رفلاکس معده یا Acid Reflux که با عنوان بیماری رفلاکس معده-مری یا Gastroesophageal Reflux Disease نیز شناخته می‌شود، یک بیماری گوارشی است. زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به طور مکرر به داخل لوله‌ای که دهان و معده فرد را متصل می‌کند (مری) رخ می‌دهد. این برگشت اسید می‌تواند مخاط مری فرد را تحریک کند. رفلاکس اسید معده به اختلالی گفته می‌شود که عموما با علائم سوزش سردل همراه خواهد بود. این بیماری بیشتر عضله تنگ کننده انتهایی مری یا LES را درگیر خواهد کرد. این عضله حلقه‌ای میان مری و معده است که باعث می‌شود بسیاری از افراد از این بیماری رنج ببرند. در بسیاری از موارد رفلاکس معده توسط رژیم غذایی و سبک زندگی سالم فرد درمان خواهد شد، البته در موارد شدیدتر ممکن است به درمان دارویی و جراحی نیاز باشد.
علائم رفلاکس معده
علائم و نشانه‌های رایج GERD عبارتند از:
- احساس سوزش در قفسه سینه (سوزش سر دل) ، معمولاً بعد از غذا خوردن ، که ممکن است در شب بدتر شود
- درد قفسه سینه
- مشکل در بلع
- برگشت غذا یا مایع ترش
- احساس یک توده در گلو
اگر ریفلاکس اسید در شب دارید، ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید:
- سرفه مزمن
- لارنژیت
- آسم جدید یا بدتر شدن آن
- اختلال در خواب
علل بیماری رفلاکس اسید معده چیست؟
یکی از علت‌های رفلاکس معده به اختلال معده که فتق‌هیاتال نام دارد مربوط می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که بخش بالایی شکم و LES به بالای دیافراگم حرکت خواهد کرد، عضله‌ای که شکم را از قفسه سینه جدا می‌کند. در حالت نرمال دیافراگم، اسید معده را در شکم خود نگاه‌می‌دارد، اما در صورت وجود اختلال هیاتال اسید می‌تواند به مری نفوذ کند و منجر به ایجاد علائمی در معده شود. از علل دیگری که منجر به رفلاکس معده می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن اضافه وزن
- خوردن حجم بالای غذا و بلافاصله دراز کشیدن
- خوردن وعده غذایی سنگین و دراز کشیدن به پشت یا خم شدن
- خوردن تنقلات قبل از خواب
- بارداری
- مصرف آسپرین، ایبوپروفن، آرامبخش یا داروهای فشار خون
- استعمال دخانیات
- خوردن غذاهای خاص، مانند مرکبات، گوجه فرنگی، شکلات، نعناع، سیر، پیاز، یا غذاهای تند و چرب
چه زمانی نیاز است که به پزشک مراجعه نمایید؟
اگر درد قفسه سینه، همراه با تنگی نفس، یا درد فک یا بازو را تجربه می‌کنید، باید سریعا به پزشک مراجعه نمایید. این علائم ممکن است علائم و نشانه‌های حمله قلبی باشند. در صورتی که:
- اگر فرد علائم شدید یا مکرر GERD را تجربه می‌کند.
- اگر بیش از دو بار در هفته از داروهای بدون نسخه برای سوزش سردل استفاده می‌کنید.
تشخیص GERD
اگر فرد مشکوک به رفلاکس معده باشد، یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در مورد هرگونه علائمی که تجربه کرده اید از بیمار سوال می‌کند. آنها ممکن است از یک یا چند روش زیر برای تأیید تشخیص یا بررسی عوارض GERD استفاده کنند:
- بلع باریم: پس از نوشیدن محلول باریم، از تصویربرداری اشعه ایکس برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی فرد استفاده می‌شود.
