بدن انسان‌ها برای محافظت از خود در برابر بیماری و عفونت نیازمند گلبول سفید خون است. گلبول‌های سفید وظیفه حفاظت از سلامتی بدن را بر عهده دارند. میزان طبیعی گلبول‌های سفید ۴۵۰۰ الی ۱۱۰۰۰ گلبول سفید در هر میکرولیتر. (LCM) است. زمانی که تعداد لکوسیت‌ها یا گلبول سفید خون از این مقدار بیشتر شود، لکوسیتوز رخ‌داده است. درست است که این گلبول‌های سفید برای بدن ما بسیار کارآمد هستند اما نباید از مقدار طبیعی بیشتر باشند. در این صورت ممکن است ایجاد خطر کنند. در اغلب موارد وجود بیماری باعث افزایش سطح لکوسیت‌ها در بدن می‌شود اما عوامل دیگری نیز تأثیرگذار است و می‌تواند دلایل دیگری داشته باشد. با ما همراه باشید تا به طور کامل انواع علائم و علت ایجاد افزایش گلبول های سفید خون یا لکوسیتوز را بررسی کنیم. همچنین با نحوه درمان و پیشگیری از افزایش گلبول های سفید خون یا لوکسیتوز آشنا شویم.
انواع حالات لکوسیتوز
افزایش گلبول های سفید خون یا لکوسیتوز به پنج حالت زیر رخ می‌دهد:
- نوتروفیل‌ها رایج ترین گلبول سفید خون است که بین ۴۰ الی ۶۰ درصد از گلبول‌های سفید خون را به خود اختصاص داده‌اند. در اثر افزایش نوتروفیل‌ها، نوتروفیلی رخ می‌دهد.
- لنفوسیت‌ها بین ۲۰ الی ۴۰ درصد از لکوسیت‌ها بدن را تشکیل میدهند که در صورت افزایش، لنفوسیتوز ایجاد می‌شود.
- مونوسیتوز زمانی اتفاق می‌افتد که سطح گلبول سفیدی به نام مونوسیت بالا برود. مونوسیت‌ها تنها ۲ الی ۸ درصد از گلبول‌های سفید بدن انسان هستند.
- ائوزینوفیل نوعی لکوسیت است که فراوانی آن بین ۱ الی ۴ درصد در میان گلبول‌های سفید است. زمانی که از این مقدار بیشتر شود، ائوزینوفیلی رخ خواهدداد.
- بازوفیلی نیز نوعی لکوسیتوز بسیار نادر است چرا که به طور معمول تنها ۰.۱ الی ۱ درصد از کل گلبول های سفید بدن است و در صورتی که مقدار بازوفیل‌ها از این حد بیشتر شود، رخ خواهد داد.
علائم لکوسیتوز چیست؟
درست است که گلبول‌های سفید خون برای ما بسیار مهم هستند اما در صورت افزایش میزان به‌پیش از حد طبیعی می‌توانند باعث ایجاد غلظت خون شوند. در این حالت برای بدن اختلالاتی همچون سندرم هیپر ویسکوزیته ایجاد می‌کنند. سندرم هیپر ویسکوزیته به حالی گفته می‌شود که خون به‌راحتی نمی‌تواند در شریان‌های بدن جریان داشته باشد. در نتیجه خون کافی به اندام‌های حیاتی مانند قلب نمی‌رسد و رشد آن ها را تخت تأثیر قرار می‌دهد. در این صورت فرد مبتلا علائم زیر را بروز می‌دهد:
- اختلالات بینایی
- مشکلات تنفسی
- خونریزی رود، معده یا دهان
- سکته
برخی دیگر از علائم رایج نیز ممکن است در اثر بیماری زمینه‌ای که موجب لکوسیتوز شده است، رخ دهد. این علائم عبارت‌اند از:
- کبودی آسان
- کهیر و خارش
- کاهش وزن
- عرق شبانه
- تب
- درد
- مشکلات تنفسی
- خس خس سینه
یکی دیگر از عوامل شایع ایجاد لکوسیتوز، استرس است. در صورتی که عامل ایجاد لکوسیتوز استرس باشد، ممکن است هیچ علائمی در فرد بروز نکند.
چرا به بیماری لکوستوز دچار می‌شویم؟
علت لکوستوز بر اساس نوع گلبول سفیدی که افزایش یافته است، متفاوت است.
دلایل شایع ایجاد نوتروفیلی:
- استرس عاطفی یا فیزیک
- انواع خاصی از سرطان خون
- عفونت‌ها
- سیگار کشیدن
- حراجی و برداشتن طحال
- التهاب مزمن ناشی از جراحات و آرتریت
- واکنش به برخی داروها ازجمله داروهای استروئیدی، لیتیوم یا انواع خاصی از داروهای استنشاقی
عواملی که لنفوسیتوز را ایجاد می‌کنند:
- سیاه سرفه
- انواع خاصی از سرطان خون
- عفونت ویروسی
- برخی از عکس‌العمل‌های آلرژیک
برخیخ از علل ایجاد ائوزینوفیلی در بدن:
- آلرژی و عکس العمل‌های آلرژیک به مواردی چون تب ینجه و آسم
- سرطان سیستم لنفاوی یا لنفوم
- عفونت‌های انگلی
- انواع خاصی از بیماری پوستی
علل احتمالی ایجاد مونوسیتوز عبارت‌اند از:
- عفونت ناشی از نوعی ویروس به نام ویروس اپشتین بار
- بیماری سل
- ایجاد خود ایمنی از جمله بیماری هایی مانند لوپوس و کولیت اولسراتیو
- برداشتن طحال
- فونت قارچی
دلایل ایجاد لکوسیتوز بازوفیلی شامل:
- واکنش‌های آلرژیک(اغلب به ندرت این مورد رخ می‌دهد.)
