لوزالمعده یا پانکرانس عضوی غده ای است که در جنبه خلفی شکم واقع شده است. بین کبد و طحال و درست زیر و پشت معده قرار دارد. پانکراس آنزیم‌های گوارشی (عملکرد برون ریز) را تولید می‌کند، که در روده کوچک تخلیه می‌شوند، و همچنین هورمون انسولین (عملکرد غدد درون ریز)، که وارد جریان خون می‌شود.
آدنوکارسینوما نوعی سرطان است که در سلول‌های غدد و مجاری داخل پانکراس شروع می‌شود. این شامل ۹۰٪ از سرطان‌های ناشی از پانکراس است. این بررسی کلی از درمان فقط با آدنوکارسینومای پانکراس برون ریز سروکار دارد که از آن به عنوان سرطان لوزالمعده یاد می‌شود.
سالانه تقریباً ۵۳۰۰۰ فرد مبتلا به سرطان پانکراس در ایالات متحده تشخیص داده می‌شوند و سالانه تقریباً ۴۳۰۰۰ نفر تسلیم این بیماری می‌شوند. بروز سرطان لوزالمعده طی چند دهه گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است و به عنوان چهارمین علت اصلی مرگ سرطان در ایالات متحده شناخته می‌شود. علیرغم میزان بالای مرگ و میر مرتبط با سرطان لوزالمعده، علت آن به خوبی شناخته نشده است
درمان سرطان پانکراس ممکن است شامل جراحی، داروهای دقیق سرطان، شیمی درمانی و پرتودرمانی باشد و احتمالاً چندین نوع پزشک مختلف را درگیر کند. این پزشکان ممکن است شامل یک متخصص گوارش، یک جراح، یک آنکولوژیست پزشکی، یک انکولوژیست پرتوی یا سایر متخصصان باشند. درمان باید به دقت بین پزشکان معالج مختلف انجام شود.
در این مقاله می خوانید :
علائم و نشانه‌های سرطان لوزالمعده
رشد اولیه سرطان لوزالمعده در داخل پانکراس اتفاق می‌افتد و ممکن است باعث انسداد مجاری لوزالمعده یا صفراوی شود و زردی ایجاد کند، وضعیتی که در آن پوست بیمار زرد می‌شود. در مراحل اولیه سرطان پانکراس علائم قابل توجهی مشاهده نمی‌شود. علائم سرطان پانکراس به محل سرطان در لوزالمعده بستگی دارد. با رشد سرطان، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زردی
- مدفوع به رنگ روشن یا ادرار تیره.
- درد در قسمت فوقانی یا میانی شکم و پشت
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
- از دست دادن اشتها
- خستگی
داشتن این علائم لزوماً به معنای سرطان لوزالمعده در فرد نیست. هر کسی که این علائم را داشته باشد باید به پزشک مراجعه کند تا بتواند مشکل را زودتر بررسی و برطرف نماید.
علت
سرطان لوزالمعده زمانی شروع می‌شود که سلول‌های سالم با تغییر ژنتیکی (جهش) روبرو می‌شوند که باعث تبدیل آن‌ها به سلول‌های غیرطبیعی می‌شود.
عوامل خطر
عامل خطر هر چیزی است که احتمال ابتلا به سرطان در فرد را افزایش دهد. عوامل خطر می‌توانند در ایجاد سرطان تأثیر بگذارند اما بیشتر آن‌ها مستقیماً باعث سرطان نمی‌شوند. بسیاری از افراد با عوامل خطر هرگز به سرطان مبتلا نخواهند شد و افراد دیگر که هیچ عامل خطر شناخته شده ای ندارند، ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. بیشتر سرطان‌های پانکراس به صورت پراکنده توسعه می‌یابند، این بدون هیچ دلیل مشخصی اتفاق می‌افتد. برخی سرطان‌های لوزالمعده به احتمال زیاد در افراد با عوامل خطر خاص ایجاد می‌شود که احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده را در فرد افزایش می‌دهد.
عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده را در فرد افزایش دهد.
- سابقه خانوادگی سرطان لوزالمعده
- سیگار کشیدن
- چاقی
- پانکراتیت مزمن
روش‌های تشخیص و آزمایش سرطان لوزالمعده
پزشکان از آزمایش‌های بسیاری برای یافتن یا تشخیص سرطان استفاده می‌کنند. آن‌ها همچنین آزمایش‌های را انجام می‌دهند تا بفهمند آیا سرطان از همان ابتدا به قسمت دیگری از بدن گسترش یافته است یا خیر. نمونه برداری تنها روش مشخص برای تایید تشخیص سرطان است. هنگام انجام نمونه برداری، پزشک نمونه ای از بافت را برای آزمایش در آزمایشگاه استخراج می‌کند.
