتی مزمن (CLL): درست مانند CML ، CLL بسیار آهسته گسترش می‌یابد و بندرت در کودکان مشاهده می‌شود. CLL همچنین از مغز استخوان شروع می‌شود.
- لوسمی میلومونوسیتیک نوجوان (JMML): JMML نوعی سرطان خون است که غالباً در کودکان بسیار کوچک اتفاق می‌افتد. در JMML سرطان خون سریع‌تر از CML رشد می‌کند اما کندتر از AML است.
علائم سرطان خون در کودکان چیست؟
در ابتدا تشخیص علائم سرطان خون در کودکان دشوار است. با این حال ، از آنجا که سرطان خون در کودکان به سرعت گسترش می‌یابد، باید سریعا به پزشک متخصص آنکولوژی مراجعه نمایید. اگر کودک علائم زیر را دارد، به خصوص اگر بیش از ۲ هفته است که آن علائم را دارد، وقت آن است که وقت قبلی بگیرید. علائم سرطان خون در کودکان عبارتند از:
- خستگی
- تب
- ضعف
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- سردرد
- درد مفصل
- پوست رنگ پریده
- مشکل تنفس
- سرفه‌ای که از بین نمی‌رود
- لرز
- سبکی سر یا سرگیجه
- عفونت‌هایی که از بین نمی‌روند
- استفراغ
- کبودی آسان
- مشکل در قطع خونریزی پس از بریدگی یا خراش کوچک
- خونریزی مکرر از بینی
- خونریزی لثه
- تورم در معده
- تورم غدد لنفاوی
- تورم در بازوها یا صورت
به خاطر داشته باشید که ممکن است همه کودکان این علائم را نشان ندهند. اگر کودکی هر یک از این علائم را دارد، به این معنا نیست که قطعاً فرد سرطان خون دارد. اما بهتر است سریعا به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
نحوه تشخیص سرطان خون
در صورت مشکوک بودن پزشک به سرطان خون، ممکن است چندین نوبت پزشکی و آزمایش برای کودک انجام شود. در اولین ملاقات، یک پزشک در مورد علائم کودک و مدت زمانی که به این علائم مبتلا شده است سوال می‌پرسد. پزشک همچنین می‌خواهد از هرگونه سابقه پزشکی مهم خانوادگی، مانند یکی از اعضای خانواده که مبتلا به سرطان است، مطلع شود. پزشک همچنین معاینه فیزیکی را برای یافتن علائم سرطان خون مانند رنگ پریدگی، کبودی، تورم غدد لنفاوی یا تورم معده انجام می‌دهد.
اگر سابقه پزشکی یا معاینه فیزیکی کودک نشاندهنده سرطان خون باشد، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین اینکه آیا سرطان خون باعث ایجاد علائم در کودک شده است یا خیر، تجویز کند. آزمایشات به شرح زیر است:
شمارش کامل خون (CBC)
CBC یک آزمایش خون عادی است که این آزمایش نسبت گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید خون و پلاکت‌ها را در خون بررسی می‌کند. زیرا کودکان مبتلا به سرطان خون به طور معمول بیش از حد گلبول سفید دارند.
لکه های خون
اسمیر خون یک آزمایش آزمایشگاهی است که به پزشکان امکان می‌دهد خون را زیر میکروسکوپ ببینند. آنها خون را برای سلول‌هایی که غیرطبیعی به نظر می‌رسند بررسی می‌کنند.
بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان
نمونه‌برداری و آسپیراسیون با قرار دادن یک سوزن بلند در استخوان برای استخراج سلول‌های مایع مغز استخوان و یک تکه کوچک استخوان انجام می‌شود. این ناحیه بی‌حس خواهد شد و به طور کلی به کودکان دارویی داده می‌شود که به آنها کمک می‌کند تا در طول آزمایش آرام باشند یا حتی بخوابند. این به پزشکان اجازه می‌دهد سلول‌های سفید خون سرطانی تولید شده در مغز استخوان را تجزیه و تحلیل کنند.
سوراخ کردن ناحیه کمر(Lumbar puncture)
اگر دکتر شک کند سلول‌های سرطان خون در مایع اطراف نخاع و مغز وجود دارد، این آزمایش انجام می‌شود. در این آزمایش سوزنی بین استخوان‌های ستون فقرات به مایعات اضافی وارد می‌شود. به کودکان اغلب دارویی داده می‌شود که به آنها اجازه می‌دهد طی این آزمایش بخوابند.