- سرطان خون
- سرطان مغز استخوان
نحوه تشخیص لکوسیتوز
وجود سطح گلبول‌های سفید خون بالاتر از محدوده استاندارد که بین ۴۵۰۰ تا ۱۰۰۰ است، می‌تواند نشانه لکوسیتوز باشد. در صورتی تعداد گلبول سفید بین ۵۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ در هر میکرولیتر خون دارید، ممکن است به این معنی باشد که شما یک عفونت شدید یا تومور جامد دارید. عداد بسیار بالای گلبول سفید یعنی بیش از ۱۰۰۰۰۰ معمولاً فقط در شرایطی مانند لوسمی یا سایر انواع سرطان خون و مغز استخوان رخ می دهد. معمولاً از سه نوع آزمایش مختلف برای کمک به تعیین اینکه چرا ممکن است سطح گلبول‌های سفید خون شما افزایش یافته باشد، استفاده می‌شود:
شمارش کامل خون (CBC) با دیفرانسیل
شمار کامل خون، رایج‌ترین آزمایشی است که در صورت بالا بودن گلبول سفید انجام می‌شود. این آزمایش از دستگاهی برای تعیین درصد هر نوع خاص از لکوسیت‌ها، از نمونه خون استفاده می‌کند.
درصورتی‌که نوتروفیلی یا لنفوسیتوز داشته باشید، پزشک ممکن است این آزمایش را انجام دهد که می‌تواند شکل و بلوغ همه سلول‌های خونی را بررسی کند. این آزمایش ممکن است نوع لکوسیتوز را نیز تأیید کند یا نکند. اگر گلبول‌های سفید نابالغ وجود داشته باشد، ممکن است منجر به بیوپسی مغز استخوان شود. این آزمایش شامل مالش یک لایه‌نازک خون بر روی یک لام شیشه‌ای و استفاده از میکروسکوپ برای مشاهده سلول‌ها است.
بیوپسی مغز استخوان
شامل نمونه‌برداری از مغز استخوان شما (بافتی که گلبول سفید تولید می‌کند)، از وسط استخوان با استفاده از یک سوزن و مشاهده آن در زیر میکروسکوپ است. این آزمایش کمک می‌کند تا مشخص شود که آیا سلول‌های غیرطبیعی یا مشکلی در تولید لکوسیت در مغز استخوان وجود دارد یا خیر.
چگونه لکوسیتوز درمان می‌شود؟
درمان لکوسیتوز بسته به علت آن می‌تواند متفاوت باشد. در واقع می‌توان با درمان منشأ بیماری لکوسیتوز، خود این بیماری را نیز درمان کرد. برخی از رایج‌ترین درمان‌ها عبارت‌اند از:
- آنتی‌هیستامین برای واکنش‌های آلرژیک
- استفاده از داروهای استنشاقی برای کنترل آسم
- مصرف آنتی بیوتیک برای درمان عفونت‌های باکتریایی
- درمان‌هایی که برای بیماری سرطان انجام می‌شود مانند شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، یا پیوند سلول‌های بنیادی برای لوسمی
- داروهایی برای درمان استرس یا اضطراب
- درمان شرایط التهابی
- تغییر داروها برای جلوگیری از عوارض جانبی به برخی داروها
اگر سندرم هیپر ویسکوزیته دارید، درمان ممکن است شامل استفاده از مایعات داخل وریدی، داروها برای کمک به کاهش سریع سطوح لکوسیت و بهبود جریان خون باشد.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به لکوسیتوز
راه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید از لکوسیتوز جلوگیری کنید، برای آنکه از ابتلا به لکوسیتوز جلوگیری کنید رعایت موارد زیر پیشنهاد می‌شود:
- حفظ یک سبک زندگی سالم و فعال
- رعایت بهداشت مناسب و شستن دست ها برای جلوگیری از انتقال عفونت به بدن
- اجتناب از آلرژن‌های بالقوه(یعنی در صورتی که آلرژی دارید مراقب تحریک شدن آن باشید)
- مصرف دخانیات مانند سیگار کشیدن را ترک کنید.
- هر دارویی را فقط با دستور پزشک مصرف کنید.
- کاهش سطح استرس
دقت کنید که
در صورتی که احساس می‌کنید نمی‌توانید استرس و اضطراب خود را کنترل کنید از روانشناس یا مشاور کمک بگیرید. چرا که کنترل میزان استرس باعث جلوگیری از بروز بسیاری از بیماری ها است. از طرفی بالا بودن سطح گلبول سفید همیشه به معنای لکوسیتوز نیست و ممکن است به صورت طبیعی برای مقابله با یک بیماری طبیعی ایجاد شده باشد و پس از درمان دوباره با سطح طبیعی خود بازگردد. علاوه بر این، می تواند توسط بسیاری از عوامل دیگر از جمله بارداری، استرس یا ورزش شدید نیز ایجاد شود. با این حال، می‌تواند نشانه‌ای از یک مسئله جدی‌تر مانند سرطان خون یا سرطان دیگر نیز باشد، بنابراین مهم است که با پزشک خود برای تعیین علت و ارزیابی اینکه آیا درمان ضروری است یا خیر، همکاری کنید.
