پیوند مغز استخوان، یک روش پزشکی پیشرفته و جذاب است که به عنوان یک ابزار قدرتمند در درمان برخی بیماری‌ها، به ویژه انواع مختلف سرطان، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فرآیند پزشکی فراگیر و پیشرفته، با بهره‌گیری از سلول‌های بنیادی که از مغز استخوان یا منابع دیگر استخراج می‌شوند، امکانات درمانی بسیار گسترده‌تری را برای بیماران فراهم می‌کند. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف پیوند مغز استخوان پرداخته خواهد شد.
در این مقاله می خوانید :
میزان قطعیت درمان با پیوند مغزاستخوان
پیوند مغز استخوان یک روش درمانی پیشرفته است که در بسیاری از موارد به عنوان یک گزینه موثر واقع می‌شود. با این حال، میزان قطعیت درمان با پیوند مغز استخوان به عوامل متعددی بستگی دارد و ممکن است متغیر باشد. در زیر، برخی از عوامل مهمی که بر میزان قطعیت درمان تأثیر می‌گذارند، آورده شده است:
- نوع سرطان: میزان موفقیت و قطعیت پیوند مغز استخوان ممکن است بستگی به نوع خاص سرطان داشته باشد. برخی از انواع سرطان ممکن است بهتر به این روش پاسخ دهند.
- مرحله بیماری: مرحله پیشرفت سرطان و یا گسترش آن در بدن بیمار نیز تأثیرگذار است. در مراحل زودرس، ممکن است پیوند مغز استخوان به عنوان یک راه حل موثرتر مورد استفاده قرار گیرد.
- تطابق با سلول‌های بنیادی: تطابق موثر سلول‌های بنیادی که به عنوان پیوند استفاده می‌شوند، نقش مهمی در موفقیت این روش ایفا می‌کند. اطمینان از تطابق سلولی به خوبی با بدن بیمار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
- شرایط سلامت عمومی بیمار: وضعیت سلامت عمومی بیمار نیز در میزان قطعیت درمان تأثیرگذار است. سیستم ایمنی قوی و تحمل بدن نسبت به فرآیند پیوند نیز اهمیت دارد.
- تکنیک‌های پیشرفته: استفاده از تکنیک‌های پیشرفته در فرآیند پیوند، مانند انتخاب دقیق‌تر سلول‌های بنیادی و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، می‌تواند به افزایش موفقیت درمان و قطعیت آن کمک کند.
به طور کلی، میزان قطعیت درمان با پیوند مغز استخوان به ترکیبی از این عوامل و شرایط بستگی دارد و تصمیم‌گیری نهایی در مورد استفاده از این روش باید با توجه به ویژگی‌های فردی هر بیمار و توصیه‌های تیم درمانی انجام شود.
چرا پیوند مغز استخوان انجام می‌دهیم؟
هدف اصلی پیوند مغز استخوان، بهبود بسیاری از بیماری‌ها و انواع سرطان است. گاهی دوزهای شیمی درمانی یا پرتودرمانی مورد نیاز برای درمان سرطان، به قدری زیاد است که سلول‌های بنیادی مغز استخوان فرد، به طور دائمی آسیب می‌بینند یا از بین می‌روند. در این حالت نیز، از پیوند مغز استخوان استفاده می‌کنیم. در صورت تخریب مغز استخوان توسط بیماری، باز هم به پیوند مغز استخوان نیازمند می‌شویم.
در مورد غربالگری‌های انواع سرطان‌ها بیشتر بخوانید!
چه بیماری‌هایی از پیوند مغز استخوان بهره‌مند می‌شوند؟
برای بیماری‌های زیر از پیوند مغز استخوان کمک می‌گیریم:
- بیماری لوسمی
- کم خونی شدید آپلاستیک
- بیماری لنفوم
- بیماری مولتیپل میلوما
- اختلالات نقص ایمنی
- برخی از سرطان‌ها
انواع مختلف پیوند مغز استخوان کدامند؟
پیوند مغز استخوان بسته به اینکه اهدا کننده به چه صورت باشد، انواع مختلفی دارد. انواع مختلف BMT شامل موارد زیر است:
پیوند مغز استخوان اتولوگ
در این نوع پیوند، اهدا کننده خود بیمار است. سلول‌های بنیادی از طریق برداشت مغز استخوان یا فرآیند جمع آوری سلول‌های بنیادی خون محیطی (آفرز) از بیمار گرفته می‌شوند سپس منجمد و به بیمار پس داده می‌شوند.
پیوند مغز استخوان آلوژنیک
در این روش اهدا کننده فرد دیگری است؛ که همان نوع ژنتیکی بیمار را دارد. در نتیجه، سلول‌های بنیادی از طریق برداشت مغز استخوان و یا آفرز از یک اهدا کننده همسان ژنتیکی گرفته می‌شوند. اهدا کنندگان برای پیوند مغز استخوان آلوژنیک معمولا خواهر یا برادر هستند. در موارد نادر، پدر و مادر نیز، می‌توانند باشند.