به منظور درک بهترین گزینه‌های درمانی موجود برای درمان سرطان لوزالمعده، مهم است که ابتدا مشخص شود که سرطان در بدن کجا گسترش یافته است. سرطان‌های پیشرفته تر ممکن است به اندام‌های مجاور مانند کبد، مجاری صفراوی و روده حمله کنند یا از طریق سیستم خون به غدد لنفاوی، پوشش حفره شکم یا سایر اندام‌های بدن گسترش یابند. سلول‌های سرطانی پانکراس تمایل دارند از طریق خون به کبد و به ندرت به ریه‌ها منتقل شوند.
تعیین میزان شیوع یا مرحله سرطان برای تعیین اینکه آیا سرطان می‌تواند از طریق جراحی برداشته شود، از اهمیت اولیه برخوردار است. با تکمیل “ارزیابی مرحله ای” بالینی، پزشکان تشخیص می‌دهند که آیا می‌توان سرطان را با جراحی از بین برد . معمول ترین روش جراحی روش” Whipple” است. در طی این روش جراح بخشی از پانکراس، اثنی عشر، معده و کل کیسه صفرا را برمی‌دارد.
پس از برداشتن بافت سرطان پانکراس از طریق جراحی، مرحله نهایی “پاتولوژیک” تعیین می‌شود. اگر سرطان با جراحی برداشته نشود، از نتایج ارزیابی مرحله ای بالینی برای تعیین مرحله استفاده می‌شود. روش‌های تشخیصی زیر ممکن است در ارزیابی سرطان لوزالمعده استفاده شود.
آزمایش‌ها تصویربرداری، آزمایش‌هایی مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) برای تعیین مرحله و گسترش سرطان استفاده می‌شود.
توموگرافی کامپیوتری(CT اسکن):
سی تی اسکن روشی برای تصویربرداری از بافت‌ها و اندام‌های بدن است که در طی آن با استفاده از رایانه برای تولید داده‌های اشعه ایکس، اشعه ایکس به تصاویر دقیق تبدیل می‌شود. سی تی اسکن با دستگاه بزرگی که در خارج از بدن قرار دارد انجام می‌شود و می‌تواند با چرخش، تصاویر دقیقی از اندام‌ها و بافت‌های داخل بدن را ثبت کند.
تصویربرداری تشدید مغناطیسی(MRI) :
MRI از یک میدان مغناطیسی به جای اشعه ایکس استفاده می‌کند و اغلب می‌تواند با دقت بیشتری نسبت به CT بافت سالم و بیمار را تشخیص دهد. MRI تصویری بهتر از سرطان واقع در نزدیکی استخوان را نسبت به CT نشان می‌دهد، از اشعه استفاده نمی‌کند و تصاویری از زوایای مختلف را فراهم می‌کند که پزشکان را قادر می‌سازد یک تصویر سه بعدی از سرطان بسازند.
توموگرافی انتشار پوزیترون(PET):
اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون یک روش پیشرفته برای تصویربرداری از بافت‌ها و اندام‌های بدن است. یکی از ویژگی‌های بافت زنده متابولیسم قند است. قبل از اسکن PET، ماده ای حاوی نوعی قند متصل به ایزوتوپ رادیواکتیو (مولکولی که تابش ساطع می‌کند) به داخل رگ بیمار تزریق می‌شود. سلول‌های سرطانی قند و ایزوتوپ متصل را “تصرف می‌کنند”، که از آن تابش کم انرژی (پوزیترون) با بار مثبت منتشر می‌شود و باعث تولید پرتوهای گاما می‌شود که می‌تواند توسط دستگاه PET تشخیص داده شود تا یک عکس تولید گردد. اگر در منطقه اسکن شده اشعه گاما تشخیص داده نشود، بعید است که توده مورد نظر شامل سلول‌های سرطانی زنده در آنجا باشد.
کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP):
سرطان‌های پانکراس ممکن است باعث انسداد مجاری لوزالمعده و صفراوی شده و زردی ایجاد کنند. یک متخصص گوارش ممکن است سعی کند زردی را با استفاده از یک روش خاص که از طریق معده به ناحیه انسداد منتقل می‌شود، تسکین دهد. همچنین می‌توان از ERCP برای نمونه برداری (بیوپسی) از هرگونه ضایعه مشکوک در منطقه استفاده کرد.
