چندین عامل خطر مرتبط با مولتیپل میلوما وجود دارد، از جمله سن، ژنتیک، چاقی، قرارگرفتن در معرض اشعه و سایر شرایط. مولتیپل میلوما سرطان سلول‌های پلاسما است. این سلول‌های پلاسما نوعی گلبول سفید خون هستند که برای کمک به مبارزه با عفونت‌ها آنتی‌بادی ایجاد می‌کنند.
اگر فردی مبتلا به میلوما چندگانه باشد، سلول‌های پلاسمای زیادی تولید می‌کند و می‌تواند تومور ایجاد کند. این سلول‌ها می‌توانند سلول‌های طبیعی دیگر مغز استخوان را که باعث ایجاد گلبول‌های قرمز و سایر گلبول‌های سفید خون می‌شوند، ازبین ببرند. مولتیپل میلوما ممکن است علائمی ایجاد نکند. بااین‌حال در انواع پیشرفته‌تر ممکن است باعث درد استخوان، تب، شکنندگی راحت استخوان‌ها، خونریزی و کبودی شود.
در این مقاله، ما نمای کلی از عوامل خطر ابتلا به مولتیپل میلوما را ارائه می‌دهیم. همچنین بررسی می‌کنیم که آیا افراد می‌توانند از این بیماری و یا علائم اولیه این سرطان جلوگیری کنند.
در این مقاله می خوانید :
سن
خطر ابتلا به مولتیپل میلوما با افزایش سن، افزایش می‌یابد. در بیشتر موارد این بیماری در افرادی رخ می‌دهد که حداقل ۶۵ سال سن دارند. متوسط سن افراد مبتلا به مولتیپل میلوما بین ۶۶ تا ۷۰ سال است. حدود ۳۷٪ افراد مبتلا به مولتیپل میلوما در زمان تشخیص کمتر از ۶۵ سال دارند. البته این امکان وجود دارد که سرطان در جوانان ایجاد شود، بااین‌حال، کمتر از ۱٪ موارد در افراد زیر ۳۵ سال رخ می‌دهد.
ژنتیک
متخصصان پزشکی جهش‌های خاصی از مولتیپل میلوما را به‌عنوان عوامل خطر ژنتیکی شناسایی کرده اند. بااین‌حال، آنها آن را یک بیماری ارثی نمی‌دانند.
افراد دارای خواهر و برادر یا والدین مبتلا به مولتیپل میلوما ممکن است بیشتر از کسانی که در این مورد سابقه خانوادگی ندارند، به سرطان مبتلا شوند. بااین‌حال، بیشتر مبتلایان به سرطان هیچ خویشاوندی ندارند که مبتلا به میلوما چندگانه باشند. برخی از خانواده‌ها ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند، اما کارشناسان نمی‌دانند الگوی وراثت چگونه است.
چاقی
اگر فردی چاقی داشته باشد، ممکن است در معرض خطر ابتلا به چندین نوع مختلف سرطان، از جمله میلوما چندگانه باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که اگر فردی دارای افزایش شاخص توده بدنی (BMI)باشد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارد. کارشناسان معتقدند که چاقی، خطرات انواع خاصی از سرطان‌ها را از طرق مختلف، به‌ویژه سرطان‌های مرتبط با هورمون در زنان و سایر اندام‌های گوارشی، را افزایش می‌دهد. به این دلیل که چاقی:
- باعث رشد رگ‌ها و سلول‌ها می‌شود.
- افزایش التهاب در بدن می‌شود.
- تغییر سطح برخی از هورمون‌ها که می‌توانند به رشد سلول‌های سرطانی کمک کنند.
تحقیقات همچنین نشان داده است که چاقی می‌تواند یک بیماری خوش‌خیم، به نام گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص (MGUS)، را به میلوما مولتیپل تبدیل کند.
قرارگیری در معرض تشعشع
در موارد نادر، اگر فرد در معرض اشعه ایکس یا سایر اشعه‌های یونیزان قرار گیرد، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشد. مرکز مطالعات بهداشت محیط، گزارش داد که میزان مرگ‌ومیر ناشی از مولتیپل میلوما در افرادی که در تأسیسات هسته‌ای کار می‌کنند و به طور منظم در معرض تابش یونیزان قرار دارند، نسبت به جمعیت عمومی بیشتر است.
یک مطالعه نشان داد که احتمال مرگ ناشی از ابتلا به مولتیپل میلوما در کارگرانی که در یک تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم کار می‌کنند و ذرات رادیواکتیو را نفس می‌کشند یا می‌بلعند، ۴٪ بیشتر از کارگران در معرض از طرق سایر روش‌ها است. همچنین هیچ افزایشی در ابتلا به مولتیپل میلوما در کارگرانی که فقط در معرض تابش اشعه خارج از بدن بودند، مشاهده نشد.
