لخته شدن خون یک نگرانی جدی برای سلامت عمومی است. برای جلوگیری از عوارض، مهم است که علائم انعقاد خون را بدانید و بتوانید در سریع‌ترین زمان ممکن آنها را شناسایی کنید. هنگامی که خون لخته می‌شود، از مایع به ژلی تبدیل می‌شود که جریان آن را متوقف می‌کند. این برای جلوگیری از از دست دادن خون زمانی که کسی دچار بریدگی یا خراش می‌شود، مهم است.
لخته شدن یک مکانیسم حیاتی برای جلوگیری از آسیب بدن است. بدون لخته شدن خون، بریدگی‌ها باعث خونریزی می‌شوند و نشت‌های کوچک در رگ‌های خونی داخلی می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. با این حال، زمانی که چیزی سیستم‌های طبیعی بدن را مختل می‌کند، لخته‌های خون می‌توانند ایجاد شوند و مشکلات پزشکی ایجاد کنند. دو نوع اصلی در وریدها ترومبوز ورید عمقی (DVT) و آمبولی ریوی است. لخته شدن خون یک نگرانی جدی برای سلامت عمومی است. این مقاله به انواع لخته خون، علائم آنها و برخی گزینه‌های درمانی می‌پردازد.
در این مقاله می خوانید :
انواع لخته خون
لخته‌های خون بسته به جایی که در بدن حرکت می‌کنند، می‌توانند منجر به طیف وسیعی از شرایط پزشکی مختلف شوند. لخته شدن خون در ورید می‌تواند منجر به DVT یا آمبولی ریوی شود. DVT با لخته شدن خون در ورید عمیق، معمولاً در ساق پا، لگن یا بازو مشخص می‌شود. در آمبولی ریه، لخته خون از ورید عمیق به ریه رفته است.
لخته خون در ریه می‌تواند در افراد بدون DVT نیز رخ دهد و همه افراد مبتلا به DVT دچار آمبولی نمی‌شوند. هنگامی که لخته‌های خون مستقیماً در شریان‌ها تشکیل می‌شوند، دو رویداد مهم پزشکی ممکن است رخ دهد: حمله قلبی (که در آن لخته خون از جریان خون به قلب جلوگیری می‌کند) و سکته مغزی ایسکمیک (که در آن لخته خون از جریان خون به بخشی از مغز جلوگیری می‌کند).
توجه به این نکته ضروری است که DVT باعث حمله قلبی یا سکته نمی‌شود. لخته شدن خون در سیاهرگ‌ها و رگ‌ها اثرات متفاوتی بر بدن و عوارض متفاوتی دارد.
بسیاری از لخته‌های خون پس از جراحی رخ می‌دهد. در حقیقت، CDC می‌گوید که ۵۰ درصد از لخته‌های خون وریدی داخلی «در طول یا بلافاصله پس از بستری شدن در بیمارستان یا جراحی» ایجاد می‌شوند.
علائم شایع انعقاد خون
علائم لخته خون به محل و شدت لخته بستگی دارد. مهم است که علائم را بشناسید و بتوانید به سرعت آنها را شناسایی کنید. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند به جلوگیری از عوارض و مرگ ناشی از لخته شدن خون کمک کند. علائم لخته خون بسته به محل آنها متفاوت است.
بازو یا پا
شایع‌ترین محل برای ایجاد لخته خون وریدی پا است، اغلب در ساق پا، و علائم مشابه در بازو است. حدود ۵۰ درصد از افراد مبتلا به DVT اصلاً علائمی ندارند. در صورت بروز، علائم لخته خون در پا یا بازو می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد
- ورم
- احساس گرما
- گرگرفتگی
درد می‌تواند شبیه به کشیدن عضله یا درد شدید باشد. چه علائم نشان دهنده DVT باشد یا نه، مسائلی هستند که نیاز به توجه پزشک در اسرع وقت دارند. برای تشخیص DVT، پزشک آزمایش‌های خاصی مانند آزمایش خون و اسکن سونوگرافی را انجام می‌دهد.
آنها ممکن است به دنبال علائم دقیق‌تر DVT باشند، از جمله محل و میزان تورم (و اینکه چگونه با اندام دیگر مقایسه می‌شود) و اینکه چگونه احساس حساسیت به شکل سیاهرگ‌های پا مربوط می‌شود. پزشکان معمولا از داروها برای پیشگیری و درمان DVT استفاده می‌کنند. برای لخته شدن خون در ساق پا، پوشیدن جوراب‌های فشاری تا ۲ سال پس از رویداد می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند. در موارد شدید، پزشک ممکن است نیاز به برداشتن لخته با جراحی داشته باشد.
ریه
لخته خون در ریه به عنوان آمبولی ریه شناخته می‌شود. علائم لخته خون در ریه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در تنفس
- ضربان قلب سریع یا ضربان قلب نامنظم
- درد یا ناراحتی قفسه سینه که معمولاً با نفس عمیق یا سرفه بدتر می‌شود
- سرفه کردن خون
- فشار خون بسیار پایین
- سبکی سر یا غش
سایر علائم جدی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اضطراب یا احساس ترس
- از حال رفتن
- تعریق
آمبولی ریه نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. پزشکان می‌توانند این بیماری را با استفاده از داروهایی که لخته‌های خون را حل می‌کنند یا ترومبولیتیک‌ها درمان کنند. آنها همچنین ممکن است داروهایی را تجویز کنند که از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند، به نام ضد انعقاد.