آندوسونوگرافی:
آندوسونوگرافی به آزمایش سونوگرافی گفته می‌شود که از طریق آندوسکوپ انجام می‌شود. آزمایش‌ها سونوگرافی از امواج صوتی برای تشخیص تراکم‌های مختلف بافت، از جمله سرطان استفاده می‌کند. سونوگرافی آندوسکوپیک ممکن است برای تعیین اندازه سرطان و بزرگ شدن غدد لنفاوی اطراف استفاده شود.
گاستروسکوپی:
گاستروسکوپی معاینه ای است که از طریق آندوسکوپ انجام می‌شود، گاستروسکوپ یک لوله انعطاف پذیر است که از طریق مری وارد می‌شود و به پزشک اجازه می‌دهد تا سرطان را مشاهده، عکسبرداری و نمونه برداری کند (بیوبسی). همه بیماران برای تعیین بافت شناسی یا بررسی سرطان در زیر میکروسکوپ، گاستروسکوپی با نمونه برداری انجام می‌دهند.
لاپاراسکوپی:
لاپاراسکوپی روشی است که شامل قرار دادن آندوسکوپ از طریق یک برش کوچک در شکم است. لاپاراسکوپی ابزاری مهم برای مرحله بندی است و ثابت شده است که در تشخیص شیوع سرطان به کبد و پوشش داخلی شکم (صفاق) قابل اعتمادتر از سی تی اسکن است.
مراحل سرطان لوزالمعده
- مرحله یک: سرطان محدود به لوزالمعده است.
- مرحله دوم: سرطان ممکن است به اثنی عشر، مجاری صفراوی یا چربی اطراف لوزالمعده گسترش یابد، اما به هیچ غدد لنفاوی موضعی حمله نمی‌کند.
- مرحله سوم: سرطان به یک یا چند غدد لنفاوی موضعی حمله کرده و تا رگ‌های اصلی خونی گسترش یافته است.
- مرحله چهارم: سرطان به معده، روده یا نقاط دوردست بدن منتقل شده است که ممکن است شامل کبد، ریه‌ها، استخوان‌ها یا مکان‌های دیگر باشد.
- عود کردن یا برگشتن سرطان: سرطان پانکراس پس از درمان اولیه شناسایی یا بازگشته (عود کرده) است.
داروی آزمایش ژنومیک یا بایومارکر (زیست نشانگر) – داروی دقیق سرطان
هدف از داروی دقیق سرطان، تعریف تغییرات ژنومی‌در DNA سرطان‌هایی است که آن سرطان خاص را هدایت می‌کنند. بنابراین می‌توان یک درمان هدفمند را طراحی کرد تا به یک جهش خاص یا سایر تغییرات مربوط به سرطان در برنامه ریزی DNA سلول‌های سرطانی حمله کند. بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده باید آزمایش بیومارکر ژنومی‌را برای ژن BRCA و سایر مارکرها انجام دهند زیرا پانکراس با داروهای دقیق جدید سرطان قابل درمان است.
درمان و مدیریت سرطان لوزالمعده
درمان سرطان پانکراس برای هر فرد متناسب با خود او است و ممکن است شامل جراحی، داروهای دقیق سرطان، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی باشد. درمان خاص می‌تواند به مرحله و مشخصات ژنومی‌سرطان بستگی داشته باشد. درمان بهینه اغلب به بیش از یک روش درمانی احتیاج دارد و احتمالاً شامل چندین نوع مختلف از پزشکلن متخصص است. این پزشکان ممکن است شامل یک متخصص گوارش، یک جراح، یک آنکولوژیست پزشکی، یک انکولوژیست پرتوی یا سایر متخصصان باشند. درمان باید به دقت بین پزشکان مختلف معالجه هماهنگ شود
جراحی برای سرطان لوزالمعده
جراحی برای سرطان لوزالمعده به منظور حذف سرطان و به دست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد سرطان انجام می‌شود. جراحی را می‌توان با هدف درمانی برای برخی از بیماران مبتلا به سرطان‌های مرحله اولیه به صورت موضعی در لوزالمعده انجام داد. بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته تر ممکن است برای کاهش علائم و جلوگیری از انسداد مجرای صفراوی تحت عمل جراحی قرار گیرند. انسداد مجرای صفراوی یکی از عوارض شایع سرطان لوزالمعده است که ممکن است منجر به زردی (تغییر رنگ زرد پوست) شود. به ندرت جراحی برای درمان یا جلوگیری از انسداد دهانه معده انجام می‌شود.
