یک برنامه غذایی برای رفع کم خونی فقر آهن باید شامل تعادل سالم غذاهای شامل هیم و غیر هیم (heme یک ترکیب حاوی آهن از کلاس پورفیرین که قسمت غیر پروتئینی هموگلوبین و برخی دیگر از مولکولهای بیولوژیکی را تشکیل میدهد.) غنی از آهن، مانند گوشت و مرغ، غذاهای دریایی، سبزیها غنی از آهن، آجیل و دانهها و لوبیا باشد. همچنین قرار دادن غذاهایی که میتوانند جذب آهن در بدن را بهبود بخشند و اجتناب از غذاهایی که ممکن است در این روند تداخل داشته باشند، بسیار مهم است.
کم خونی فقر آهن زمانی اتفاق میافتد که بدن شما آهن کافی برای تشکیل گلبولهای قرمز خون سالم نداشته باشد. کم خونی فقر آهن دلایل مختلفی دارد، اما معمولاً در نتیجه مصرف ناکافی رژیم غذایی و یا ازدستدادن خون است.
فرد مبتلا به کم خونی فقر آهن به طور معمول مکمل آهن خوراکی یا درمان آهن وریدی (IV) دریافت میکند. به افرادی که کم خونی فقر آهن دارند نیز توصیه میشود که با اولویت بندی غذاهای غنی از آهن، در رژیم غذایی خود مصرف آهن را افزایش دهند.
در این مقاله می خوانید :
چه عواملی باعث کم خونی میشود؟
کم خونی انواع مختلفی دارد که میتواند از عوامل بسیاری از جمله کمبود آهن در رژیم غذایی و قاعدگی شدید ناشی شود. خونریزی در معده و روده نیز میتواند باعث کم خونی فقر آهن شود. این نوع خونریزی گاهی عارضه جانبی داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) است. یا ممکن است ناشی از:
- زخم
- هموروئید
- تورم در روده بزرگ یا مری
- برخی سرطانها
افراد خاصی بیشتر در معرض ابتلا به کم خونی فقر آهن قرار دارند. این افراد شامل افراد باردار، مبتلایان به بیماریهای خاص مانند بیماری کرون، افرادی که تحت عمل جراحی چاقی قرار گرفتهاند، افرادی که دوره قاعدگی آنها زیاد است و افرادی که رژیم وگان را دنبال میکنند، هستند.
در این موارد، پزشکان معمولاً به افراد توصیه میکنند از مکملهای آهن استفاده کنند.
میزان توصیه شده روزانه آهن (RDA) به سن و جنسیت فرد بستگی دارد. کودک کمتر از ۶ ماه فقط به ۰.۲۷ میلیگرم آهن در روز نیاز دارد، درحالیکه یک پسر با سن ۱۹ تا ۵۰ سال به ۸ میلیگرم آهن در روز نیاز دارد و یک زن با همان سن به ۱۸ میلیگرم آهن در روز نیاز دارد. در دوران بارداری، فرد باید مصرف آهن روزانه خود را به ۲۷ میلیگرم در روز برساند.
افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن به افزایش قابل توجهی از منابع آهن در رژیم خود نیاز دارند. این افراد به ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیگرم آهن در روز یا ۵/۲ میلیگرم در هر کیلوگرم از وزن بدن خود آهن نیاز دارند. با این حال، توصیههای دوز متفاوت است، زیرا بدن دوزهای بالای مکملهای آهن را به طور مؤثر جذب نمیکند. فرد باید در مورد دوز مناسب آهن اضافی با پزشک خود مشورت کند.
برنامههای غذایی
افزودن غذاهای غنی از آهن به رژیم غذایی میتواند به درمان کم خونی کمک کند. یک متخصص سلامت و تغذیه میتواند در مورد انواع مواد غذایی برای انتخاب و روشهای دیگر برای افزایش جذب آهن به شما توصیههایی کند.
بهترین رژیم غذایی برای فرد کم خون شامل بسیاری از غذاهای غنی از آهن و غذاهای دیگر است که به بدن در جذب آهن کمک میکند. همچنین فرد باید از غذاهایی که میتوانند مانع جذب آهن شوند، آگاه باشد.
برنامه زیر برای نشان دادن نوع وعدههای غذایی سالم که ممکن است یک فرد کم خون داشته باشد تهیه شده است:
صبحانه
گزینه اول
بلغور جو دوسر شیرین نشده با جو دوسر جوانه زده که روی آن تمشک، دانه کنف (یا شاهدانه) و پودر کاکائو قرار دارد. با یک لیوان آب پرتقال غنی شده با آهن لذت ببرید.
گزینه دوم
صبحانهای که از مخلوط نخود، سوسیس مرغ، قارچ، سیب زمینی شیرین و اسفناج درست شده است.
چای و قهوه مانع جذب آهن میشوند و افراد نباید آنها را در کنار وعدههای غذایی بنوشند.
ناهار
گزینه اول
یک کاسه گوشت چیلی گاو، یا یک همبرگر ماهی تن، به همراه سالاد اسفناج.
گزینه دوم
نان شیرینی با ماهی سالمون دودی، پنیر خامهای و اسفناج.
شام
گزینه اول
خرد گوشت بره با سیب زمینی آب پز، کلم بروکلی بخارپز، و کلم پیچ فرفری.
