ایمونوتراپی ( ایمنی درمانی ) چگونه انجام می‌شود ؟

ایمونوتراپی درمانی است که از سیستم ایمنی بدن شخص برای مقابله با سرطان استفاده می کند. ایمونوتراپی می تواند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تقویت کند یا تغییر دهد تا بتواند سلول های سرطانی را پیدا کرده و به آنها حمله کند. اگر برنامه درمانی شما شامل ایمونوتراپی است، دانستن چگونگی عملکرد و انتظاراتی که می توان داشت؛ اغلب می تواند به شما کمک کند تا برای درمان آماده شوید و درباره مراقبت خود، آگاهانه تصمیم بگیرید.

چگونه از ایمنی درمانی برای درمان سرطان استفاده می‌شود؟

ایمونوتراپی درمانی است که از بخش‌های خاصی از سیستم ایمنی بدن فرد برای مقابله با بیماری‌هایی مانند سرطان استفاده می‌کند. این کار را می‌توان به دو روش انجام داد:

• تحریک یا تقویت، دفاع طبیعی سیستم ایمنی بدن، بنابراین برای یافتن و حمله به سلول‌های سرطانی سخت‌تر یا دقیق‌تر کار می‌کند.
• ساخت موادی در آزمایشگاه که دقیقا مانند اجزای سیستم ایمنی بدن هستند و استفاده از آنها برای کمک به بازیابی یا بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن شما برای یافتن و حمله به سلول‌های سرطانی

در چند دهه گذشته ایمنی درمانی به بخشی مهم در درمان برخی از انواع سرطان تبدیل شده است. درمان‌های جدید ایمونوتراپی در حال آزمایش و تأیید هستند و روش‌های جدید کار با سیستم ایمنی بدن با سرعت بسیار زیادی کشف می‌شوند.
 ایمونوتراپی برای برخی از انواع سرطان بهتر از برخی دیگر عمل می‌کند. برای برخی از این سرطان‌ها به‌تنهایی مورداستفاده قرار می‌گیرد، اما به نظر می‌رسد که در صورت استفاده با سایر روش‌های درمانی، بهتر نتیجه می‌دهد.

آنچه سیستم ایمنی بدن انجام می دهد

سیستم ایمنی بدن شما مجموعه‌ای از اندام‌ها، سلول‌های خاص و موادی است که به شما در محافظت در برابر عفونت‌ها و برخی بیماری‌های دیگر کمک می‌کند. سلول‌های ایمنی و موادی که آن‌ها ایجاد می‌کنند در سراسر بدن شما حرکت می‌کنند تا از بدن در برابر میکروب‌هایی که باعث عفونت می‌شوند محافظت کنند. آنها همچنین از برخی جهات به محافظت از شما در برابر سرطان کمک می‌کنند.

واضح است که توانایی سیستم ایمنی بدن در مبارزه با سرطان به‌تنهایی محدودیت‌هایی دارد، زیرا بسیاری از افراد با سیستم ایمنی سالم نیز به سرطان مبتلا می‌شوند:

• بعضی اوقات سیستم ایمنی بدن سلول‌های سرطانی را خارجی درنظر نمی‌گیرد، زیرا سلول‌های سرطانی با سلول های طبیعی تفاوت کافی ندارند.
• گاهی اوقات سیستم ایمنی سلول‌های سرطانی را تشخیص می‌دهد، اما ممکن است پاسخ آنقدر قوی نباشد که بتواند سرطان را از بین ببرد.
• سلول‌های سرطانی نیز می‌توانند موادی را در بدن منتشر(آزاد) کنند که سیستم ایمنی بدن نتواند آنها را پیدا کرده و به آنها حمله کند.

برای غلبه بر این شرایط، محققان راه‌هایی پیدا کرده‌اند که به سیستم ایمنی کمک می‌کند سلول‌های سرطانی را بشناسد و پاسخ به آن ها را تقویت کند تا سلول‌های سرطانی را نابود کند. 