اگر لخته کوچک باشد، افراد می‌توانند با درمان موثر از آمبولی ریه بهبود یابند. با این حال، می‌تواند آسیب طولانی مدت به ریه بر جای بگذارد. لخته‌های بزرگ می‌توانند از رسیدن خون به ریه‌ها جلوگیری کنند که می‌تواند کشنده باشد.
شکم
لخته شدن خون در شکم می‌تواند علائم زیر را ایجاد کند:
- درد شدید در شکم
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- مدفوع خونی
تشخیص لخته خون در شکم یا لگن می‌تواند دشوار باشد. پزشکان ممکن است از سی‌تی‌اسکن یا سایر مطالعات تصویربرداری برای جستجوی لخته‌های خون در این ناحیه و رد سایر علل این علائم استفاده کنند.
قلب
لخته شدن خون در شریان اطراف قلب می‌تواند منجر به حمله قلبی شود. علائم حمله قلبی عبارتند از:
- ناراحتی قفسه سینه، مانند فشار، پری یا درد، که در مرکز قفسه سینه رخ می‌دهد و بیش از چند دقیقه طول می‌کشد.
- درد یا ناراحتی در سایر اعضای بدن، مانند یک یا هر دو بازو، پشت، فک، معده یا گردن.
- تنگی نفس، با یا بدون ناراحتی قفسه سینه
- علائم دیگر، مانند عرق سرد، حالت تهوع، یا سبکی سر
علائم ممکن است بین مردان و زنان متفاوت باشد. درد قفسه سینه به طور کلی شایع‌ترین علامت است، اما زنان بیشتر احتمال دارد تنگی نفس، حالت تهوع یا استفراغ و درد پشت یا فک را تجربه کنند. حمله قلبی یک اورژانس پزشکی است. افراد در صورت مشاهده علائم باید به دنبال درمان اورژانسی باشند.
مغز
لخته شدن خون در مغز می‌تواند منجر به سکته مغزی ایسکمیک شود. این زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته خون یک شریان را مسدود می‌کند و از جریان خون به مناطق خاصی از مغز جلوگیری می‌کند. علائم سکته مغزی ایسکمیک شامل شروع ناگهانی موارد زیر است:
- بی حسی یا ضعف در صورت، بازو یا پا، به خصوص در یک طرف بدن
- گیجی
- مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار
- مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم
- مشکل در راه رفتن
- سرگیجه یا از دست دادن هماهنگی
- سردرد شدید بدون علت شناخته شده
سکته مغزی یک اورژانس پزشکی است. افراد در صورت مشاهده علائم باید به دنبال درمان اورژانسی باشند.
علائم انعقاد خون در مرحله پیشرفته‌تر
در برخی از شرایط ممکن است لخته خون در پا جدا شود و در ریه‌ها جریان خون را مسدود کند. این حالت می‌تواند منجر به آمبولی ریه شود که بسیار کشنده است. علائمی که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد نشاندهنده یک مرحله پیشرفته DVT و شروع (PE) آمبولی ریه است.
تب کم: نشاندهنده DVT بوده که به مرحله پیشرفته رسیده که نشان از آزاد شدن لخته خون در ریه‌ها را دارد.
تنگی نفس: از دیگر علائم نگران کننده DVT تنگی نفس است که به طور واضح از وجود لخته خون در ریه‌ها خبر می‌دهد. در این حالت نه تنها لخته خون در ریه‌ها وجود دارد و علاوه بر جریان خون جریان هوا را نیز مسدود کرده است که باعث تنگی نفس می‌شود.
درد قفسه سینه: انعقاد در ریه‌ها می‌تواند منجر به تنگی نفس و درد شدید در ناحیه قفسه سینه شود. بیماران مبتلا به DVT و PE پیشرفته احتمالاً درد قفسه سینه را تجربه خواهند کرد.
سرفه کردن: سرفه یکی از علامت‌های همراه با DVT پیشرفته و تنگی نفس مرتبط با PE است که نشاندهنده انسداد ناشی از لخته خونی است که به ریه‌ها منتقل شده است و تنفس را تقریبا غیرممکن کرده است و این تحریک از طریق سرفه‌های مداوم خود را نشان می‌دهد. حتی ممکن است سرفه ایجاد شده با خون همراه باشد.
عرق کردن بیش از اندازه: عرق کردن‌های شبانه یکی از اتفاقات معمول در بیماران مبتلا به آمبولی ریه است که می‌تواند به تشخیص در مراحل اولیه کمک کند. لخته خونی که در پا وجود دارد نه‌تنها می‌تواند به ریه‌ها بلکه قلب و مغز فرد نیز انتقال یابد و در نتیجه باعث حمله قلبی یا سکته مغزی در فرد شود.
جلوگیری از لخته شدن خون
نکات زیر می‌تواند در جلوگیری از لخته شدن خون کمک کند:
- در شرایطی مانند جراحی، بیماری یا جراحت که در تخت، مانده‌اید، در اسرع وقت به اطراف خود حرکت کنید.
- زمانی که برای مدت طولانی می‌نشینید، هر ۲ تا ۳ ساعت یکبار برخیزید و راه بروید.
- پاها را در حالت نشسته ورزش دهید، مانند سفت کردن و شل کردن ماهیچه‌های ساق پا و انجام بالا بردن پاشنه و انگشتان پا.
- وزن خود را متعادل نگه دارید و از سبک زندگی کم‌تحرک خودداری کنید.
- در مورد استفاده از جوراب‌های فشاری یا داروهای ضدانعقاد برای جلوگیری از لخته شدن خون با پزشک مشورت کنید.
