اختلالات پلاکت مربوط به پلاکت‌ها است که یکی از سه نوع سلول خونی است. پلاکت‌ها به ترمیم عروق خونی آسیب دیده و جلوگیری از خونریزی کمک می‌کنند. آنها در مغز استخوان همراه با گلبول‌های سفید خون که به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند و گلبول‌های قرمز خون که اکسیژن را به بافت‌ها می‌رسانند، تولید می‌شوند.
در این مقاله می خوانید :
دسته بندی اختلالات پلاکت
اختلالات پلاکت را می‌توان در دو دسته بزرگ قرارداد: موارد مربوط به تعداد پلاکت‌ها (محدوده طبیعی پلاکت‌ها بین ۱۵۰،۰۰۰ سلول تا ۴۵۰،۰۰۰ سلول در هر میکرولیتر است) و موارد مربوط به عملکرد پلاکت‌ها.
ترومبوسیتوپنی: که منجر به تعداد پلاکت‌های کمتر از حد نرمال می‌شود، در صورتی ایجاد می‌شود که مغز استخوان قادر به تولید تعداد طبیعی پلاکت‌ها نباشد یا پلاکت‌ها پس از ساختن از بین بروند.
ترومبوسیتوز: که منجر به افزایش پلاکت‌ها از حد نرمال می‌شود، می‌تواند واکنشی به یک مشکل پزشکی دیگر باشد یا اینکه مغز استخوان سلول‌های زیادی تولید می‌کند.
اختلالات عملکرد پلاکت‌ها از نظر شدت بسیار متفاوت است و بسته به نوع آنها می‌تواند تعداد پلاکت‌ها یا ترومبوسیتوپنی طبیعی داشته باشد.
بر خلاف گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین، تعداد طبیعی پلاکت‌ها از نظر سن و جنسیت تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
انواع شایع اختلالات پلاکت
ترومبوسیتمی ضروری یک اختلال میلوپرولیفراتیو است که در آن مغز استخوان پلاکت‌های زیادی تولید می‌کند و خطر ایجاد لخته خون را افزایش می‌دهد.
ترومبوسیتوپنی ایمنی اختلالی است که در آن بدن آنتی بادی‌هایی را برای پلاکت‌های خود تولید می‌کند. بدن به اشتباه پلاکت‌ها را مورد حمله قرار داده و از بین می‌برد و اغلب منجر به ترومبوسیتوپنی شدید با و بدون خونریزی می‌شود. در کودکان، این اغلب یک فرایند گذرا است، اما معمولاً در بزرگسالان یک بیماری مزمن است.
اختلالات مربوط به MYH9 گروهی از اختلالات عملکرد پلاکت‌ها هستند. این اختلالات ارثی هستند (در خانواده‌ها منتقل می‌شوند) و ممکن است با کاهش شنوایی و یا اختلال عملکرد کلیه همراه باشند.
ترومبوسیتوپنی آلوایمونی نوزاد در دوران بارداری یا اندکی پس از تولد رخ می‌دهد. در این شکل از ترومبوسیتوپنی، ناسازگاری بین پلاکت‌های مادر و نوزاد در حال رشد او وجود دارد. آنتی بادی‌های مادر پلاکت‌های نوزاد را از بین می‌برند که می‌تواند باعث خونریزی قابل توجهی شود.
ترومبوسیتوز (یا افزایش تعداد پلاکت‌ها) می‌تواند بعد از طحال (برداشتن طحال از طریق جراحی)، عفونت اخیر یا کم خونی فقر آهن رخ دهد. این را ترومبوسیتوز واکنشی یا ثانویه می‌نامند. این به طور کلی گذرا است و با درمان علت اصلی بهبود می‌یابد.
ترومبوسیتوپنی مگاکاریوسیتیک مادرزادی یک اختلال نادر، مادرزادی (به این معنی است که شما با آن متولد شده‌اید) است که در آن مغز استخوان نمی‌تواند به طور طبیعی پلاکت تولید کند.
اختلال عملکرد پلاکت ناشی از دارو می‌تواند به عنوان واکنش به برخی داروها که روی پلاکت‌ها تأثیر می‌گذارد، ایجاد شود. این داروها شامل آسپرین و داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی و همچنین Plavix (کلوپیدوگرل) است که معمولاً تجویز می‌شود و یک عامل ضد پلاکت است.
علائم اختلالات پلاکت
علائم اختلالات پلاکت برای تشخیص متفاوت است. آنها بستگی به تعداد پلاکت‌ها و عملکرد پلاکت‌ها دارند.
اختلالات ترومبوسیتوپنی یا مربوط به عملکرد پلاکت‌ها معمولاً با علائم خونریزی است. مانند:
- خون دماغ
- خونریزی لثه
- خونریزی زیاد قاعدگی (منوراژی)
- خونریزی طولانی پس از آسیب یا جراحی
اختلالات ترومبوسیتوز ممکن است علائم واضحی نداشته باشند. سطوح بسیار بالای پلاکت‌ها می‌تواند منجر به ایجاد لخته خون (ترومبی) شود. علائم مربوط به ایجاد لخته خون شامل موارد زیر است.
