طحال در قسمت فوقانی سمت چپ شکم، در سمت چپ معده قرار گرفته است. اندازه و شکل طحال در بین افراد متفاوت است. اما طحال یک فرد بالغ سالم به طور متوسط حدود پنج اینچ طول، سه اینچ عرض و یک و نیم اینچ ضخامت دارد. یک طحال معمولی زمانی که سالم هستید حدود شش اونس وزن دارد. با برخی عفونت‌ها یا شرایط دیگر، طحال می‌تواند بزرگ شود. همچنین طحال سالم به گرد و بنفش رنگ است. از آنجایی که طحال توسط قفسه سینه محافظت می‌شود، نمی‌توانید به راحتی آن را احساس کنید مگر اینکه به طور غیر طبیعی بزرگ شده باشد.در این مقاله قصد داریم بیش‌تر در مورد، ساختار طحال ؛ وظایف و نقش آن در بدن صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
این عضو نقش‌های حمایتی متعددی را در بدن ایفا می‌کند. به عنوان یک فیلتر برای خون به عنوان بخشی از سیستم ایمنی عمل می‌کند. گلبول‌های قرمز قدیمی در طحال بازیافت می‌شوند و پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید خون در آنجا ذخیره می‌شوند. طحال همچنین به مبارزه با انواع خاصی از باکتری‌ها که باعث ذات‌الریه و مننژیت می‌شوند کمک می‌کند.
در این مقاله می خوانید :
وظیفه طحال چیست؟
وظیفه اصلی طحال این است که به عنوان یک فیلتر برای خون عمل کند. گلبول‌های قرمز قدیمی، بد شکل یا آسیب دیده را شناسایی و حذف می‌کند. هنگامی که خون به طحال می‌رود، طحال کنترل کیفیت آن را انجام می‌دهد. گلبول‌های قرمز باید از پیچ و خم راه‌های باریک عبور کنند. سلول‌های خون سالم به سادگی از طحال عبور می‌کنند و به گردش در سراسر جریان خون ادامه می‌دهند. سلول‌های خونی که نمی‌توانند از پیچ و خم راه‌های باریک عبور کنند در طحال توسط ماکروفاژها تجزیه می‌شوند. ماکروفاژها گلبول‌های سفید بزرگی هستند که در تخریب گلبول‌های قرمز ناسالم نقش دارند.
این عضو هر گونه اجزای مفیدی مانند آهن را از سلول‌های قدیمی نجات می‌دهد. طحال آهن را به شکل فریتین یا بیلی روبین ذخیره می‌کند و در نهایت آهن را به مغز استخوان، جایی که هموگلوبین ساخته می‌شود، باز می‌گرداند. هموگلوبین یک پروتئین مهم در خون است که اکسیژن را از ریه‌ها به تمام قسمت‌های بدن که به آن نیاز دارند منتقل می‌کند.
یکی دیگر از اهداف مفید طحال ذخیره خون است. رگ‌های خونی در طحال انسان بسته به نیاز بدن فرد می‌توانند پهن یا باریک‌تر شوند. هنگامی که رگ‌ها منبسط می‌شوند، طحال می‌تواند تا یک فنجان خون ذخیره را نگه دارد. اگر به هر دلیلی به مقداری خون اضافی نیاز دارید برای مثال، اگر ضربه باعث از دست دادن خون شود. طحال می‌تواند با آزاد کردن آن خون ذخیره شده به سیستم بدن فرد پاسخ دهد.
نقش طحال در سیستم ایمنی
این عضو همچنین نقش مهمی در سیستم ایمنی دارد که به بدن فرد کمک می‌کند تا با عفونت مبارزه کند. همانطور که گلبول‌های قرمز معیوب را تشخیص می‌دهد، طحال می‌تواند هر گونه میکروارگانیسم ناخواسته (مانند باکتری یا ویروس) را در خون تشخیص دهد. هنگامی که یکی از این مهاجمان در جریان خون فرد شناسایی شود، طحال به همراه غدد لنفاوی وارد عمل می‌شوند و ارتشی از سلول‌های مدافع به نام لنفوسیت‌ها را ایجاد می‌کنند.
لنفوسیت‌ها نوعی گلبول سفید هستند که آنتی‌بادی‌ها، پروتئین‌های خاصی تولید می‌کنند که باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر ارگانیسم‌هایی را که باعث عفونت می‌شوند ضعیف یا از بین می‌برند. آنتی بادی‌ها و گلبول‌های سفید خون نیز با به دام انداختن میکروب‌ها و از بین بردن آنها، از انتشار عفونت در بدن جلوگیری می‌کنند.
آیا می‌توانیم بدون طحال زندگی کنیم؟
همانطور که در ابتدا گفتیم، طحال یک اندام بسیار مفید است، اما حیاتی نیست. گاهی اوقات طحال فرد باید با جراحی برداشته شود. این ممکن است به این دلیل باشد که طحال آسیب دیده است. سایر قسمت‌های بدن، مانند غدد لنفاوی و کبد، می‌توانند وارد عمل شوند و بسیاری از عملکردهای طحال را به عهده بگیرند. از آنجایی که طحال برای سیستم ایمنی فرد بسیار مهم است، افراد بدون طحال در برابر عفونت‌ها آسیب پذیرتر هستند. به همین دلیل ممکن است پزشک به فرد بگوید که پس از برداشتن طحال، اقدامات احتیاطی بیشتری مانند واکسیناسیون انجام دهد. با این حال، داشتن طحال غیرمعمول نیست و بسیاری از مردم می‌توانند بدون طحال از زندگی کامل لذت ببرند.