گزینه دوم
خورشتی که شامل لوبیا، نخود، نخود چشم سیاه، کنسرو گوجه فرنگی، پیاز، فلفل قرمز و سیر است که روی آن پنیر وگان یا پایه لبنی و یک مقدار ماست وگان یا پایه لبنی قرار دارد.
غذاهای غنی از آهن
بسیاری از غذاها حاوی مقادیر زیادی آهن هستند. ممکن است اشخاص راهی برای ترکیب آنها و تهیه وعدههای غذایی خوش طعم و مقوی که به تقویت مصرف آهن کمک میکند، پیدا کنند.
میوهها و سبزیها
- شاهی
- کلم پیچ فرفری و انواع دیگر
- اسفناج
- برگ کولارد (کلم برگ یا کلم سبز)
- برگ قاصدک
- چغندر سوئیسی
- میوههای خانواده مرکبات
- فلفل قرمز و زرد
- کلم بروکلی
با این حال، برخی از سبزیهای برگ تیره همچنین حاوی اگزالات هستند که میتوانند مانع جذب آهن شوند. فرد به جای اینکه فقط به سبزیجات اعتماد کند، باید هدفش تأمین آهن از منابع مختلف باشد.
آجیل و دانهها
- دانه کدو تنبل
- بادام هندی
- پسته
- دانههای کنف
- آجیل کاج
- دانههای آفتابگردان
گوشت و ماهی
- گوشت گاو
- گوشت بره
- گوشت گوساله
- کبد (جگر سیاه)
- صدف
- صدف چروک
- میگو
- ساردین
- ماهی تن
- ماهی سالمون
- لوزی ماهی یا هلیبوت
- ماهی لوتی (perch نوعی ماهی گوشت خوار)
- ماهی هادوک
لوبیا و حبوبات
- لوبیا قرمز
- نخود
- دانههای سویا
- نخود چشم سیاه
- لوبیا چیتی
- لوبیای سیاه
- نخود فرنگی
- لوبیای لیما
ممکن است ایده خوبی باشد که غلات غنی شده از آهن، محصولات نان، آب پرتقال، برنج و ماکارونی را انتخاب کنید. همچنین، غلات و حبوبات تخمیر شده و جوانه زده برای افراد دارای کمبود آهن انتخاب بهتری است زیرا جوانه زدن و تخمیر باعث تجزیه ترکیبات ضد مغذی میشود که بر جذب آهن تأثیر منفی میگذارد.
غذاهایی که باید از آنها اجتناب کنید
- غذاهای زیر میتوانند در جذب آهن تداخل ایجاد کنند:
- چای و قهوه
- شیر و برخی از محصولات لبنی
- غذاهای حاوی تانن، مانند انگور، ذرت و سورگوم
- غذاهایی که حاوی فیتات یا اسید فیتیک هستند، مانند برنج قهوهای و محصولات گندم سبوس دار
- غذاهایی که حاوی اسید اگزالیک هستند مانند بادام زمینی، جعفری و شکلات
نکاتی برای دریافت آهن بیشتر در رژیم غذایی
اگرچه افزودن غذاهای غنی از آهن به رژیم غذایی میتواند به افزایش سطح آهن خون کمک کند، اما بیشتر افراد مبتلا به فقر آهن برای دستیابی به وضعیت آهن سالم نیاز به مصرف آهن مکمل دارند.
برخی از افراد آهن را به خوبی جذب نمیکنند و ممکن است نیاز به درمان IV (تزریق) با آهن داشته باشند. پزشک یک فرد به او در مورد بهترین روش درمانی برای نیازهای خاص وی مشاوره میدهد. با این حال، استراتژیهای زیر میتوانند میزان مصرف آهن را در فرد به حداکثر برسانند:
- از خوردن چای یا قهوه در کنار وعدههای غذایی خودداری کنید.
- از خوردن غذاهای غنی از کلسیم با غذاهای غنی از آهن خودداری کنید.
- غذاهای غنی از آهن را در کنار غذاهای غنی از ویتامین C بخورید.
- این غذاها را با یک قابلمه چدنی بپزید.
- غذاها را برای مدت کوتاهتری بپزید.
اگر شخصی سعی کرده رژیم خود را تغییر دهد و سطح آهن در او پایین باقی مانده، باید با پزشک یا متخصص تغذیه صحبت کند، که ممکن است مکمل دیگری را توصیه کند.
متخصصان سلامت اغلب توصیه میکنند مکمل حاوی نمکهای آهنی را انتخاب کنید مانند فومارات آهن، گلوکونات آهن یا سولفات آهن. توصیههای دوز آهن متفاوت است. پزشک یک فرد مؤثرترین شکل و دوز آهن را بر اساس نیازهای وی تعیین میکند.
خلاصه
- افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن میتوانند از افزودن آهن به رژیم غذایی خود بهرهمند شوند. غذاها و استراتژیهای ذکر شده در بالا میتوانند به فرد کمک کنند تا شرایط را کنترل کند.
- خوردن برخی از سبزیها تیره و برگدار، گوشت، غذاهای دریایی، لوبیا، آجیل و دانهها میتواند به فرد در افزایش مصرف آهن کمک کند.
- همچنین ممکن است استفاده از ماهی تابه چدنی و طبخ وعدههای غذایی برای مدت زمان کوتاهتر، در صورت امکان، ایده خوبی باشد.
- مکملهای آهن میتوانند به نفع افرادی باشند که آهن کافی از رژیم غذایی خود دریافت نمیکنند. رعایت دقیق دستورالعملهای دوز مصرف ضروری است.