چه زمانی ایمونوتراپی لازم است؟

در سال‌های اخیر، مهارکننده‌های‌ ایست بازرسی به تنهایی یا همراه با شیمی‌درمانی و رادیوتراپی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در حالی که اولین بار فقط در مرحله متاستاتیک یا گسترده استفاده می‌شد، اما اکنون همراه با شیمی درمانی در مراحل اولیه سرطان استفاده می‌شود و به این ترتیب می‌توان به بهبود و کنترل طولانی مدت بیماری دست یافت.

ایمونوتراپی چگونه انجام می‌شود؟

ایمونوتراپی که مهارکننده‌های نقطه چک نامیده می‌شود، مانند شیمی درمانی از طریق سرم داخل وریدی انجام می‌شود. هیچ آماده‌سازی خاصی قبل از استفاده لازم نیست.
دارو‌های ایمونوتراپی همانطور که در دارو‌های شیمی درمانی کلاسیک دیده می‌شود باعث ریزش مو نمی‌شوند، اما برخلاف شیمی درمانی، این دارو‌ها اثر سیستم ایمنی را افزایش می‌دهند، بنابراین سلول‌های سالم خودمان را خارجی می‌بینیم و باعث ایجاد مشکلاتی در کلیه‌ها، روده‌ها، غدد درون ریز، کبد و سایر اندام‌ها شایع‌ترین عوارض جانبی اسهال و کم کاری تیروئید است. در این صورت باید بعد از ایمونوتراپی و در صورت مشاهده موارد فوق به تیم درمان خود اطلاع دهید.

درمان ایمونوتراپی در سرطان برای چه کسانی و برای چه مدتی اعمال می‌شود؟

کاربرد‌های ایمونوتراپی بسته به نوع و مرحله بیماری متفاوت است. برای اینکه مشخص شود کدام بیمار برای ایمونوتراپی مناسب است، در برخی سرطان‌ها باید آزمایشات مولکولی خاصی از بلوک‌های پاتولوژی بیماران (مانند PDL-۱، MSI یا TMB) انجام شود. در برخی از تومور‌ها بدون نیاز به آزمایش خاصی قابل استفاده است. پزشک بیمار بر اساس این نتایج و نتایج مطالعه تعیین می‌کند که آیا فرد برای ایمونوتراپی مناسب است یا خیر.

در بسیاری از مطالعات، از نظر تئوری، بیماران می‌توانند تا زمانی که بیماری پایدار باشد و عوارض جانبی نداشته باشد، ایمونوتراپی را به طور مداوم ادامه دهند. برخی از مطالعات اثربخشی استفاده کوتاه مدت را ارزیابی می‌کنند. این درمان‌ها باید توسط انکولوژیست طبی برنامه‌ریزی شده و در زمان مناسب به بیمار مناسب داده شود.

انواع ایمنی درمانی سرطان

ایمنی درمانی انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

• آنتی بادی‌های مونوکلونال و درمان‌های تومورآگنوستیک، مانند مهارکننده‌های ایست بازرسی
• ویروس درمانی آنکولیتیک
• سلولT درمانی
• واکسن سرطان

نوع دارو، دوز و برنامه درمان به عوامل زیادی بستگی دارد. این موارد می‌تواند شامل نوع سرطان، اندازه، محل شروع و محل شیوع آن باشد. سن، سلامت عمومی، وزن بدن و میزان توانایی کنار آمدن با عوارض جانبی نیز مهم است.

آنتی بادی های مونوکلونال و درمان های تومورآگنوستیک

وقتی سیستم ایمنی بدن شما چیزی مضر را تشخیص می‌دهد، آنتی‌بادی ایجاد می‌کند. آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که با اتصال به آنتی ژن‌ها (مولکول‌هایی که پاسخ ایمنی را در بدن شروع می‌کنند)، با عفونت مبارزه می‌کنند.
آنتی‌بادی‌های مونوکلونال در آزمایشگاه ساخته می‌شوند تا آنتی‌بادی‌های طبیعی بدن شما را تقویت کنند یا مانند آنتی‌بادی‌ها عمل کنند. آنتی‌بادی‌های مونوکلونال به روش‌های مختلف می‌توانند به مبارزه با سرطان کمک کنند. به عنوان مثال، می‌توان از آن‌ها برای جلوگیری از فعالیت پروتئین‌های غیر طبیعی در سلول‌های سرطانی استفاده کرد. 