شرایط دیگر
اگر فردی به بیماری دیگری مربوط به سلول پلاسما مبتلا باشد، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به مولتیپل میلوما باشد. این شامل:
گاموپاتی مونوکلونال از اهمیت نامشخص (MGUS)
MGUS یک بیماری خوش‌خیم است که در آن فرد دارای سلول‌های پلاسمای غیرطبیعی در مغز استخوان است که پروتئینی غیرطبیعی تولید می‌کنند. غالباً هیچ علامتی از MGUS مشاهده نمی‌شود. بااین‌حال، این شرایط ممکن است گاهی به مولتیپل میلوما تبدیل شود. پیشرفت این بیماری به سرطان در سطح ۱٪ در سال است. تقریباً همه موارد پیشرفت میلومای چندگانه از مرحله پیش از بدخیمی MGUS شروع می‌شود. MGUS در حدود ۳٪ در افراد بالای ۵۰ سال وجود دارد.
پلاسماسیتومای منفرد
پلاسماسیتومای انفرادی یک بیماری نادر است که حدود ۲ تا ۵٪ تمام اختلال‌های سلول‌های پلاسما را تشکیل می‌دهد. این وضعیتی است که در آن سلول‌های غیرطبیعی پلاسما در یک تومور واحد، به نام پلاسماسیتوما، متمرکز می‌شوند. پلاسماسیتوما اغلب، در طی ۱۰ سال در ۶۵ تا ۸۴٪ موارد به سرطان مولتیپل میلوما تبدیل می‌شود.
جنسیت
کارشناسان نمی‌دانند چرا؟ اما مردان نسبت به زنان کمی بیشتر در معرض ابتلا به میلوما چندگانه هستند.
نژاد
میلوما چندگانه در افراد سیاه‌پوست دوبرابر بیشتر از نژادهای دیگر در ایالات متحده است. تحقیقات نشان داده است که سرطان نیز به طور قابل‌توجهی در سیاه‌پوستان در سراسر جهان نسبت به نژادهای دیگر شایع‌تر است. افراد سیاه‌پوست مبتلا به میلوما نیز در مقایسه با بیماران سفیدپوست دوبرابر بیشتر در اثر بیماری می‌میرند.
ممکن است عوامل مختلفی وجود داشته باشد که در شیوع بیماری و میزان بالاتر مرگ‌ومیر در افراد سیاه‌پوست نقش دارد. این شامل:
- نابرابری در سلامتی
- عوامل اقتصادی اجتماعی
- عوامل بیولوژیکی
آیا می‌توان از مولتیپل میلوما پیشگیری کرد؟
موارد کمی از مولتیپل میلوما با عوامل خطر قابل پیشگیری ارتباط دارد. در صورتی که فرد مبتلا به MGUS یا پلاسماسیتومای انفرادی باشد، هیچ راهی برای پیشگیری از بیماری وجود ندارد.
علائم اولیه ابتلا به مولتیپل میلوما که باید مراقب آن باشید
تشخیص زودرس مولتیپل میلوما برای پزشکان دشوار است، زیرا اغلب تا زمانی که در مرحله پیشرفته‌ای قرار نداشته باشد، علائمی ایجاد نمی‌کند. اگر آزمایش خون میزان پروتئین غیرطبیعی را نشان دهد، پزشک ممکن است بتواند آن را زود تشخیص دهد.
علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد، ضعف یا شکستگی استخوان به‌راحتی
- تعداد کم گلبول‌های قرمز (کم‌خونی)، گلبول‌های سفید خون (لکوپنی) و تعداد پلاکت خون (ترومبوسیتوپنی)
- مقادیر بالای کلسیم در خون
- علائم سیستم عصبی مانند درد شدید، ناگهانی کمر و ضعف عضلانی
- هایپر ویسکوزیته که ضخیم شدن خون است
- مشکلات کلیوی
- عفونت، مانند ذات‌الریه
خلاصه
مولتیپل میلوما نوعی سرطان است که سلول‌های مغز استخوان به نام سلول‌های پلاسما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این موضوع باعث رشد بیش از حد این سلول‌ها، ازدحام سلول‌های سالم خون و آسیب رساندن به بافت استخوانی می‌شود. عوامل خطر متعددی برای ابتلا به مولتیپل میلوما وجود دارد، از جمله سن، جنسیت، چاقی، قرارگرفتن در معرض اشعه و نژاد.
وجود سایر شرایط سلول‌های پلاسما نیز می‌تواند خطر ابتلا به مولتیپل میلوما، به‌ویژه MGUS را افزایش دهد. تقریباً همه بیماران مولتیپل میلوما قبلاً MGUS داشته‌اند. از مولتیپل میلوما نمی‌توان جلوگیری کرد. تشخیص زودهنگام آن نیز دشوار است، اگرچه آزمایش خون ممکن است سطح پروتئین زیادی را نشان دهد که می‌تواند به پزشکان در تشخیص بیماری کمک کند.
مولتیپل میلوما ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، اما برخی موارد ممکن است علائمی از جمله درد یا ضعف استخوان، مشکلات سیستم عصبی و عفونت رخ دهد.
