خارج کردن طحال به کمک جراحی اسپلنکتومی برای برداشتن کل طحال انجام می‌شود. طحال اندامی ظریف و به اندازه مشت است که در زیر قفسه سینه سمت چپ نزدیک معده قرار دارد. طحال بخش مهمی از سیستم دفاعی (ایمنی) بدن است. حاوی گلبول‌های سفید خاصی به نام باکتریوفاژ است که باکتری‌ها را از بین می‌برند و به بدن در مبارزه با عفونت‌ها در هنگام بیماری کمک می‌کنند. همچنین این عضو به حذف یا فیلتر گلبول‌های قرمز قدیمی از گردش خون بدن کمک می‌کند.
اگر تنها بخشی از طحال برداشته شود، این روش را طحال برداری جزئی می‌نامند. ۳۰ درصد از افراد دارای طحال دوم هستند (به نام طحال جانبی). این‌ها معمولاً بسیار کوچک هستند، اما ممکن است با برداشتن طحال اصلی رشد کرده و عمل کنند. به ندرت ممکن است تکه‌ای از طحال با ضربه‌ای مانند یک تصادف رانندگی شکسته شود. در این مقاله قصد داریم بیشتر راجب، خارج کردن طحال (اسپلنکتومی): موارد لازم/ علل/ احتیاطات صحبت کنیم با ما همراه باشید.
در این مقاله می خوانید :
چه کسانی به اسپلنکتومی نیاز دارند؟
اگر آسیبی که به طحال وارد شده است منجر به آسیب رساندن به سایر اندام‌ها شود و همینطور باعث باز شدن یا پارگی سطح آن شود، ممکن است نیاز به برداشتن طحال داشته باشید. پارگی طحال می‌تواند منجر به خونریزی داخلی و تهدید کننده زندگی شود. علل شایع پارگی طحال مرتبط با آسیب شامل تصادفات رانندگی و ضربات شدید به شکم در حین ورزش‌های تماسی مانند فوتبال یا هاکی است. در صورت ابتلا به سرطان طحال یا بیماری‌های خاصی که بر سلول‌های خونی تأثیر می‌گذارند، ممکن است اسپلنکتومی نیز توصیه شود. برخی شرایط می‌توانند باعث تورم طحال شوند و اندام را شکننده‌تر و مستعد پارگی کنند. در برخی موارد، یک بیماری، مانند بیماری سلول داسی شکل، می‌تواند باعث چروک شدن طحال و توقف عملکرد شود. به این عمل طحال برداری خودکار گفته می‌شود.
بیماری پورپورای بر طحال چه تاثیری دارد؟
شایع‌ترین دلیل مرتبط با بیماری برای برداشتن طحال، یک اختلال خونی به نام پورپورای ترومبوسیتوپنی ایدیوپاتیک (ITP) است. این یک وضعیت خود ایمنی است که در آن آنتی بادی‌ها پلاکت‌های خون را هدف قرار می‌دهند. پلاکت‌ها برای کمک به لخته شدن خون مورد نیاز هستند، بنابراین فرد مبتلا به ITP در معرض خطر خونریزی است. طحال در ساخت این آنتی بادی‌ها و حذف پلاکت‌ها از خون نقش دارد. برداشتن طحال را می‌توان برای کمک به درمان این بیماری انجام داد.
سایر دلایل رایج دیگری که ممکن است فرد نیاز به برداشتن طحال داشته باشد عبارتند از:
- اختلالات خونی: الیپتوسیتوز ارثی (اوالوسیتوز)،کم خونی همولیتیک ارثی، اسپرهسیتوز ارثی و تالاسمی (کم خونی مدیترانه‌ای یا تالاسمی ماژور)
- مشکلات عروق خونی: آنوریسم در شریان طحال و لخته شدن خون در رگ‌های خونی طحال
- سرطان: لوسمی، سرطان خونی است که بر سلول‌هایی که به بدن در مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند، تأثیر می‌گذارد.
- کیست یا آبسه در طحال: اگر پزشک فکر کند که فرد دچار پارگی طحال شده است و نشانه‌هایی از خونریزی داخلی شدید یا علائم حیاتی ناپایدار مانند فشار خون پایین دارید، احتمالاً بلافاصله جراحی طحال انجام خواهد داد.
تشخیص بیماری طحال به چه صورت است؟
در موارد دیگر، یک معاینه فیزیکی کامل، آزمایش خون و آزمایشات برای بررسی ناحیه شکم و قفسه سینه قبل از جراحی انجام می‌شود. آزمایش‌های دقیقی که انجام می‌دهید به سن و وضعیت فرد بستگی دارد، اما ممکن است شامل عکس‌برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه، الکتروکاردیوگرام (EKG)، اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) باشد.
اسپلنکتومی چگونه انجام می‌شود؟
ممکن است لازم باشد قبل از عمل از یک رژیم غذایی مایع خاص پیروی کنید و برای پاکسازی روده خود دارو مصرف کنید. صبح روز جراحی نباید چیزی بخورید یا بنوشید. قبل از جراحی، دارو یا واکسنی برای جلوگیری از ایجاد عفونت‌های باکتریایی پس از برداشتن طحال به فرد داده می‌شود. چند دقیقه قبل از جراحی به فرد بیهوشی عمومی داده می‌شود تا زمانی که جراح روی او کار می‌کند در خواب باشد و دردی احساس نکند. دو روش برای انجام اسپلنکتومی وجود دارد: جراحی لاپاراسکوپی و جراحی باز.
