مراقبت از بیمار مبتلا به سرطان خون در مراحل مختلفی لازم است. سرطان خون ممکن است در مراحل مختلفی واقع شود که بسته به مرحله آن نیازمند مراقبت‌های مخصوص به خود است. گاهی این مراقبت‌ها در محیط درمانی مانند بیمارستان و برخی موارد در خانه صورت می‌گیرند. به‌هرحال بیماری سرطان، بیماری سختی است و باید تحت کنترل باشد. شاید بارها این سال را از خودکرده باشید چه انجام چه اقدامی درست یا غلط است؟ در این مقاله به شما کمک خواهیم کرد که به بهترین شکل به عزیزان خود که دچار سرطان خون هستند کمک کنید تا شرایط بهتری را تجربه کنند.
در این مقاله می خوانید :
سرطان خون چیست؟
سرطان خون نوعی بیماری مرتبط با سلول‌های خون به نام لوسمی است. این بیماری در اثر تغییر در وضعی گلبول‌های قرمز ایجاد می‌شود و محل آغاز آن معمولاً از مغز استخوان است. در برخی موارد نیز تکامل ناقص یا متعارف گلبول‌های سفید باعث ایجاد سرطان خون می‌شوند. ای بیماری دارای علائمی مانند خونریزی لثه‌ها، کبودی، احساس خستگی، تب، بی‌اشتهایی و… است که در صورت مشاهد این موارد بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
سرطان خون را بشناسید
اولین اقدامی که باید انجام دهید دانستن سرطان خون است. اینکه این بیماری چه شرایطی را برای بیمار ایجاد می‌کند. اینکه این بیماری در اثر چه عواملی ایجاد شده است. جزئیات بیماری را متوجه شوید. داشتن دید کلی نسبت به یک بیماری باعث می‌شود شرایط بیمار را واضح‌تر درک کنید و بتوانید پشتیبان مناسبی برای آن شخص باشید.
مراقبت‌های جسمی از بیمار سرطان خون
به‌طورکلی همه بیماران نیازمند مراقبت‌های جسمی هستند اما بیماران مبتلا به سرطان نیازهای بیشتری را شامل می‌شوند. مراقبت از بیمار مبتلا به سرطان خون شامل رعایت تغذیه، انجام روند درمان و فعالیت‌های روزانه است.
مراقبت از انجام روند درمان
زمانی‌که بیمار شما در بیمارستان باشد تمامی فرآیند توسط پرستار و کمک پرستار انجام خواهد شد و در صورت نیاز به شما توصیه‌های عملی خواهند کرد. زمانی که بیمار به منزل آورده می‌شود ممکن است نیازمند مراقبت‌های بیشتری باشد که شما به‌تنهایی قادر به انجام آن نباشید این مراقب‌ها شامل فیزیوتراپی و تزریق باشد.
ممکن است بیمار دچار کم تحرکی شود که در این صورت برای بازگرداندن تحرک وی نیازمند کمک گرفتن از فیزیو تراپ هستیم. در این حالت تمرینات فیزیکی به جهت افزایش قدتر ماهیچه‌ها، انجام حرکات کششی و ماساژ هدفمند تعیین می‌شوند. در صورت لزوم فیزیوتراپ از شما خواهد خواست تا در انجام تمرینات به بیمار کمک کنید. دقت کنید که در این حالت باید عین دستور فیزیوتراپ عمل شود و اقدام خودسرانه ممکن است آسیب جدی به بار بیاورد.
ازآنجایی‌که عضلات بیمار تحلیل رفته است ممکن است در اثر ماساژ زیاد بدتر شود و درد را بیشتر کند. پس بهتر است میزان آن توسط پزشک تعیین شده باشد و اقدام احساسی نباشد.
درصورتی‌که بیمار شما نیازمند موارد زیر باشد کمک‌گرفتن از یک پرستار باتجربه در منزل برای شما لازم است:
- تجویز مایعات و داروهای داخل وریدی
- مراقبت از زخم‌ها
- مراقبت از پانسمان و تعویض به‌موقع
- آمپول زدن
- چک کردن درجه حرارت
- اندازه‌گیری فشارخون
- ثبت علائم حیاتی
بسیاری از موارد بالا را در صورت یادگیری می‌توانید انجام دهید مانند گرفتن فشارخون. اما باید بدانید که میزان استاندارد آن باید چقدر باشد و همچنین در صورت بالا بودن چه اقدامی انجام شود. بهتر است در مواقعی پرستار وجود ندارد و نیاز به ثبت علائم حیاتی است، حتماً آن را یادداشت کنید تا گزارش شما دقیق باشد.
نیاز به کاتتر
کاتتر Catheter) در پزشکی، یک لوله نازک، معمولاً بلند و قابل انعطاف و ساخته شده از مواد دارای کاربرد در پزشکی است که در طیف گسترده‌ای از توابع دانش پزشکی و بهداشت کاربرد دارد.
معمولاً از کاتتر برای تزریق داروهای شیمی‌درمانی یا خروج مایع اضافی استفاده می‌کنند. در برخی موارد لازم است کاتترها تا چند روز در بدن بمانند. به همین جهت شرایط برای بیماری که نمی‌توان با کارتر از تخت بلند شود، سخت می‌شود و نیاز به یک همراه خواهد داشت تا در انجام فعالیت به آن کمک کند.
