سرطان زمانی شروع می‌شود که سلول‌های بدن شروع به رشد بیش از حد می‌کنند. سلول‌ها تقریباً در هر قسمت از بدن می‌توانند به سرطان تبدیل شوند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند. سرطان خون میلوئیدی مزمن (CML) نوعی سرطان است که گلبول‌های سفید خون را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری در هر سنی می‌تواند رخ دهد، اما بیشتر در افراد مسن در حدود ۶۰ تا ۶۵ سال شایع است. در CML، مواد اسفنجی داخل برخی از استخوان‌ها (مغز استخوان) تعداد زیادی سلول میلوئیدی تولید می‌کند. میلوئید گلبول‌های سفید نابالغی است که به طور کامل رشد نکرده و به درستی کار نمی‌کنند. CML با انواع دیگر لوسمی، از جمله لوسمی لنفوسیتی مزمن، لوسمی میلوئید حاد و لوسمی لنفوبلاستیک حاد متفاوت است. ما در این مقاله به بررسی سرطان خون ملوئیدی مزمن پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
در این مقاله می خوانید :
لوسمی چیست؟
لوسمی اصطلاحی برای سرطان سلول‌های خونی است، لوسمی در بافت‌های خون ساز مانند مغز استخوان شروع می‌شود. مغز استخوان سلول‌هایی را می‌سازد که به گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت تبدیل می‌شوند.
سرطان خون لوسمی میلوئید مزمن (CML) چیست؟
لوسمی مزمن میلوئیدی (CML) نوعی لوسمی مزمن است. مزمن به این معنی است که معمولاً به آرامی بدتر می‌شود. در CML، مغز استخوان گرانولوسیت‌های غیرطبیعی (نوعی گلبول سفید) می‌سازد. به این سلول‌های غیر طبیعی، بلاست نیز می‌گویند. هنگامی که سلول‌های غیر طبیعی سلول‌های سالم را از بین می‌برند، می‌تواند منجر به عفونت، کم خونی و خونریزی آسان شود. سلول‌های غیرطبیعی همچنین می‌توانند در خارج از خون به سایر قسمت‌های بدن پخش شوند. CML معمولاً در بزرگسالان در دوران میانسالی یا پس از آن رخ می‌دهد. در کودکان نادر است.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) هستند؟
پیش بینی اینکه چه کسی به CML مبتلا می‌شود دشوار است. چند عامل وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. این عوامل عبارتند از؛
سن: با افزایش سن، خطر ابتلا افزایش می‌یابد
جنسیت: CML در مردان شایع‌تر است
قرار گرفتن در معرض پرتوهای با دوز بالا
علائم سرطان خون ملوئیدی مزمن
CML معمولاً در مراحل اولیه هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند و تنها در طی آزمایشاتی که به دلیل دیگری انجام می‌شود، تشخیص داده می‌شود. همانطور که شرایط ایجاد می‌شود، علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- کاهش وزن
- عرق شبانه
- حساسیت و تورم در سمت چپ شکم
- احساس سیری بعد از وعده‌های غذایی کوچک
- رنگ پریدگی پوست و تنگی نفس
- تب بالا
- کبودی و خونریزی به راحتی
- عفونت‌های مکرر
- درد استخوان
در صورت داشتن علائم دائمی که نگران آن هستید، به پزشک مراجعه کنید. این نوع علائم می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند، بنابراین بعید است که حتما CML داشته باشید، اما بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا این علائم را بررسی کند.
علت به وجود آمدن سرطان خون ملوئیدی مزمن چیست؟
CML در اثر تغییر ژنتیکی (جهش) در سلول‌های بنیادی تولید شده توسط مغز استخوان ایجاد می‌شود. این جهش باعث می‌شود که سلول‌های بنیادی تعداد زیادی گلبول سفید توسعه نیافته تولید کنند. همچنین منجر به کاهش تعداد سلول‌های خونی دیگر مانند گلبول‌های قرمز می‌شود. این تغییر شامل دسته‌هایی از DNA به نام کروموزوم است. در هر سلول بنیادی، بخشی از DNA از یک کروموزوم با بخشی از کروموزوم دیگر تعویض می‌شود. این تغییر به «کروموزوم فیلادلفیا» معروف است.