آزمایشات تصویربرداری
در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس و سونوگرافی را تجویز کند. این آزمایشات می‌تواند به پزشکان کمک کند تا از نزدیک غدد لنفاوی کودک یا اندام‌هایی را که ممکن است تحت تأثیر سرطان مانند کبد، طحال ، کلیه یا ریه‌ها قرار گیرند، ببینند.
چه عواملی باعث سرطان خون در کودکان می شوند؟
محققان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث لوسمی در کودکان می‌شود. در بسیاری از موارد، کودکانی که مبتلا به سرطان خون هستند، هیچ عامل خطری ندارند و علت سرطان خون آنها مشخص نیست. محققان معتقدند که تغییر در DNA سلول‌های مغز استخوان باعث ایجاد اختلالی می‌شود که منجر به سرطان خون می‌شود. چندین ناهنجاری کروموزومی می‌تواند منجر به این تغییر DNA شود.
ناهنجاری‌های کروموزومی می‌تواند ارثی باشد، اما بیشتر اوقات در طول زندگی کودک رخ می‌دهد.
هنوز تحقیقات بیشتری در حال انجام است تا مشخص شود آیا دلایل دقیق‌تر لوسمی در کودکان وجود دارد یا خیر. برخی از محققان فکر می‌کنند ترکیبی از ژنتیک ارثی و عوامل خطر حداقل در برخی موارد ممکن است دلیل این امر باشد. اما این ثابت نشده است.
در حال حاضر، هیچ علت شناخته شده‌ای برای بیشتر موارد این سرطان در کودکان وجود ندارد.
آیا می توانید از سرطان خون پیشگیری کنید؟
- پرهیز از اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن غیرضروری
- دور نگه داشتن کودکان از مواد شیمیایی قوی
- ممنوعیت استعمال دخانیات والدین
- تلاش برای محدود کردن یا کاهش قرار گرفتن در معرض هوای آلوده
سرطان خون در دوران کودکی چگونه درمان می شود؟
سرطان خون در دوران کودکی توسط پزشکان متخصص آنکولوژی در کودکان درمان می شود. متخصص سرطان یک برنامه درمانی را براساس نوع سرطانی که کودک دارد و میزان پیشرفت آن را تدوین می‌کند.
در برخی موارد، کودکان ممکن است قبل از شروع درمان سرطان، نیاز به درمان علائم داشته باشند. به عنوان مثال، کودکی که دارای عفونت باکتریایی است احتمالاً قبل از شروع درمان سرطان خون به درمان آنتی بیوتیکی نیاز خواهد داشت.
درمان اصلی برای انواع سرطان خون در کودکان، شیمی درمانی است. در برخی موارد ، کودکان ممکن است به پرتودرمانی ، جراحی یا دارو نیز نیاز داشته باشند. دوره دقیق درمان به نوع سرطان خون بستگی دارد.
درمان کودکان مبتلا به لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)
کودکان مبتلا به ALL در سه مرحله تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند:
- القایی: این مرحله اول شیمی درمانی است. کودکان شیمی درمانی می‌شوند و داروهایی با هدف بهبودی مصرف می‌کنند و ممکن است چندین بار در بیمارستان بستری شوند. این مرحله معمولاً ۱ تا ۳ ماه طول می‌کشد.
- ادغام: پس از بهبودی سرطان خون، کودکان مرحله ادغام را شروع می‌کنند. کودکان چندین ماه شیمی درمانی با استیبل کردن شرایط دریافت می‌کنند. برخی از کودکان نیز ممکن است در این مرحله پیوند سلول‌های بنیادی دریافت کنند.
- نگهداری: کودکانی که در دوره بهبودی باقی می‌مانند می‌توانند وارد مرحله نگهداری شوند. در طی این مرحله، کودکان می‌توانند داروهای تجویزی را برای کمک به حفظ سرطان خود در بهبودی استفاده کنند. طول این مرحله به کودک و پیشرفت او بستگی دارد.
درمان کودکان مبتلا به سرطان خون حاد میلوئیدی (AML)
کودکان مبتلا به AML نیاز به درمان با بستری در بیمارستان یا مرکز درمان سرطان دارند. آنها شیمی درمانی را در دو مرحله دریافت خواهند کرد:
- القایی کودکان: در مرحله القای شیمی درمانی فشرده دریافت می‌کنند. مرحله القای تا رسیدن به بهبودی طول می کشد.
- ادغام: از روش شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده استفاده می‌شود. برخی از کودکان ممکن است در این مرحله پیوند سلول‌های بنیادی نیز انجام دهند.
- هیچ مرحله نگهداری برای کودکان مبتلا به AML وجود ندارد.