اسپلنکتومی لاپاراسکوپی:
این روش با استفاده از ابزاری به نام لاپاراسکوپ انجام می‌شود. این یک ابزار باریک با نور و دوربین در انتهای آن است. جراح سه یا چهار برش کوچک در شکم ایجاد می‌کند و لاپاراسکوپ را از طریق یکی از آنها وارد می‌کند. این به پزشک اجازه می‌دهد تا به ناحیه شکم نگاه کند و طحال را پیدا کند. ابزارهای مختلف پزشکی از دهانه‌های دیگر عبور داده می‌شود. یکی از آنها برای رساندن گاز دی اکسید کربن به ناحیه شکم استفاده می‌شود که اندام‌های مجاور را از مسیر خارج می‌کند و به جراح فضای بیشتری برای کار می‌دهد. جراح طحال را از ساختارهای اطراف و جریان خون بدن جدا می‌کند و سپس آن را از بزرگ‌ترین دهانه جراحی خارج می‌کند. دهانه‌های جراحی با استفاده از بخیه بسته میشوند.
اسپلنکتومی باز:
این روش نیاز به برش جراحی بزرگ‌تری نسبت به روش لاپاراسکوپی دارد. جراح یک برش در قسمت میانی یا چپ شکم در زیر قفسه سینه ایجاد می‌کند. پس از تعیین محل طحال، جراح آن را از پانکراس و جریان خون بدن جدا می‌کند و سپس آن را خارج می‌کند. دهانه‌های جراحی با استفاده از بخیه بسته میشوند.
لاپاراسکوپی بهتر است یا جراحی باز؟
خارج کردن طحال یا همان لاپاراسکوپی نسبت به جراحی باز کمتر تهاجمی است و معمولاً باعث درد کمتر، بهبودی سریع‌تر و بستری کوتاه‌تر در بیمارستان می‌شود. اما همه نمی‌توانند جراحی لاپاراسکوپی انجام دهند. اینکه پزشک‌تان کدام روش را انتخاب کند به سلامت کلی و اندازه طحال بستگی دارد. برداشتن طحال بسیار بزرگ یا متورم با استفاده از لاپاراسکوپ ممکن است سخت باشد. بیمارانی که چاق هستند یا دارای بافت اسکار در ناحیه طحال از عمل قبلی هستند نیز ممکن است نتوانند طحال خود را با لاپاراسکوپی خارج کنند.
مراقبت بعد از اسپلنکتومی
پس از جراحی و خارج کردن طحال، بیمار باید مدتی در بیمارستان بماند تا پزشکان بتوانند وضعیت او را تحت نظر داشته باشند. بعد از اسپلنکتومی مایعات را از طریق یک ورید، به نام خط داخل وریدی (IV) و داروهای مسکن برای کاهش هر گونه ناراحتی را دریافت خواهید کرد. مدت اقامت در بیمارستان بستگی به نوع اسپلنکتومی دارد. اگر اسپلنکتومی باز انجام دهید، ممکن است ظرف یک هفته به خانه برگردید. کسانی که اسپلنکتومی لاپاراسکوپی انجام می‌دهند معمولا زودتر مرخص میشوند. حدود چهار تا شش هفته طول می‌کشد تا پس از عمل بهبودی حاصل شود. جراح ممکن است بگوید تا مدتی بعد از جراحی حمام نکنید تا زخم‌ها بهبود پیدا کنند.
عوارض اسپلنکتومی
فرد می‌تواند بدون طحال زندگی کند. اما از آنجایی که طحال نقش مهمی در توانایی بدن برای مبارزه با باکتری‌ها ایفا می‌کند، زندگی بدون این اندام احتمال ابتلا به عفونت‌ها، به ویژه عفونت‌های خطرناکی مانند استرپتوکوک پنومونیه، نایسریا مننژیتیدیس و هموفیلوس آنفولانزا را افزایش می‌دهد. این باکتری‌ها باعث پنومونی شدید، مننژیت و سایر عفونت‌های جدی میشوند. واکسیناسیون برای پوشاندن این باکتری‌ها به طور ایده آل باید حدود دو هفته قبل از جراحی برنامه ریزی شده یا تقریباً دو هفته پس از جراحی اضطراری به بیماران داده شود. پزشک ممکن است واکسیناسیون‌های دیگری را نیز توصیه کند. عفونت پس از برداشتن طحال معمولاً به سرعت ایجاد می‌شود و فرد را به شدت بیمار می‌کند. به آنها عفونت‌های غلبه کننده پس از برداشتن طحال یا OPSI گفته می‌شود. چنین عفونت‌هایی تقریباً در ۵۰٪ موارد باعث مرگ میشوند.
چگونه از عفونت بعد از برداشتن طحال جلوگیری کنیم؟
کودکانی که جراحی خارج کردن طحال را انجام می‌دهند، اغلب باید هر روز آنتی‌بیوتیک مصرف کنند تا از ابتلای آنها به عفونت‌های باکتریایی جلوگیری شود. بزرگسالان معمولاً نیازی به آنتی بیوتیک روزانه ندارند، مگر اینکه بیمار شوند. افرادی که طحال ندارند و قصد دارند به خارج از کشور سفر کنند یا به جایی که پزشک در دسترس نیست، باید آنتی بیوتیک همراه داشته باشند تا به محض اینکه مریص شدند مصرف کنند. همچنین، اگر طحال خود را برداشته‌اید، از پزشک خود در مورد تزریق واکسن آنفولانزا در هرسال سؤال کنید.
