سرطان خون سلول مویی : علائم؛ علت، تشخیص و درمان

لوسمی سلول مویی نوع مزمن و نادری از لوسمی بزرگسالان است. تخمین زده می‌شود که تقریباً ۲٪ از بیماران بزرگسال مبتلا به لوسمی به این شکل از بیماری مبتلا هستند. در حالی که علت این بدخیمی مشخص نیست، تصور می‌شود که منشا سلول بدخیم از بخش سلول B حافظه ایجاد می‌شود. این سلول‌های بدخیم از زمان تشخیص به مغز استخوان، طحال و کبد نفوذ می‌کنند. سرطان خون سلول مویی معمولاً به تدریج شروع می‌شود. بیماران با علائم، خستگی، افزایش حساسیت به عفونت و بزرگ شدن طحال به دکتر مراجعه می‌کنند. سلول‌های مویی بدخیم در مغز استخوان تولید گلبول‌های قرمز طبیعی، گلبول‌های سفید خون و پلاکت‌هایی را که در مغز استخوان ساخته می‌شوند، به خطر می‌اندازند.

سرطان خون سلو مویی چیست؟

سرطان خون سلول مویی (HCL) نوعی سرطان خون است که از مغز استخوان شروع می‌شود. یک نوع نادر از لوسمی مزمن است. لوسمی سلول مویی نام خود را از برجستگی‌های کوتاه و نازکی که شبیه مو روی سلول‌های آن است گرفته است. لوسمی سلول مویی (HCL) نوع نادری از سرطان خون است که با تغییرات غیرطبیعی در گلبول‌های سفید به نام لنفوسیت‌های B مشخص می‌شود. مغز استخوان تعداد زیادی از این سلول‌های معیوب را ایجاد می‌کند که به دلیل وجود برآمدگی‌های موی نازک روی سطح آن‌ها به نام «سلول‌های مویی» شناخته می‌شوند.

تولید بیش از حد و تجمع سلول‌های مویی باعث کمبود سلول‌های خونی طبیعی (پانسیتوپنی)، از جمله کاهش غیرطبیعی گلبول‌های سفید خاص (نوتروفیل‌ها [نوتروپنی]) و گلبول‌های قرمز خاص (پلاکت‌ها [ترومبوسیتوپنی]) می‌شود. افراد مبتلا معمولاً خستگی، ضعف، تب، کاهش وزن و یا ناراحتی شکمی را به دلیل بزرگ شدن غیر طبیعی طحال (سپلنومگالی) نشان می‌دهند. علاوه بر این، افراد مبتلا کبد بزرگ شده (هپاتومگالی) دارند و به طور غیرعادی مستعد کبودی و یا عفونت شدید هستند. علت دقیق لوسمی سلول مویی مشخص نیست.

علائم و نشانه‌های سرطان خون سلول مویی

شروع لوسمی سلولی مویی معمولاً تدریجی است. علائم غیراختصاصی هستند و  شامل احساس عمومی بد سلامتی (بی‌حالی)، خستگی، ضعف، تب، تعریق شبانه و یا کاهش وزن است. علاوه بر این، افراد مبتلا درد شکم و احساس پری شکم را به دلیل بزرگ شدن غیر طبیعی طحال (سپلنومگالی) تجربه می‌کنند. در برخی موارد، افراد مبتلا  کبد بزرگ شده (هپاتومگالی) دارند و به طور غیرعادی مستعد کبودی و یا عفونت‌های شدید و مکرر هستند. این عفونت‌ها اغلب جدی‌ترین عارضه لوسمی سلول‌های مویی بودند، اما با پیشرفت‌های درمانی به ندرت رخ می‌دهند.

به طور کلی علائم شایع HCL عبارتند از:

• احساس خستگی به طور مداوم
• ضعف
• کاهش وزن بدون دلیل
• تنگی نفس
• تعریق بیش از حد، اغلب در شب
• تورم غدد لنفاوی
• عفونت و تب مکرر
• لکه‌های قرمز کوچک روی پوست
• کبد یا طحال بزرگ شده
• کبودی و خونریزی آسان
• درد استخوان به خصوص زیر دند‌ها

HCL به کندی پیشرفت می‌کند و در مراحل اولیه علائم کمی داشته باشید یا اصلاً علائمی نداشته باشید.