سرطان خون لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک برای تشخیص سرطان خون میلوئیدی مزمن بعد از معاینه فیزیکی، از فرد سابقه پزشکی می‌گیرد. سپس برای تشخیص دقیق‌تر آزمایش خون تجویز می‌کند. آزمایش‌های خون، مانند شمارش کامل خون (CBC) با آزمایش‌های افتراقی و شیمی خون. آزمایشات شیمی خون، مواد مختلف موجود در خون از جمله الکترولیت‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها، گلوکز (قند) و آنزیم‌ها را اندازه گیری می‌کند آزمایشات شیمی خون خاص شامل یک پانل متابولیک پایه (BMP)، یک پانل متابولیک جامع (CMP)، تست‌های عملکرد کلیه، تست‌های عملکرد کبد و یک پانل الکترولیت است.
آزمایشات مغز استخوان
دو نوع آزمایش مغز و استخوان وجود دارد که شامل؛ آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان می‌شود. هر دو آزمایش شامل برداشتن نمونه‌ای از مغز و استخوان هستند. نمونه‌ها برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند. آزمایشات ژنتیکی برای بررسی تغییرات ژن و کروموزوم، از جمله آزمایشات برای جستجوی کروموزوم فیلادلفیا از دیگر آزمایش‌های تشخص سرطان خون لوسمی میلوئیدی مزمن است. اگر CML در فرد تشخیص داده شود، آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش‌های تصویربرداری برای مشاهده گسترش سرطان انجام می‌شود.
مراحل لوسمی میلوئید مزمن (CML)
CML دارای سه فاز است. این مراحل بر اساس میزان رشد یا گسترش CML است:
فاز مزمن
در این فاز کمتر از ۱۰ درصد سلول‌های خون و مغز استخوان سلول‌های بلاست (سلول‌های سرطان خون) هستند. اکثر افراد در این مرحله تشخیص داده می‌شوند و بسیاری از آنها علائمی ندارند. درمان استاندارد معمولا در این مرحله از گسترش سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند.
فاز تسریع شده
۱۰ تا ۱۹ درصد سلول‌های خون و مغز استخوان را سلول‌های بلاست تشکیل می‌دهند. در این مرحله، افراد اغلب علائم دارند و درمان استاندارد می‌تواند به اندازه فاز مزمن موثر نباشد.
فاز بلاستیک
در این فاز ۲۰ درصد یا بیشتر از سلول‌های خون یا مغز استخوان سلول‌های بلاست هستند. سلول‌های انفجاری به بافت‌ها و اندام‌های دیگر گسترش یافته‌اند. اگر در مرحله بلاستیک دچار خستگی، تب و طحال بزرگ شده باشید، به آن بحران انفجار می‌گویند. درمان این مرحله نسبت به دو مرحله اول سخت‌تر است.
سرطان خون ملوئیدی مزمن چگونه درمان می‌شود؟
درمان CML معمولاً بلافاصله پس از تشخیص قطعی شروع می‌شود تا به کند کردن پیشرفت آن و تحت کنترل نگه داشتن آن کمک کند. درمان‌های اصلی برای CML داروهایی به نام مهارکننده‌های تیروزین کیناز هستند که رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی را متوقف می‌کنند. آنها می‌توانند در صورت مصرف مادام‌العمر به کنترل CML کمک کنند.
این داروها عبارتند از:
- قرص ایماتینیب
- کپسول نیلوتینیب
- قرص داساتینیب
- قرص بوسوتینیب
همچنین آزمایش خون منظم برای بررسی اثربخشی دارو انجام خواهد شد.
گاهی اوقات پیوند سلول‌های بنیادی انجام می‌شود. سلول‌های بنیادی سلول‌هایی هستند که انواع دیگری از سلول‌ها را تشکیل می‌دهند. در این مورد، سلول‌های بنیادی از مغز استخوان پیوند زده می‌شود که می‌تواند گلبول‌های سفید سالم تولید کند. پیوند سلول‌های بنیادی به طور بالقوه می‌تواند سرطان خون ملوئیدی مزمن را درمان کند، اگرچه این یک درمان بسیار فشرده است و در بیشتر موارد مناسب نیست.
