آیا سرطان کلیه ارثی است؟

اکثر سرطان‌های کلیه ارثی نیستند. بااین‌حال، در تعداد کمی از خانواده‌ها، خطر ابتلا به سرطان کلیه بیشتر از آن چیزی است که در بقیه افراد مشاهده می‌شود. تخمین زده می‌شود که ۱ تا ۲ درصد موارد کارسینوم سلول کلیوی شفاف منشأ خانوادگی دارند. اینها به دلیل انتقال ژن‌های جهش‌یافته ایجاد می‌شوند که خطر ابتلا به تومورها را افزایش می‌دهند. در اکثر موارد، این جهش ژنتیکی ژن VHL است: مستعد ابتلا به سندرم فون هیپل – لیندو است که با ظهور تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم، مانند سرطان کلیه و تومورهای غدد فوق‌کلیوی مرتبط است. به‌ندرت نشان‌داده‌شده است که سایر بیماری‌های ارثی بسیار نادر مانند اسکلروز توبروس بورنویل مستعد ابتلا به سرطان کلیه هستند.

عوامل خطری که احتمال ابتلا به انواع سرطان کلیه را افزایش می‌دهد:

• سیگارکشیدن
• اضافه‌وزن و چاقی
• فشارخون بالا
• برخی از اختلالات ژنتیکی ارثی
• نارسایی کلیه در مرحله پایانی و دیالیز
• سابقه خانوادگی سرطان کلیه
• تماس با تری کلرواتیلن (TCE) در محل کار
• قدبلند در بزرگسالی

عوامل خطر احتمالی

عوامل زیر با سرطان کلیه مرتبط هستند، اما شواهد کافی وجود ندارد که بگوییم آنها عوامل خطر هستند. تحقیقات بیشتری برای روشن شدن نقش این عوامل در ایجاد سرطان کلیه موردنیاز است:

1. تماس با دود جوش یا کادمیوم در محل کار
2. کلیه نعل اسبی (نقص نادر مادرزادی که در آن بافتی که کلیه‌ها را تشکیل می‌دهد جدا نمی‌شود و ۲ کلیه جداگانه تشکیل می‌دهد)
3. آرسنیک در آب آشامیدنی
4. سابقه شخصی سرطان تیروئید
5. هیسترکتومی
6. قرارگیری در معرض تشعشع
7. عفونت هپاتیت C

سرطان‌های ارثی کلیه

حدود ۲ تا ۳ درصد از سرطان‌های کلیه، به طور دقیق‌تر کارسینوم سلول‌های کلیوی، به یک استعداد ژنتیکی مربوط می‌شود. ما از شکل ارثی یا خانوادگی سرطان کلیه صحبت می‌کنیم.

این سرطان‌ها به دلیل انتقال ژن‌های خاصی هستند که ناهنجاری‌هایی را نشان می‌دهند. در سه‌چهارم موارد، ژنی است که در کروموزوم ۳ به نام VHL قرار دارد که درگیر است. این استعداد ژنتیکی مربوط به بیماری فون هیپل – لیندو (VHL) است. علاوه بر ژن VHL، ژن‌های دیگری مانند آنهایی که در اشکال خانوادگی کارسینوم پاپیلاری یا در سندرم Birt-Hogg-Dubé نقش دارند، شناسایی شده‌اند. آنها نادرتر هستند.

این سرطان‌های ارثی دارای چندین ویژگی هستند:

1. آنها زودتر از سایر سرطان‌های کلیه ظاهر می‌شوند، اغلب قبل از ۳۰ سالگی.
2. آنها تمایل به ایجاد تومورهای متعدد در کلیه دارند و هر دو کلیه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
3. آنها اغلب با سایر تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم مرتبط هستند که در سایر اندام‌ها ایجاد می‌شوند.

انواع سرطان ارثی کلیه

سرطان ارثی کلیه، زمانی که در یک بیمار شناسایی شود، باید از نظر ژنتیکی بررسی شود تا مشخص شود آیا ژن‌های مستعدکننده در اعضای نزدیک خانواده وجود دارند یا خیر. این دستگاه امکان تعیین علت بیماری، ایجاد تشخیص زودهنگام و اطمینان از مدیریت بهینه درمانی را فراهم می‌کند.دودسته از تومورهای ارثی کلیه بر اساس ویژگی‌های بافتی آنها وجود دارد: کارسینوم سلول کلیوی سلول شفاف و کارسینوم توبولوپاپیلاری.