- سردرد
- بینایی تغییر می‌کند
- درد قفسه سینه
روش‌های تشخیص اختلالات پلاکت
رایج‌ترین آزمایش غربالگری اختلالات پلاکت، شمارش کامل خون است. این آزمایش خون ساده شامل اطلاعاتی در مورد همه سلول‌های خونی از جمله تعداد پلاکت‌ها است.
پزشک شما ممکن است درخواست کند که پلاکت‌ها زیر میکروسکوپ بررسی شوند. به این می‌گویند اسمیر خون. این به پزشک شما اجازه می‌دهد تعیین کند که پلاکت‌های شما در اندازه طبیعی هستند یا خیر. تعدادی از اختلالات ارثی عملکرد پلاکت منجر به پلاکت‌های بزرگ‌تر از حد طبیعی می‌شود که در اسمیر خون قابل مشاهده است. برخی دیگر ممکن است اجزای کلیدی پلاکت‌ها به نام گرانول را از دست بدهند.
اختلالات عملکرد پلاکت‌ها ممکن است تعداد طبیعی پلاکت داشته باشند. این اختلالات معمولاً مشابه سایر اختلالات خونریزی مانند هموفیلی عمل می‌کنند. آزمایش‌های غربالگری، که معمولاً مطالعات انعقادی نامیده می‌شوند (مانند زمان پروترومبین و زمان ترومبوپلاستین جزئی)، طبیعی هستند. تشخیص اختلالات عملکرد پلاکت‌ها ممکن است نیاز به آزمایش‌های تخصصی مانند زمان خونریزی، روش عملکرد پلاکت‌ها، آزمایش تجمع پلاکت‌ها و یا میکروسکوپ الکترونی پلاکت داشته باشد.
اگر نگرانی وجود دارد که مغز استخوان شما به درستی عمل نمی‌کند، ممکن است به عنوان بخشی از کار، بیوپسی مغز استخوان مورد نیاز باشد.
روش‌های درمان
درمان اختلالات پلاکت نیز متنوع است و با تشخیص خاص شما تعیین می‌شود. برخی از اختلالات پلاکتی ممکن است نیازی به درمان خاصی نداشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فقط در موارد حاد مانند خونریزی به درمان نیاز داشته باشند.
- در صورت خونریزی شدید ممکن است از تزریق پلاکت استفاده شود. از تزریق پلاکت می‌توان برای اختلالات عملکرد پلاکت‌ها (صرف نظر از تعداد پلاکت‌ها) و بیشتر اختلالات پلاکتی با ترومبوسیتوپنی استفاده کرد.
- استروئیدهایی مانند پردنیزون ممکن است در اختلالات پلاکتی مرتبط با ایمنی مانند ترومبوسیتوپنی ایمنی استفاده شوند.
- ایمونوگلوبولین داخل وریدی معمولاً در اختلالات پلاکت‌های مرتبط با ایمنی مانند ترومبوسیتوپنی ایمنی و ترومبوسیتوپنی آلوایمون نوزادان استفاده می‌شود.
- آسپرین عملکرد پلاکت‌ها را کاهش می‌دهد و می‌تواند برای جلوگیری از تشکیل لخته خون در ترومبوسیتمی ضروری استفاده شود.
- داروهای ضد فیبرینولیتیک داروهایی هستند که برای تثبیت لخته‌ها، به ویژه در سطوح مرطوب مخاط (دهان، بینی، رحم و غیره) استفاده می‌شوند. این داروها معمولاً در این شرایط برای خونریزی بینی، خونریزی لثه و منوراژی استفاده می‌شوند. آنها همچنین می‌توانند بعد از عمل جراحی برای جلوگیری از خونریزی استفاده شوند.
مهم است که با پزشک خود مشورت کنید که بهترین درمان برای شما و تشخیص شما چیست.
سخن آخر
خونریزی ناشی از اختلال پلاکت می‌تواند نگران کننده باشد. درک علت خونریزی به شما و پزشک شما اجازه می‌دهد تا بهترین گزینه‌های درمانی را مورد بحث قرار دهید. اگر اختلال پلاکت شما ارثی است، این اطلاعات همچنین می‌تواند به شما در تعیین اینکه آیا سایر اعضای خانواده باید آزمایش شوند یا خیر، کمک کند. سعی کنید اجازه ندهید دلهره شما بهترین نتیجه را از شما بگیرد. نگرانی‌های خود را با پزشک خود در میان بگذارید ازآنجاکه آنها می‌توانند علائم و درمان مشابهی داشته باشند، افراد مبتلا به اختلالات پلاکت ممکن است در مراکز درمانی هموفیلی تحت درمان قرار گیرند.