رعایت رژیم غذایی مناسب با سرطان خون
تغذیه بیماران مبتلا به سرطان خون بسیار اهمیت دارد. بیمار مبتلا به سرطان خون ممکن است دچار ضعف در تمامی قسمت‌های بدن خود باشد به همین جهت بهتر است در انتخاب مواد غذایی آن دقت شود و مواردی که پزشک معالج عنوان کرده است رعایت شود. احتمالا هضم برخی غذاها برای بیمار سخت باشد به همین جهت غذاهایی با همان خواص اما جذب راحت‌تر در برنامه غذایی گنجانده شود. بهتر است طبق رژیم غذایی که پزشک ارائه می‌دهد عمل کنید و روند خودسرانه در پیش نداشته باشید.
معمولاً متخصصان تغذیه سفارش می‌کنند که موارد زیر رعایت شود:
برای جلوگیری از کاهش وزن، پیشنهاد می‌شود وعده‌های غذایی را ۶ تا ۸ وعده تقسیم کنید و حجم غذا را در آن پخش کنید. در این صورت غذا به‌اندازه و کم‌کم به بیمار می‌رسد و جلوی حالت تهوع را هم می‌گیرد.
- مواد غذایی پرانرژی مثل خامه، ماست، کره، روغن‌زیتون، کانولا، آفتاب‌گردان توصیه می‌شود.
- دانه‌ها و مغزهای روغنی مثل پسته، بادام، گردو، کنجد و نیز می‌توانند بسیار مفید باشند.
- دریافت پروتئین با گوشت قرمز بدون چربی، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، شیر و لبنیات، حبوبات و … لازم است.
- حتماً از میوه‌های تازه، آب‌میوه‌های طبیعی، سبزی‌های تازه و … استفاده شود.
- استفاده از مواد غذایی خنک مثل بستنی، آب‌میوه خنک و عطش بیمار را کم می‌کند
- نوشیدن آب کافی الزامی است
- مصرف نان خشک، نان سوخاری و … در هنگام صبح حتی قبل از بلند شدن از تخت، باعث جلوگیری از حالت تهوع می‌شود.
- مصرف مکمل‌ها و داروهایی مثل قرص آهن و اسید‌فولیک باید تحت‌نظر پزشک باشد.
- خوردن غذاهایی با بافت نرم مثل حلیم، فرنی، شیر‌برنج، شیرموز و … برای افراد مبتلا به زخم دهانی مفید خواهد بود.
فعالیت‌های روزانه
انجام فعالیت‌های روزانه به خصوص در مراحل انجام درمان برای بیمار سرطان سخت است. پس بهتر است با بیمار همکاری کنید. مواردی چون:
- دستشویی رفتن
- لباس پوشیدن یا تعویض لباس
- داخل و خارج‌شدن از رختخواب
- از پهلوبه‌پهلو شدن در بستر
- حمام کردن
مراقبت‌های روانی
مراقبت از بیمار مبتلا به سرطان خون تنها مربوط به شرایط جسمانی بیمار نیست بلکه اهمیت مراقبت روحی و روانی بیشتر از مراقبت‌های جسمانی است. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که روحیه خوبی داشته‌اند به نسبت افرادی که نتوانسته‌اند بر مسائل روحی خودکنترل داشته باشند، روند درمانی سریع‌تر و بهبودی بهتری ر ا شامل شده‌اند.
در این راه نقش اطرافیان بسیار اهمیت دارد. هرچه امید و اعتمادبه‌نفس را در فرد مبتلا به سرطان خون تقویت کنیم به همان اندازه، درصدی بهبودی بالا می‌رود.
اکثر بیماران در معرض استرس و افسردگی ناشی از نگرانی درمان و طولانی‌مدت دوره درمان هستند که در این صورت بهتر است حتماً با روان‌شناس صحبتی داشته باشید.
نکاتی که لازم است جهت حفظ روحیه بیمار رعایت کنید:
- احساس ترحم و دلسوزی بیش‌ازحد، توجه زیاد اطرافیان و … می‌تواند حساسیت فرد را بیشتر کند و شرایط را برای آن سخت‌تر کند. پس دست از رفتاری که باعث شکستن غرور بیمار می‌شود، بردارید.
- عیادت از بیمار باید کنترل شده باشد و تعداد زیاد بازدیدها می‌تواند ساعت خواب یا آرامش بیمار را برهم زند. در برخی موارد با وجود درد یا مشکلاتی مانند نیاز به سرویس بهداشتی، بیمار مجبور به مقاومت کردن است چرا که نمی‌خواهند در حضور مهمان ناراحتی ایجاد کند.
- هر اتفاقی هم که افتاده باشد بازهم باید خانه آرام باشد و از بروز موقعیت تنش جلوگیری شود.
- همه باید باهم در تلاش باشند تا روحیه بیمار را بالا ببرند و فضای شادی را ایجاد کنند.
- بهتر است صحبت‌هایی از قبیل میزان هزینه درمان یا مشکلاتی در باب پرداخت هزینه یا خرید دارو، در محلی که بیمار حضور دارد گفته نشود چرا که ممکن است باعث ایجاد عذاب وجدان در فرد بیمار شود.
- گاهی تنها راه آرام شدن بیمار، شنیدن درد دل‌های او خواهد بود. در این حالت بهتر است فقط شنونده خوبی باشید و از پاسخ‌دادن به گلایه‌ها و شکوائیه‌های بیمار خودداری کنید.
- برای آنکه بیمار از حس بیماری خارج شود و احساس هویت کند، در برنامه روزانه بیمار مبتلا به سرطان خون بخشی را برای انجام فعالیت‌هایی مانند درس خواند یا دورکاری یا نویسندگی و… قرار دهید.
- ورزش، به تقویت سلامت جسم، افزایش روحیه و امید وی را افزایش می‌دهد.
- شرکت در جلسات گروهی افراد مبتلا به سرطان، حضور در انجمن‌های مربوطه، تقویت امید و اعتقادات بیمار و … باعث افزایش روحیه بیمار می‌شود.