پیوندهای مغز استخوان غیرمرتبط UBMT یا MUD
در این پیوند به اهداکننده‌ای که دارای ژنتیک متفاوت است، نیاز داریم. برای یافتن این افراد باید در نوبت بمانید؛ تا فردی متناسب شما پیدا شود.
پیوند بند ناف
می‌توان، سلول‌های بنیادی را، بلافاصله پس از زایمان، از بند ناف نوزاد به دست آورد. این سلول‌های بنیادی سریع‌تر و موثرتر از سلول‌های بنیادی گرفته شده از مغز استخوان کودک یا بزرگسال دیگران، به سلول‌های خونی بالغ و فعال تبدیل می‌شوند. این سلول‌های بنیادی آزمایش، شمارش و تا زمانی که برای پیوند لازم باشند، منجمد می‌شوند.
انجام فرایند پیوند مغز استخون به چه عواملی بستگی دارد؟
تصمیم برای پیوند مغز استخوان، براساس بسیاری از فاکتورها از جمله موارد زیر است:
- سن، سلامت کلی و سابقه پزشکی بیمار
- میزان بیماری
- در دسترس بودن یک اهدا کننده
- تحمل بیمار نسبت به داروها یا روش‌های درمانی خاص
- دوره بیماری
- میزان آمادگی بدن بیمار برای پذیرفتن
سلول‌های بنیادی پیوندی از کجا گرفته می‌شوند؟
سلول‌های بنیادی برای پیوند مغز استخوان از منابع مختلفی گرفته می‌شوند. این سلول‌های بنیادی معمولاً به دو صورت زیر به دست می‌آیند:
منابع مغز استخوان
سلول‌های بنیادی برخی از منابع مغز استخوان، به خصوص استخوان‌های بزرگ مانند استخوان هیپ (قسمت فوقانی لگن) و استخوان شین (قسمت پایین لگن) استخراج می‌شوند. اینجا سلول‌های بنیادی همچون سلول‌های هماتوپوئتیک (سلول‌های خون‌ساز) قرار دارند.
منابع دیگر
علاوه بر مغز استخوان، سلول‌های بنیادی ممکن است از منابع دیگر نیز به دست آید. این منابع شامل خون ناف (که حاوی سلول‌های بنیادی هماتوپوئتیک است)، پلاسنتا (پارچه پشتینه)، و حتی خون احشایی (که حاوی سلول‌های بنیادی خونی است) می‌شوند.
در ادامه فرآیند استخراج، سلول‌های بنیادی به صورت متناسب با نوع بیماری و نیازهای درمانی تقویت و پرورش می‌یابند. سپس، این سلول‌های بنیادی در فرآیند پیوند مغز استخوان به بیمار منتقل می‌شوند تا در بهبود و تقویت سیستم ایمنی و فرآیند هماتوپوئزیس (تولید سلول‌های خون) نقش ایفا کنند.
روش پیوند مغز استخوان
روش پیوند مغز استخوان بسته به نوع پیوند، نوع بیماری نیاز به پیوند و تحمل شما برای داروهای خاص، متفاوت است. فرایندی که در طی پیوند مغز استخوان رخ می‌دهد، عبارت‌اند از:
غالباً، مقادیر بالای شیمی درمانی یا پرتودرمانی در مرحله آماده سازی، انجام می‌شود. این درمان شدید، برای درمان موثر بدخیمی و ایجاد فضای رشد در سلول‌های جدید در مغز استخوان لازم است. معمولا به دلیل تأثیر بر مغز استخوان، این روش درمانی میلوآبلاشن نیز نامیده می‌شود. مغز استخوان بیشتر سلول‌های خونی بدن ما را تولید می‌کند. میلوآبلاشن درمانی از روند تولید سلول، جلوگیری می‌کند و مغز خالی می‌شود. زیرا برای ایجاد فضای رشد سلول‌های بنیادی جدید و ایجاد سیستم جدید تولید سلول‌های خونی، مغز خالی لازم است.
پس از شیمی درمانی یا پرتودرمانی، پیوند مغز از طریق کاتتر وریدی مرکزی به جریان خون، انجام می‌شود. سلول‌های بنیادی به مغز استخوان راه یافته و سلول‌های خونی سالم و جدید را، تولید مثل و رشد می‌کنند. پس از پیوند، مراقبت‌هایی برای پیشگیری، درمان عفونت‌ها و عوارض جانبی درمان‌ها انجام می‌شود. این مراقبت‌ها شامل آزمایش خون مکرر، نظارت دقیق از علائم حیاتی، اندازه‌گیری دقیق ورودی و خروجی مایعات، وزن گیری روزانه و ایجاد یک محیط تمیز است.