- آندوسکوپی فوقانی: یک لوله انعطاف پذیر با یک دوربین کوچک در مری فرد قرار می‌گیرد تا آن را بررسی کرده و در صورت نیاز نمونه ای از بافت (نمونه‌برداری) را جمع‌آوری کند.
- مانومتری مری: یک لوله انعطاف‌پذیر به مری وارد می‌شود تا قدرت ماهیچه‌های مری اندازه‌گیری شود.
- نظارت بر pH مری: یک مانیتور در مری قرار داده می‌شود تا بفهمد اسید معده در چه زمانی وارد بدن می‌شود.
گزینه های درمانی GERD یا رفلاکس معده
برای پیشگیری و تسکین علائم GERD، پزشک ممکن است فرد را تشویق کند تا عادات غذایی یا سایر رفتارهای خود را تغییر دهید. آنها همچنین ممکن است مصرف داروهای بدون نسخه مانند:
- آنتی اسیدها
- مسدود کننده‌های گیرنده H2
- مهار کننده های پمپ پروتون (PPI)
در برخی موارد،پزشک ممکن است مسدود کننده های گیرنده H2 یا PPI های قوی‌تر تجویز کند. اگر GERD شدید باشد و به درمان‌های دیگر پاسخ ندهد، ممکن است جراحی توصیه شود. برخی از داروهای بدون نسخه می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند.
جراحی برای درمان GERD
در بیشتر موارد ، تغییر شیوه زندگی و داروها برای پیشگیری و تسکین علائم GERD کافی است. اما گاهی اوقات، به جراحی نیاز است. به عنوان مثال ، اگر تغییر در شیوه زندگی و مصرف داروها به تنهایی علائم فرد را متوقف نکند، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. در صورت بروز عوارض GERD ، آنها همچنین ممکن است جراحی را پیشنهاد دهند. انواع مختلفی از جراحی برای درمان GERD وجود دارد.
عوامل خطر
شرایطی که می‌تواند خطر ابتلا به GERD را افزایش دهد عبارتند از:
- اضافه وزن
- بارداری
- برآمدگی بالای معده به داخل دیافراگم (فتق هیاتال)
- اختلالات بافت همبند مانند اسکلرودرمی
- تاخیر در تخلیه معده
عواملی که می‌توانند رفلاکس اسید را تشدید کنند عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- خوردن وعده های غذایی بزرگ یا خوردن غذا در اواخر شب
- خوردن غذاهای خاص (محرک) مانند غذاهای چرب یا سرخ شده
- نوشیدن برخی نوشیدنی ها مانند الکل یا قهوه
- مصرف برخی داروها مانند آسپرین
عوارض ایجاد شده
با گذشت زمان ، التهاب مزمن در مری می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- تنگ شدن مری (تنگی مری): آسیب به مری تحتانی از اسید معده باعث ایجاد بافت اسکار می‌شود. بافت اسکار مسیر غذا را باریک کرده و منجر به مشکل در بلع می شود.
- زخم باز در مری (زخم مری): اسید معده می‌تواند بافت مری را از بین ببرد و باعث ایجاد زخم باز شود. زخم مری می‌تواند خونریزی کند ، باعث درد شود و بلع را دشوار کند.
- تغییرات پیش سرطانی در مری (مری بارت): آسیب ناشی از اسید می‌تواند باعث تغییراتی در بافت پوششی مری تحتانی شود. این تغییرات با افزایش خطر ابتلا به سرطان مری همراه است.
بسته به پیشرفت و جدیت بیماری، راه‌های درمان رفلاکس می‌تواند متفاوت باشد.
در بیمارانی که به خوبی به درمان یا دارو جواب می‌دهند، و علائم آنها کنترل می‌شود اما با کم کردن یا قطع دارو، علائم برمی‌گردد، امکان انجام اعمال جراحی ضدرفلاکس وجود دارد. اما عمل جراحی برای افرادی که پاسخ مناسبی به درمان دارویی نداده‌اند مناسب نیست.