پرتودرمانی برای سرطان لوزالمعده
پرتودرمانی یا رادیوتراپی با استفاده از اشعه‌های پرانرژی به سلول‌های سرطانی از طریق جلوگیری از رشد و تقسیم سلول‌ها آسیب می‌زند یا از بین می‌برد. همانند جراحی، پرتودرمانی یک درمان موضعی است و در ریشه کن کردن سلول‌های سرطانی که قبلاً به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته اند، مفید نیست. پرتودرمانی ممکن است به صورت خارجی یا داخلی انجام شود. تابش خارجی اشعه‌های پرانرژی را مستقیماً از یک ماشین خارج از بدن به محل تومور منتقل می‌کند. پرتودرمانی داخلی یا براکی تراپی شامل کاشت مقدار کمی‌ماده رادیواکتیو درون بافت سرطان یا نزدیک آن است.
پرتودرمانی یک روش درمانی مهم برای بیماران مبتلا به سرطان پانکراس پیشرفته است اما بندرت به تنهایی استفاده می‌شود. درمان بهینه بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده اغلب به بیش از یک روش درمانی نیاز دارد. پرتودرمانی معمولاً با شیمی‌درمانی انجام می‌شود، که می‌تواند متوسط طول بقا را برای بیماران مبتلا به بیماری موضعی و موضعی پیشرفته بهبود بخشد.
سیستمیک درمانی: داروی دقیق سرطان، شیمی‌درمانی و ایمونوتراپی
سیستمیک تراپی به هر درمانی گفته می‌شود که سلول‌های سرطانی را به طور مستقیم درسراسر بدن از بین ببرد. برخی از بیماران مبتلا به سرطان‌های مرحله اولیه در حال حاضر مقادیر کمی‌سرطان دارند که از لوزالمعده گسترش یافته اند و با جراحی یا پرتو درمانی قابل درمان نیستند. این بیماران برای کاهش احتمال عود سرطان به درمان سیستمیک نیاز دارند. سرطان‌های پیشرفته تر که با جراحی و پرتوداری قابل درمان نیستند تنها با درمان سیستمیک قابل درمان هستند. روش‌های درمانی سیستمیک که معمولاً در درمان سرطان استفاده می‌شود عبارتند از:
داروهای دقیق سرطان
هدف از داروی دقیق سرطان مشخص کردن تغییرات ژنومی‌در DNA سلول‌های سرطان است که آن سرطان خاص را هدایت می‌کند. داروهای دقیق مانند مهار کننده‌های PARP اکنون برای درمان بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده با تغییرات ژنومی‌خاص در دسترس هستند و بیماران باید در مورد مناسب بودن این روش براساس آزمایش خود از پزشک خود بپرسند.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی هر درمانی است که شامل استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باشد. شیمی‌درمانی سرطان ممکن است شامل داروهای منفرد یا ترکیبی از داروها باشد و می‌تواند از طریق تزریق ورید تجویز شود، به داخل حفره بدن تزریق شود و یا به صورت قرص به صورت خوراکی تحویل شود. شیمی‌درمانی از نظر جراحی یا پرتودرمانی از این نظر متفاوت است که داروهای مبارزه با سرطان در خون به قسمت‌هایی از بدن که ممکن است سرطان در آن گسترش یافته باشد، گردش می‌کنند و می‌توانند سلول‌های سرطانی را در مکان‌های بسیار دور از سرطان اصلی از بین ببرند. داروها معمولاً به صورت چرخه ای تجویز می‌شوند تا دوره نقاهت هر دوره درمانی را دنبال کند.
چندین داروی شیمی‌درمانی که به تنهایی یا به صورت ترکیبی تجویز می‌شوند، می‌توانند بقای بیماران مبتلا به مراحل مختلف سرطان لوزالمعده را به میزان متوسط افزایش دهند از جمله موارد زیر است:
- Gemzar® (gemcitabine)
- Onivyde™ (irinotecan liposome injection)
- Eloxatin® (oxaliplatin)
- Abraxane® (nab-paclitaxel)
- Tarceva® (erlotinib)
- Xeloda (capecitabine)
- ۵-FU (fluorouracil)
- Taxol (paclitaxel)
- Sutent (sunitinib)
استراتژی‌های جدید درمانی برای این مشکل در درمان سرطان بسیار مورد نیاز است و تأکید فعلی بر تولید داروهای جدید دقیق سرطان است.