بیماری‌های طحال
ساختار طحال همانطور که در ابتدا گفتیم، یک اندام بسیار مفیدی است که در شرایط نا مناسب بسیار آسیب پذیر است در این قسمت قصد داریم به معرفی انواع بیماری‌های طحال بپردازیم.
طحال بزرگ شده (اسپلنومگالی)
این عضو بزرگ شده معمولاً در اثر مونونوکلئوز ویروسی، بیماری کبد، سرطان‌های خون (لنفوم و لوسمی) یا سایر شرایط ایجاد می‌شود.
پارگی طحال
این عضو در برابر فشار بسیار آسیب پذیر است و می‌تواند پاره شود. ساختار طحال آسیب دیده ممکن است بلافاصله پس از آسیب، یا در برخی موارد، روزها یا هفته‌ها پس از آسیب پاره شود. پارگی طحال می‌تواند باعث خونریزی داخلی جدی شود و زندگی فرد را تهدید کند.
بیماری کم خونی سلول داسی شکل
بیماری کم خونی سلول داسی شکل یک نوع کم خونی است که در این بیماری، گلبول‌های قرمزغیر طبیعی (داسی شکل) جریان خون را از طریق عروق مسدود می‌کنند و می‌توانند منجر به آسیب اندام از جمله آسیب به ساختار طحال شوند. افراد مبتلا به سلول داسی شکل برای جلوگیری از بیماری‌هایی که طحال به مبارزه با آنها کمک می‌کند، نیاز به ایمن سازی دارند.
ترومبوسیتوپنی (تعداد کم پلاکت)
این عضو بزرگ شده گاهی اوقات تعداد زیادی از پلاکت‌های بدن را ذخیره می‌کند. اسپلنومگالی می‌تواند منجر به گردش غیر طبیعی تعداد کمی پلاکت در جریان خون جایی که متعلق به آنها است شود.
طحال جانبی
حدود ۱۰ درصد از افراد طحال اضافی کوچکی دارند. این مشکلی ایجاد نمی‌کند و طبیعی تلقی می‌شود.
انفارکتوس طحال
اگر خون‌رسانی به طحال کاهش یابد به آن انفارکتوس طحال می‌گویند. به عنوان مثال، اگر خون رسانی از طریق شریان طحال توسط لخته خون قطع شود، این اتفاق می‌افتد. این بیماری بسیار دردناک است و درمان به علت اصلی آن بستگی دارد.
چگونه بیماری‌های طحال را تشخیص دهیم؟
معاینه فیزیکی: با فشار دادن بر روی شکم زیر قفسه سینه چپ، پزشک می‌تواند طحال بزرگ شده را احساس کند. آنها همچنین می‌توانند به دنبال علائم دیگری از بیماری‌هایی باشند که باعث طحال می‌شوند.
توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): سی تی اسکن چندین عکس توسط اشعه ایکس از قسمت طحال می‌گیرد که با کمک آن پزشک با دقت بیشتری طحال را بررسی می‌کند. برای سی تی اسکن ممکن است رنگ کنتراست برای وضوح تصاویر به رگ‌های فرد تزریق شود.
اولتراسوند: یک وسیله کوچک روی شکم قرار می‌گیرد و با کمک انعکاس امواج صوتی بی‌ضرر از طحال و سایر اندام‌ها تصاویری ایجاد می‌کند. اسپلنومگالی را می‌توان با سونوگرافی تشخیص داد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): امواج مغناطیسی تصاویر بسیار دقیقی از شکم ایجاد می‌کنند. با استفاده از رنگ کنتراست، جریان خون به طحال را می‌توان با MRI نیز اندازه گیری کرد.
بیوپسی مغز استخوان: در این روش از تشخیص یک سوزن در یک استخوان بزرگ (مانند لگن) وارد می‌شود و نمونه‌ای از مغز استخوان خارج می‌شود. لوسمی یا لنفوم که باعث اسپلنومگالی می‌شود، گاهی اوقات با بیوپسی مغز استخوان تشخیص داده می‌شود.
اسکن کبد و طحال: در اسکن کبد و طحال برای تشخیص بیماری و مشخص شدن ساختار طحال، مقدار کمی رنگ رادیواکتیو به بازو تزریق می‌شود. رنگ در سراسر بدن حرکت می‌کند و در هر دوی این اندام‌ها یعنی کبد و طحال جمع می‌شود. این رنگ باعث می‌شود تا تصویر واضح‌تری ایجاد شود.
بیماری‌های طحال چگونه درمان می‌شوند؟
- برداشتن طحال
این عضو با جراحی، یا از طریق لاپاراسکوپی (چند برش کوچک) یا لاپاراتومی (یک برش بزرگ) برداشته می‌شود.
- واکسیناسیون
پس از برداشتن طحال، باید برای اینکه در برابر باکتری‌های خاصی مانند، آنفولانزا و استافیلوکوکوس پنومونیا در امان بمانید واکسن بزنید. وجود نداشتن طحال باعث افزایش آسیب پذیری در برابر این عفونت‌ها می‌شود.