انواع دیگر آنتی‌بادی‌های مونوکلونال با مهار یا توقف‌ایست‌های بازرسی (Checkpoint) ایمنی، سیستم ایمنی بدن شما را تقویت می‌کنند. بدن به طور معمول از یک‌ایست بازرسی ایمنی برای جلوگیری از پاسخ سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از حمله آن به سلول‌های سالم استفاده می‌کند. سلول‌های سرطانی با فعال کردن این‌ ایست‌های بازرسی می‌توانند راه‌هایی برای پنهان شدن از سیستم ایمنی بدن پیدا کنند. مهارکننده‌های Checkpoint توانایی سلول‌های سرطانی را برای جلوگیری از فعال شدن سیستم ایمنی بدن متوقف می‌کنند و به نوبه خود، سیستم ایمنی بدن شما را تقویت می‌کنند تا به تخریب سلول‌های سرطانی کمک کند. ‌ایست‌های بازرسی متداول که این بازدارنده‌ها روی آن‌ها تأثیر می‌گذارند مسیر‌های PD-۱ / PD-L۱ و CTLA-۴ هستند.

نمونه‌‎هایی از مهارکننده های ایست بازرسی (Checkpoint ) ایمنی عبارتند از:

• Ipilimumab (Yervoy)
• Nivolumab (Opdivo)
• Pembrolizumab (Keytruda)
• Atezolizumab (Tecentriq)
• Avelumab (Bavencio)
• Durvalumab (Imfinzi)

ویروس درمانی آنکولیتیک 

ویروس درمانی آنکولیتیک از ویروس‌هایی استفاده می‌کند که در آزمایشگاه برای ازبین‌بردن سلول‌های سرطانی تغییر کرده‌اند. ابتدا پزشک ویروس اصلاح شده ژنتیکی را به تومور تزریق می‌کند. سپس ویروس وارد سلول‌های سرطانی می‌شود و از خود کپی می‌کند. در نتیجه، این باعث ترکیدن و ازبین‌رفتن سلول‌های سرطانی می‌شود. با مرگ سلول‌ها، آنها پروتئین‌هایی آزاد می‌کنند که سیستم ایمنی بدن شما را برای هدف قراردادن هر سلول سرطانی در بدن شما که دارای پروتئین‌های مشابه سلول‌های سرطانی مرده است، تحریک می‌کند. ویروس وارد سلول‌های سالم نمی‌شود.

 در سال ۲۰۱۵، FDA اولین درمان ویروسی انکولیتیک را برای درمان مراحل بعدی ملانوم تأیید کرد که با جراحی قابل‌درمان نیست. این ویروس با نام talimogene laherparepvec (Imlygic) یا T-VEC شناخته می‌شود. ویروس نسخه اصلاح شده ویروس هرپس سیمپلکس است، ویروسی که باعث تبخال می‌شود. پزشک می‌تواند T-VEC را در مناطقی از ملانوم تزریق کند تا جایی که دیگر سلول‌های سرطانی ملانوم باقی نماند. عوارض جانبی ویروس درمانی آنکولیتیک می‌تواند شامل احساس خستگی، تب، لرز و حالت تهوع باشد. برخی از افراد در محل تزریق نیز علائم شبیه آنفولانزا و درد دارند.
 آزمایشات بالینی در حال آزمایش سایر ویروس‌های آنکولیتیک برای سرطان‌های مختلف است. آنها همچنین در حال آزمایش نحوه کار ویروس‌ها با سایر روش‌های درمانی مانند شیمی درمانی هستند.