کارسینوم سلول کلیوی سلول شفاف

شایع‌ترین شکل بیماری فون هیپل – لیندو ( VHL) است که اکثریت کارسینوم‌های سلول کلیوی شفاف ناشی از انتقال ژن‌های غیرطبیعی را تشکیل می‌دهد. در بیماری VHL این ناهنجاری در کروموزوم ۳ قرار دارد و ژن VHL را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بااین‌حال، بروز آن در بین تمام تومورهای کلیوی نادر است. بیماری VHL گاهی اوقات می‌تواند در غیاب سابقه خانوادگی رخ دهد، اگر بیمار حامل یک جهش ژنتیکی به نام “de novo” باشد.

اشکال دیگری از کارسینوم سلول شفاف کلیوی وجود دارد، مانند سرطان شایع کلیوی با سلول شفاف خانوادگی، یا سرطان‌های کلیوی که در سندرم‌های تومور خانوادگی به‌غیراز VHL دخیل هستند.

سرطان کلیه با سلول شفاف خانوادگی معمول معمولاً در سنین پایین‌تر (حدود ۴۵ سالگی) ظاهر می‌شود. وقوع آن بااستعداد ژنتیکی برای انتقال اتوزومال غالب در ارتباط است. این بدان معنی است که این بیماری در محیط خانواده توسط والدین منتقل می‌شود و سرطان می‌تواند از یک ناهنجاری مربوط به یک ژن منفرد ایجاد شود. سایر ناهنجاری‌های ژنتیکی در برخی خانواده‌ها شناسایی شده است. بااین‌حال، این اشکال کارسینوم سلول کلیوی سلول شفاف، نیاز به تحقیق برای جهش ژنتیکی مرتبط با VHL دارند.

در موارد استثنایی‌تر، تومورهای کلیه می‌توانند بدون جهش ژن VHL ایجاد شوند. این مورد سندرم Birt-Hugg-Dube ، Bourneville sclerosis و leiomyomatosis پوستی است. این اشکال نادر به تحقیق در مورد جهش‌های ژنتیکی روی ژن‌های خاص به‌منظور تشخیص نیاز دارند.

کارسینوم توبولوپاپیلاری

این تومورهای کلیه بسیار نادر هستند زیرا تنها حدود ۱۰ درصد از اشکال خانوادگی سرطان کلیه را نشان می‌دهند. آنها همچنین در سنین پایین‌تری نسبت به تومورهای کلیوی “کلاسیک” ایجاد می‌شوند، همان‌طور که در چندین شکل از کارسینوم سلولی ارثی کلیوی وجود دارد. بااین‌حال، حجم این تومورها اغلب کوچک است (کمتر از ۳ سانتی‌متر) که امکان جراحی جزئی کمتر تهاجمی را برای بیمار فراهم می‌کند.

تشخیص سرطان کلیه ارثی

سرطان‌های ارثی کلیه دارای چندین ویژگی مشترک هستند. آنها معمولاً در سنین پایین‌تر از سایر اشکال سرطان کلیه (قبل از ۳۰ سالگی)، به‌صورت دوطرفه (تومور هر دو کلیه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد) و چند کانونی (وجود چندین کانون تومور در کلیه) ایجاد می‌شوند. آنها می‌توانند با سایر تومورهای موجود در سایر قسمت‌های بدن (خوش‌خیم یا بدخیم) مرتبط باشند. بااین‌حال، تشخیص سرطان کلیه خانوادگی پیچیده است.

در مورد بیماری VHL، علائم بالینی متعددی مشاهده می‌شود، به‌ویژه ظاهر تومورها: همانژیوبلاستوم های شبکیه و سیستم عصبی مرکزی (تومورهای خوش‌خیم عروقی که به‌آهستگی ایجاد می‌شوند)، کیست‌های کلیه یا آدنوکارسینوم کلیه (تومورهای با منشأ غده)، تومورهای لوزالمعده، کیسه اندولنفاتیک، غده فوق‌کلیوی … این تومورها می‌توانند به‌صورت متوالی در چندین مکان ایجاد شوند.در مورد کارسینوم توبولوپاپیلاری، تومور نیز اغلب دوطرفه و چند کانونی است.