علت سرطان خون سلول مویی چیست؟

سلول‌های بنیادی سلول‌های خونی (گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها) را تشکیل می‌دهند. این تغییر غیر طبیعی در یک سلول سفید به نام لنفوسیت B رخ می‌دهد. لنفوسیت‌های B معمولاً برای کمک به مبارزه با عفونت‌ها آنتی بادی تولید می‌کنند. سلول‌های مودار تمایل به تجمع در مغز استخوان، کبد و طحال دارند. حتی اگر لوسمی سلول مویی بر سلول‌های سفید تأثیر بگذارد، غدد لنفاوی معمولاً بزرگ نمی‌شوند. سلول‌های مویی به طور غیرقابل کنترلی تکثیر می‌شوند و گلبول‌های سفید طبیعی، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را از بین می‌برند. در نتیجه، تعداد گلبول‌های سالم خون (گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها) معمولاً کمتر از حد طبیعی است.

علت دقیق لوسمی سلول مویی ناشناخته است. علائم خاص لوسمی سلول‌های مویی به دلیل تولید بیش از حد سلول‌های غیر طبیعی مودار است که منجر به کمبود سه نوع اصلی سلول‌های خونی؛ گلبول‌های قرمز و سفید و پلاکت‌ها می‌شود. گلبول‌های قرمز اکسیژن را به بدن می‌رسانند، گلبول‌های سفید به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند و پلاکت‌ها به لخته شدن کمک می‌کنند تا از دست دادن خون جلوگیری کنند.

سرطان خون سلول مویی چه جمعیتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

 سرطان سلول مویی یک اختلال نادر است که مردان را چهار برابر بیشتر از زنان مبتلا می‌کند لوسمی سلول مویی حدود ۶۰۰۰ نفر را در ایالات متحده تحت تاثیر قرار می‌دهد. سالانه حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ مورد جدید تشخیص داده می‌شود. اکثر افراد مبتلا مردان ۵۰ ساله یا بالاتر هستند. با این حال، این اختلال می‌تواند در افراد بین ۲۰ تا ۸۰ سال رخ دهد. لوسمی سلول مویی یک تا دو درصد از کل موارد لوسمی بزرگسالان را تشکیل می‌دهد. اولین بار در سال ۱۹۵۸ شناسایی شد.

لوسمی سلول مودار چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک بر اساس علائمی که در طول معاینه فیزیکی وجود داشته باشد، به HCL مشکوک می‌شود. آزمایشاتی که پزشک برای رسیدن به تشخیص انجام می‌دهد شامل موارد زیر است:

سی تی اسکن: تصاویر دقیقی از بدن می‌گیرد و به پزشک اجازه می‌دهد تا اندام‌های خاصی مانند طحال یا کبد را مشاهده کند که در صورت ابتلا به HCL متورم می‌شوند.

شمارش کامل خون: اندازه گیری میزان گلبول‌های سفید و قرمز و پلاکت‌ها در خون است.

اسمیر خون محیطی: آزمایشی است که در آن خون در زیر میکروسکوپ برای جستجوی سلول‌های مویی مشاهده می‌شود.

اگر بیوپسی مغز استخوان دارید، پزشک نمونه کوچکی از مغز استخوان را با استفاده از یک سوزن توخالی برمی‌دارد. نمونه زیر میکروسکوپ برای علائم سرطان مشاهده می‌شود. نمونه‌ای از سلول‌های خون یا مغز استخوان زیر میکروسکوپ برای نشانگرهای خاصی مانند الگوهای پروتئینی که در سطح سلول‌های HCL یافت می‌شوند، بررسی می‌شود. به این روش ایمونوفنوتایپینگ می‌گویند.

سرطان خون سلول مودار چگونه درمان می‌شود؟

درمان بسته به تعداد سلول‌های مودار و سلول‌های سالم در خون و مغز استخوان و اینکه آیا علائم خاصی مانند طحال متورم یا عفونی از خود نشان می‌دهند، متفاوت خواهد بود. اگر تعداد سلول‌های خون طبیعی کم باشد، طحال متورم باشد یا اگر عفونت داشته باشید نیاز به درمان خواهید داشت.

درمان‌های رایج عبارتند از:

• انتقال خون برای افزایش شمارش خون
• شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های غیر طبیعی
• جراحی برای برداشتن طحال متورم
• آنتی بیوتیک برای درمان عفونت

کلام آخر

سرطان خون سلول مویی (HCL) یک بیماری بدخیم است که لنفوسیت‌های B را تحت تاثیر قرار می‌دهد و متعلق به لنفوم‌های ضعیف است. این نام از جنبه میکروسکوپی سلول‌های لوسمی گرفته شده است که برجستگی‌های سیتوپلاسمی مشخص و ظریفی را نشان می‌دهند. لوسمی سلول مویی نوع نادری از لوسمی مزمن است. سلول‌های خونی لوسمیک دارای برآمدگی‌های ریز و شبیه مو در سطح خود هستند. به همین علت به این اسم شناخته شده است.