سلول درمانی

سلول‌های T سلول‌های ایمنی هستند که با عفونت مقابله می‌کنند. در سلول T درمانی، پزشک سلول‌های T را از خون شما خارج می‌کند. سپس، در یک آزمایشگاه پروتئین‌های خاصی را بعنوان گیرنده به سلول‌ها اضافه می‌کند. گیرنده‌ها به این سلول‌های T اجازه می‌دهند سلول‌های سرطانی را تشخیص دهند. سلول‌های T تغییر یافته دوباره در بدن شما قرار می‌گیرند. پس ورود به بدن، آن‌ها سلول‌های سرطانی را پیدا کرده و از بین می‌برند. این نوع درمان به عنوان سلول‌های T گیرنده آنتی ژن کایمریک(CAR) شناخته می‌شود. عوارض جانبی شامل تب، گیجی، فشار خون پایین و در موارد نادر تشنج است.
CAR T-cell  درمانی در درمان برخی سرطان‌های خون به خوبی کار می‌کند. محققان هنوز در حال مطالعه روی این روش و روش‌های دیگر تغییر سلول‌های T برای درمان سرطان هستند.

واکسن سرطان چیست؟

واکسن سرطان همچنین می‌تواند به بدن شما کمک کند تا با بیماری مقابله کند. یک واکسن سیستم ایمنی بدن شما را در معرض پروتئین خارجی( آنتی ژن) قرار می‌دهد. این باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن آنتی ژن یا مواد مرتبط را تشخیص داده و از بین ببرد. دو نوع واکسن سرطان وجود دارد:

• واکسن پیشگیری
• واکسن درمانی

 ایمونوتراپی غیر اختصاصی چیست؟

درمان‌های ایمنی غیر اختصاصی به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا سلول‌های سرطانی را از بین ببرد. بیشتر افراد این نوع درمان را بعد یا همراه با درمان‌های سرطان مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی انجام می‌دهند. گاهی اوقات درمان‌های ایمنی غیر اختصاصی اصلی‌ترین درمان سرطان هستند.

درمان‌های ایمنی غیر اختصاصی رایج عبارتند از:

اینترفرون‌ها

اینترفرون‌ها پروتئین‌هایی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن شما تولید می‌شوند و به بدن شما هشدار می‌دهند که در بدن شما یک عامل بیماری‌زا، به طور معمول ویروس وجود دارد. این مواد را می‌توان در آزمایشگاه ساخت تا به سیستم ایمنی بدن شما در مبارزه با سرطان کمک کند. همچنین ممکن است رشد سلول‌های سرطانی را کند کنند. متداول‌ترین نوع اینترفرون مورد استفاده در درمان سرطان، اینترفرون آلفا (Roferon-A [۲a]، Intron A [۲b]، Alferon [۲a]  ) نامیده می‌شود. عوارض جانبی درمان با اینترفرون ممکن است علائم شبیه آنفولانزا، افزایش خطر عفونت، بثورات پوستی و کم پشتی مو‌ها باشد.

اینترلوکین ها

اینترلوکین‌ها پروتئین‌هایی هستند که به سلول‌ها کمک می‌کنند و می‌توانند پاسخ سیستم ایمنی بدن را شروع کنند. اینترلوکین-۲ (IL-۲) یا آلدسلوکین (پرولوکین) ساخته شده در آزمایشگاه می‌تواند سرطان کلیه و سرطان پوست، از جمله ملانوم را درمان کند. عوارض جانبی شایع درمان با (IL-۲ ) شامل افزایش وزن و فشار خون پایین است. برخی از افراد علائم شبه آنفولانزا را نیز تجربه می‌کنند.

ایمونوتراپی در آینده

امروزه ایمونوتراپی در پزشکی به عنوان یک درمان حمایتی برای درمان سرطان استفاده می‌شود. همچنین روشی است که در درمان سرطان ریه، ملانوم و سرطان‌های نوع لنفوم استفاده می‌شود. پیش‌بینی می‌شود که در آینده از ایمونوتراپی در درمان‌های سرطان بیشتر استفاده شود.